Spożycie soków i napojów przez dzieci w wieku przedszkolnym

Aktualizacja: 3 kwietnia, 2024

Nawyki żywieniowe dzieci, kształtują się na wzór stosowanej diety w domu przez rodziców, opiekunów. W celu zachowania zdrowia i prawidłowego rozwoju przedszkolaków, konieczna jest edukacja opiekunów dzieci, dotycząca wyboru odpowiedniego rodzaju napojów.

W okresie wieku przedszkolnego, czyli dzieci od 3–7 roku życia, należy zwrócić uwagę nie tylko na rodzaj, ale też na jakość spożywanych soków, napojów. W ogólnej puli przyjmowanych płynów woda powinna być na pierwszym miejscu, soki/napoje jako źródło cukrów prostych, powinny być normowane w diecie najmłodszych dzieci.

Według definicji Food and Drug Administration (FDA) sok to produkt, w którym jest zawarte 100% soku owocowego. Napoje z kolei określa się mianem produktów, które zawierają w swoim składzie od 10%–99% soku z dodatkiem cukru.

Wybór odpowiednich soków/napojów dla dzieci

Pierwszorzędową rzeczą, na którą powinniśmy zwracać uwagę przy wyborze soku/napoju jest informacja zamieszczona przez producenta na etykiecie dotycząca zawartości cukru w produkcie. Poniżej zamieszczone zostały dokładne regulacje prawne, określające sposób oznakowania soków/napojów:

• oznakowanie soków z dodatkiem cukru: zgodnie z rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 20 listopada 2004 r. sok, do którego dodano cukier, powinien być oznakowany określeniem „słodzony” albo „z dodatkiem cukru”.
• oznakowanie soków bez dodatku cukru: zgodnie z wytycznymi rozporządzenia (WE) nr 1924/2006 z dnia 20.12.2006 w sprawie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności, na etykiecie powinna znaleźć się informacja „zawiera naturalnie występujące cukry”.

Prawo prawem, ale realia są inne. Przeglądając etykiety soków/napojów, zauważyć możemy, że nie na wszystkich produktach jasno określona jest informacje o zawartości cukru dodanego. Pod pojęciem “cukry dodane”, rozumie się węglowodany zawarte w:

• cukrze białym i brązowym
• syropie kukurydzianym
• syropie klonowym
• miodzie
• melasie cukrowej
• krystalicznej dekstrozie

Producenci soków i napojów zwodzą konsumentów hasłem: „nie zawiera cukru”, cukru może i nie, ale groźne substancje słodzące tj. np. aspartam owszem. Aspartam, w jelicie cienkim pod wpływem chymotrypsyny przekształca się w neurotoksyczny metanol, który z kolei wykazuje działanie hepato-/nefro-/ kardiotoksyczne oraz teratogenne. Sztucznych substancji jest mnóstwo, aby nie dać się nabić w przysłowiową „butelkę”, najlepiej jest zaopatrywać nasze pociechy w soki/napoje zawierające prosty i zarazem jak najkrótszy skład.

Przykład:

Na powyższym zdjęciu widzimy, że sok nie zawiera żadnych substancji dodatkowych. Zawartość cukru w napoju wynosi 9,3g/100ml, są to cukry naturalnie występujące w produkcie, tj.: sacharoza, fruktoza, glukoza, sorbitol. Soki jako źródło cukrów, powinny być normowane w diecie dzieci.

Dlaczego tak ważne jest ograniczanie cukru w diecie małego dziecka? Cukier czyli sacharoza to węglowodan powszechnie używany do słodzenia potraw, jest produktem wysokoenergetycznym zawierającym 405 kcal/100 g surowca.

Dzienna podaż cukru w diecie nie powinna przekraczać 10% dobowego zapotrzebowania energetycznego. Każda nadwyżka cukru sprzyja m.in. zwiększeniu masy ciała oraz wzroście prawdopodobieństwa zachorowania w przyszłości na cukrzycę typu 2 lub choroby układu krążenia.

Soki i napoje zalecenia i przeciwwskazania

Soki i napoje wykonane z owoców, zawierają przeciwutleniacze tj. polifenole (np. antocyjany), flawonole, flawanole, kwasy fenolowe, witaminę C i karotenoidy. Sokiem najbogatszym w witaminę C jest sok z aceroli.

Na skład chemiczny owoców, warzyw wpływają: czynniki genetyczne i środowiskowe, odmiana surowca, warunki klimatyczne i agrotechniczne, stopień dojrzałości, miejsce przechowywania. Większa ilość związków fenolowych w owocach znajduje się w skórce i zewnętrznych częściach owocu niż w jego wnętrzu. Przeciwutleniacze mają działanie: przeciwzapalne, przeciwnowotworowe, przeciwalergicznie.

Soki i napoje dostarczają również dużych ilości potasu, manganu i umiarkowanej ilości kwasu foliowego, magnezu. Płyny te, ze względu na przewagę składników mineralnych tj.: sód, potas, wapń, magnez, żelazo, przesuwają równowagę kwasowo-zasadową w kierunku zasadowym.

Soki i napoje są dobrym źródłem biologicznie aktywnych związków, można je stosować w walce z różnymi chorobami np. sok z malin ma działanie napotne i zaleca się go podawać dzieciom w czasie gorączki lub prewencyjnie, by zapobiec infekcji.

Spośród szerokiej gamy zaleceń, istnieją również przeciwwskazania do picia soków i napojów przez dzieci, są nimi przykładowo:

• zaburzenia odżywiania tj. niedożywienie bądź nadwaga i otyłość,
• zaburzenia w czynnościach przewodu pokarmowego: przewlekła biegunka, nadmierna ilości oddawanych gazów, ból brzucha, próchnica zębów – ilość spożywanych soków powinna być dokładnie określona przez lekarza bądź dietetyka.

Sok kojarzony jest ze zdrowiem, niejednokrotnie w czasie odwiedzin małych dzieci w szpitalu, zdarza się im dawać w „prezencie” słodki soczek bądź napój. Takie postępowanie zaostrza istniejące już biegunki (na które choruje masa dzieci) i ze zdrowiem nie ma nic wspólnego.

Soki niepasteryzowane

Komercyjne, niepasteryzowane soki, zwane również sokami jednodniowymi nie są zalecane do spożycia dla dzieci w wieku przedszkolnym. Mogą być one zanieczyszczone patogenną florą bakteryjną tj. np. pałeczką okrężnicy (z łac. Escherichia coli). Zakażenie E. coli najczęściej kończy się zatruciem pokarmowych, z tego powodu zaleca się dla dzieci soki pasteryzowane. Inaczej postrzega się ręcznie wykonane soki, które wykonuje się dla dzieci z owoców, warzyw wiadomego pochodzenia i po uprzednim dokładnym ich oczyszczeniu.

Soki i napoje w diecie dzieci w wieku przedszkolnym powinny być normalizowane. Nie należy zastępować dziennej porcji warzyw i owoców sokami, ponieważ płyny te mają więcej cukru i mniejszą zawartość błonnika niż surowce pierwotne.                                           

Dzieci niechętnie poznają nowe produkty, aby zachęcić ich do spożycia świeżo wyciskanych soków warto przygotowywać w kuchni różnego rodzaju zabawy kulinarne z wykorzystaniem różnych owoców i warzyw. Podczas, gdy brak nam czasu na ręcznie wykonywane soki, zaopatrywać powinniśmy się w płyny bez dodatku cukru i sztucznych substancji.