Witamina E – jej historia, funkcje i lecznicze właściwości

Tokoferol, tokotrieriole, witamina E – wyróżniamy co najmniej osiem postaci witaminy E. Inaczej nazywane są tokoferolami. Dzięki swoim właściwościom opóźniają proces starzenia się organizmu, przez co noszą miano eliksiru młodości. Rola witaminy E doceniona została również w medycynie, gdzie nazwana została witaminą płodności, ponieważ jest niezbędna do jej zachowania.
Witamina E
Witaminy są związkami, które wchodzą w skład koenzymów i należą do niebiałkowych enzymów. Dzięki nim możliwe staje się prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Jednak w wyniku niewłaściwego odżywiania, zakłóceń wchłaniania bądź przyjmowania używek typu kofeina, nikotyna czy leków może dochodzić do niedoboru witamin. Skutkiem hipowitaminozy (niedoboru) jest chroniczne przemęczenie, zmniejszona odporność, ból mięśni i stawów, kruchość ścian naczyń krwionośnych, apatia czy zmiany skórne. Przyspieszony jest również proces starzenia się komórek. Za jeden z najskuteczniejszych przeciwutleniaczy, który hamuje starzenie się organizmu uważa się witaminę E.
Witamina E – historia odkrycia
Historia witaminy E sięga lat dwudziestych ubiegłego wieku, kiedy to naukowcy w oleju pszenicznym odkryli substancję niezbędną do rozmnażania się szczurów. Podczas trwania doświadczeń, pomimo zastosowania pełnowartościowej karmy, która została wzbogacona o witaminy A, B, C i D zwierzęta wciąż nie mogły mieć potomstwa. Dr H. Evans i K. Bishop odkryli, że dopiero dodanie do pożywienia całych ziaren pszenicy, a w szczególności jej zarodków doprowadza do zapłodnienia u zwierząt. Na podstawie tych analiz wysunięta została hipoteza na temat istnienia nowej witaminy, której nazwa została oznaczona następną literą alfabetu. Witamina E jest czynnikiem, który zabezpiecza przed bezpłodnością i zaburzeniami procesu rozmnażania się. Swoją nazwę tokoferol bierze z połączenia dwóch greckich słów: thokos– potomstwo i phero – rodzę, niosę. Obecnie lekarze są zdania, że witamina E to źródło życia, witalności, energii, radości, chęci do życia oraz stanowi ochronę przed bezpłodnością.
Witamina E – właściwości
Witamina E składa się z organicznych związków chemicznych, w których skład wchodzą tokoferole (alfa, beta, gamma, delta, epsylon, neta, eta, theta) i tokotrienole (alfa i inne). Obie z grup łączą cechy chemiczne oraz fizyczne. Należą do grupy witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, pochodzenia roślinnego o wspólnym szkielecie chemicznym. Należy nadmienić, że są to związki odporne na działanie wysokich temperatur, jednak wyjątkowo niestabilne podczas mrożenia, długiego przechowywania, przebywania na powietrzu oraz działaniu promieni słonecznych. Witamina E traci swoje zbawienne właściwości pod wpływem tlenu, nadtlenków, metali ciężkich, żelaza oraz zjełczałych tłuszczów.
Do związków, które zwiększają wchłanianie witaminy E należą: witaminy (A, C oraz witaminy z grupy B), mangan, selen, fosfor oraz nienasycone kwasy tłuszczone NNKT. Z kolei do środków, które przyczyniają się do pogorszenia wchłaniania należą: siarczan żelaza, środki przeczyszczające, estrogen, hormony tarczycy oraz środki antykoncepcyjne. Warto jest mieć na uwadze, że potencjalna ilość witaminy E jest ograniczona i w dużym stopniu zależy od aktualnego jej stężenia w mieszaninie pokarmowej. Nie należy absorbować dowolnej ilości witaminy, a jej stopień wchłonięcia zależy od aktualnie przyjmowanej dawki. Przyjmując większe ilości tokoferolu wchłonie się procentowo mniejsza część witaminy, niż przy przyjęciu mniejszej dawki. Ponadto palenie papierosów niszczy witaminę E w organizmie.
Witamina E – najważniejsze funkcje jakie pełni w organizmie
- Rola antyoksydacyjna – witamina E nie bez przyczyny uważana jest za jeden z najlepszych biologicznych przeciwutleniaczy. Ze względu na właściwości antyoksydacyjne nazwana została głównym obrońcą organizmu przed starzeniem się komórek. Zwalcza wolne rodniki i chroni kwasy tłuszczowe, a w szczególności wielonienasycone, przed utlenianiem do nadtlenków. Tokoferol dzięki swoim właściwościom antyoksydacyjnym zmniejsza ryzyko rozwoju chorób sercowo-naczyniowych oraz zapobiega nasileniu procesów kancerogenezy. Spowalnia starzenie się organizmu, czego przejawem jest m.in. spadek odporności i płodności organizmu. Poprzez zmniejszenie ogólnej liczby wolnych rodników w komórkach przedłuża czas ich życia oraz zwiększa stężenie tlenu wewnątrzkomórkowego.
- Rola w układzie krążenia – prewencja chorób sercowo-naczyniowych wymaga systematycznego wsparcia ze strony witaminy E, która zmniejsza stężenie blaszek miażdżycowych i pobudza wydzielanie substancji przeciwzakrzepowych, a także ochrania śródbłonek naczyń krwionośnych oraz przedłuża czas życia krwinek czerwonych (poprzez niszczenie wolnych rodników oraz zwiększenie wewnątrzkrwinkowego stężenia tlenu). Badania wykazały, że optymalną dawką chroniącą krwinki czerwone przed zniszczeniem i deformacją jest 400 do 600 mg witaminy E dziennie. Tokoferol chroniąc krwinki czerwone jednocześnie wspomaga proces oddychania komórek i wpływa na prawidłowe funkcjonowanie i utrzymanie wysokiej wydolności mięśni.
- Rola w ochronie przed nowotworami – witamina E razem z innymi utleniaczami znacząco zmniejsza ilość mutacji DNA w komórkach. Warto wspomnieć, że wolne rodniki tlenowe powodują uszkodzenie nici DNA, co prowadzi do licznych mutacji i niewłaściwych podziałów komórek. Poprzez likwidacje wolnych rodników tokoferol hamuje proces mutagenezy już na poziomie komórek. Dowiedziono, że witamina E wykazuje pozytywne działanie na poziomie DNA i komórki, jednak nie ma wpływu na przebieg już rozpoczętego procesu nowotworowego. Z tego względu nie zalicza się do związków antykarcynogennych.
- Rola w układzie rozrodczym – tokoferol bierze czynny udział w produkcji spermy u mężczyzn i wpływa na ich płodność.
- Rola w układzie odpornościowym – działanie wolnych rodników uszkadza wszystkie komórki organizmu a w szczególności atakuje te, które wyróżniają się dużą aktywnością i dużym zużyciem tlenu. Do nich należą elementy układu odpornościowego. Proces starzenia się organizmu prowadzi do gromadzenia uszkodzeń wewnątrzkomórkowych, przez co osłabia układ immunologiczny i zwiększa się ryzyko zakażeń oraz chorób przewlekłych. Systematyczne stosowanie witaminy E wspomaga działanie układu odpornościowego oraz usprawnia czynność limfocytów T.
Mężczyźni – 10 mg/d (15 j.m.)
Kobiety – 8 mg/d (12 j.m.)
Okres ciąży – 10 mg/d
Okres laktacji – 11 mg/d
Witamina E – gdzie ją można znaleźć?
Z racji faktu, że witamina E powstaje tylko w roślinach, tam głównie możemy ją znaleźć. Nie mniej jednak na rynku dostępne są produkty pochodzenia zwierzęcego, w których jest magazynowana.
Produkty roślinne: oleje roślinne (słonecznikowy, rzepakowy, z orzecha włoskiego, kukurydziany), margaryny, orzechy (migdały, orzechy włoskie i ziemne), nasiona, pełne ziarna zbóż, kiełki pszenicy, zielone warzywa liściaste (kapusta, szpinak, sałata, brukselka) oraz warzywa (marchewka, czosnek).
Produkty zwierzęce: wątroba, jaja, mleko. Ze względu na swoje właściwości przeciwutleniające naturalna witamina E stosowana jest jako dodatek do żywności (E306). Syntetyczne tokoferole używane są pod numeracją E307–309.
Najlepiej przyswaja się witaminę E pobierając ją na 30 minut do 1 godziny przed posiłkiem, ale nie na czczo. W żołądku musi znajdować się choć trochę tłuszczu, w którym witamina będzie mogła się rozpuścić. Trzeba również zwrócić uwagę, aby jednocześnie nie zażywać żadnego leku z żelazem czy też pożywienia bogatego w ten pierwiastek, ponieważ takie środowisko niszczy witaminę E.
Literatura:
Andreas M.Papas, Wielka kariera witaminy E, Wydawnictwo Muza
Polifenole to niezwykle ważne przeciwutleniacze, które zwalczają wolne rodniki, chroniąc nas przed chorobami. czytaj więcej
Witamina K2 jest odmianą witaminy K i jest bardzo kluczowa w profilaktyce i leczeniu miażdżycy oraz osteoporozy. Jaka jest jej rola w organizmie? czytaj więcej
Utarło się przekonanie, że najbardziej narażeni na niedobory witaminy B12 są wegetarianie. Czy produkty zwierzęce to jedyne źródło kobalaminy? czytaj więcej
Sok pomidorowy jest najbardziej popularnym sokiem warzywnym. Czemu zawdzięcza taką opinię? czytaj więcej
Słyszeliśmy na pewno o przeciwutleniaczach. Jednak czy wiemy gdzie możemy je znaleźć, jak działają oraz czy wszystkie są dla nas dobre? czytaj więcej
Opinie
Napisz swoją opinię
wyłącz pisanie odpowiedziTwoja opinia jest ważna. Zarówno dla nas jak i innych osób korzystających z naszego serwisu.
Już za 20zł ! Tabela zamienników GRATIS !
Rola w układzie krążenia
sądzę, że zaszła pomyłka w jednostkach, powinno być 400-600 ug, a nie mg, zwłaszcza że zalecana dawka to 40-60x mniej
jednak jednostka jest dobra, choć to i tak duża dawka, w porównaniu do zalecanej