Kapsaicyna i piperyna: właściwości, wady i występowanie „ostrych substancji”

Aktualizacja: 6 maja, 2024

„Ostre substancje”, nie tylko posiadają wyrazisty smak, ale także liczne właściwości, które w badaniach naukowych wykazały prozdrowotne działanie.

Dawniej, naturalne substancje o charakterystycznym, ostrym smaku były wykorzystywane w leczeniu bólu oraz jako wyśmienity dodatek do potraw. Ich przykładami może być kapsaicyna z czerwonej papryczki i piperyna z czarnego pieprzu.

Kapsaicyna

Kapsaicyna to substancja chemiczna, pochodzenia organicznego, która odpowiada za ostry smak papryki chili. Jest zaliczana do grupy alkaloidów. Działa na nocyreceptory, czyli receptory bólu, które to właśnie są odpowiedzialne za piekące odczucie w jamie ustnej po spożyciu chili.

Kapsaicyna stosowana jest najczęściej jako dodatek żywnościowy. Ze względu na swoją toksyczność nie można jej nabyć w czystej postaci.

Piperyna

Piperyna jest alkaloidem występującym w czarnym pieprzu. To organiczny związek chemiczny będący pochodną piperydyny.

Jej źródłem jest czarny pieprz, co powoduje, że jest substancją powszechnie stosowaną jako dodatek smakowy do potraw. Sama, czysta, wyizolowana piperyna jest przeważnie bezbarwną, krystaliczną substancją.

Kapsaicyna – właściwości

Substancja o ostrym smaku ma właściwości rozgrzewające i usprawniające trawienie. Kapsaicyna nie jest substancją rozpuszczalną w wodzie, natomiast rozpuszcza się w alkoholu i tłuszczach, dlatego często po spożyciu bardzo ostrej potrawy, ulgi wcale nie przynosi woda, lecz napój z zawartością tłuszczu np. mleko.

Przede wszystkim kapsaicyna nadaje wszystkim potrawom ostry smak, ale to nie jedyne właściwości jakie posiada ta substancja. Kapsaicyna uśmierza ból oraz rozgrzewa, co jest wykorzystywane często w środkach do stosowania zewnętrznego np. maściach pomagającym na bóle mięśniowo-stawowe.

Naukowcy wskazują także na działanie obniżające ciśnienie tętnicze krwi, co zapobiega powstawaniu groźnego dla zdrowia nadciśnienia.

Ponadto wykazano, że kapsaicyna posiada zdolności przeciwutleniające, chroniące przed stresem oksydacyjnym. Ostatnie badania przynoszą informacje o zastosowaniu kapsaicyny w leczeniu nowotworów, gdyż substancja posiada właściwości pobudzające komórki nowotworowe do apoptozy (samozagłady).

Piperyna – właściwości

Piperyna od dawna w medycynie była stosowana jako środek przeciwbólowy. Dobrze także sprawdza się we wszelkich dolegliwościach pochodzenia żołądkowego, poprawia trawienie, wzmagając wydzielanie soków trawiennych. Okazuje się, że substancja czarnego pieprzu może zwiększać wchłanianie substancji odżywczych: selenu, β-karotenu, witaminy A, C oraz B6.

Wyniki wielu badań potwierdzają właściwości odchudzające piperyny poprzez obniżenie poziomu tłuszczu we krwi oraz zapobieganie tworzeniu się nowych komórek tłuszczowych.

Wyniki doświadczeń na szczurach przedstawiają piperynę jako środek antynowotworowy, który może hamować wzrost komórek nowotworowych. Ponadto ta ostra przyprawa posiada właściwości przeciwdepresyjne, poprzez wzrost serotoniny oraz dopaminy, ważnych dla człowieka neuroprzekaźników.

Piperyna także obniża ciśnienie krwi, poprawia krążenie oraz wykazuje silne zdolności antyoksydacyjne.

Kapsaicyna i piperyna – wady

Kapsaicyna w dużych dawkach jest substancją toksyczną, która może uszkodzić wątrobę. Może okazać się nawet śmiertelną trucizną, ponieważ jej przedawkowanie może powodować kłopoty z oddychaniem, zasinienie skóry oraz konwulsje. Toksyczne działanie kapsaicyny wynika z nadmiernego porażenia układu nerwowego, co zakłóca jego prawidłowe funkcjonowanie.

Piperyna jest uważana za substancję bezpieczną i bardzo polecaną w suplementach diety na odchudzanie. Nie wykazano jej genotoksyczności, jednak należy uważać z ilością stosowanych środków i nie przekraczać dozwolonej dawki piperyny. Doprowadzić to może do podrażnienia błony śluzowej przewodu pokarmowego oraz dawać objawy żołądkowe.

Kapsaicyna i piperyna – gdzie występują

Kapsaicyna naturalnie występuje w czerwonej papryczce i odpowiada za jej charakterystyczny, ostry smak. Na skalę przemysłową ostrą przyprawę pozyskuje się z papryki rocznej lub papryki chili.

Piperyna występuje w zewnętrznej warstwie owoców czarnego pieprzu. Posiada ostry, ale zarazem gorzki smak.

Piperyna i kapsaicyna to substancje nadające ostry, wyrazisty smak wielu potrawom. Oprócz kulinarnych zastosowań, posiadają liczne właściwości lecznicze, które wspomagają prawidłowe funkcjonowanie organizmu.