Rodzaje soli i ich właściwości – którą wybrać?

Aktualizacja: 28 stycznia, 2025

Światowa Organizacja Zdrowia apeluje o ograniczenie stosowania soli do sporządzania potraw oraz spożywania słonych produktów spożywczych, co ma na celu obniżenie ryzyka rozwoju nadciśnienia tętniczego w populacji światowej. Powinniśmy spożywać nie więcej niż 5 g soli dziennie, ale dostępnych rodzajów soli jest mnóstwo. Którą sól wybrać, aby najkorzystniej wpłynęła ona na nasze zdrowie?

Dawniej dostępna była jedynie sól kamienna, którą wykorzystywano do przedłużania świeżości mięsa oraz żywności, jak i wzbogacania smaku potraw. Obecnie mamy do dyspozycji szeroki wachlarz możliwości wyboru soli. Postaram się przybliżyć najczęściej wybierane rodzaje soli, celem ułatwienia wyboru najbardziej wartościowego dla naszego zdrowia produktu.

Rodzaje soli – sól kuchenna

Sól kuchenna zwana inaczej warzoną, składa się z chlorku sodu i jest produktem najbardziej oczyszczonym z wszystkich składników mineralnych. To najpopularniejszy rodzaj soli, jaki zostaje nabywany przez konsumentów. Sól warzona, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia, zostaje od 1997 r. odgórnie jodowana, co ma na celu zapobiegać niedoborom jodu u osób zamieszkujących tereny, gdzie ten pierwiastek jest deficytowy. Ta informacja przemawia na korzyść soli kuchennej, która staje się dla nas bardziej wartościowa.

Sól kuchenna stosowana jest do poprawy smaku potraw oraz jako składnik zalew lub marynat do przetworów warzywnych. Nie jest najkorzystniejszym wariantem soli, który moglibyśmy wybrać ze względu na wysoki stopień oczyszczenia z minerałów oraz wysoki udział sodu, którego nadmiar powoduje obrzęki oraz przy długotrwałej nadmiernej podaży – nadciśnienie tętnicze.

Odmianą soli kuchennej jest sól kamienna, która różni się od warzonej grubością ziaren. Kamienną sól stosujemy do peklowania i marynowania mięs oraz przygotowywania zalew na kiszone ogórki.  

Rodzaje soli – sól morska

Sól morska jest zdecydowanie bardziej wartościowym produktem, w porównaniu do soli kuchennej zwykłej. Oprócz sodu dostarcza niewielkie ilości magnezu, potasu oraz wapnia i śladowych ilości większości składników mineralnych. Jak sama nazwa wskazuje, zostaje wydobywana z morza, a zasada im cieplejsze morze tym lepsza sól jest powszechnie znana. Zdecydowanie na wyróżnienie zasługuje wysoka zawartość naturalnego jodu, który zapobiega chorobom tarczycy oraz wadom rozwojowym u płodu.

Sól morska jest najczęściej gruboziarnista, choć możemy spotkać również bardziej zmieloną wersję. Nie dostaniemy jednak soli morskiej tak drobnej jak sól kuchenna.

Rodzaje soli – sól himalajska

Sól himalajska jest uznawana za najczystszą sól dostępną na świecie, gdyż wydobywana jest z najgłębszych warstw Himalajów. Charakteryzuje się delikatnie różową lub pastelowo różową barwą, czasem białą. Prawdziwa sól himalajska może zawierać nawet 80 różnych składników mineralnych. Na wyróżnienie zasługują magnez, krzem, siarka, lit, mangan, bor i wiele innych. Z tego powodu himalajski kruszec jest bardzo wartościowym pod względem odżywczym produktem w naszej diecie.

Kupując sól himalajską, powinniśmy pamiętać, że niestety wielu producentów podrabia ją zabarwiając zwykłą sól gruboziarnistą na charakterystyczne dla himalajskiej kolor. Na opakowaniu powinny być informacje gwarantujące prawdziwość produktu.

Rodzaje soli – sól smakowa

Sól smakowa to sól tzw. przyprawowa. Dostępna jest w małych objętościowo opakowaniach ok. 30–50 g, a oprócz soli w składzie zawiera mieszankę ziół, dodatek suszonego czosnku, suszonej skórki cytryny lub pieprzu. Najczęściej bazę mieszanek stanowi sól kuchenna, jednak w zależności od producenta zdarza się, również sól potasowa (informacje niżej). Stosowanie tego rodzaju soli jest korzystne, gdyż ilość samego chlorku sodu lub potasu jest zmniejszona poprzez udział innych przypraw, które dodatkowo podkreślają smak przygotowywanych dań. Dodając zatem do potraw soli smakowej w takiej samej ilości, co innej soli dodajemy jej mimo wszystko mniej.

Kupując sól smakową zwróćmy uwagę na jej skład, gdyż może zawierać dodatek glutaminianiu sodu, niepolecanego dodatku do żywności.

Rodzaje soli – sól potasowa

Sól potasowa to inaczej sól niskosodowa. Z chemicznego punktu widzenia to mieszanka w zmienionych proporcjach dwóch rodzajów soli: chlorku sodu (sól kuchenna) oraz chlorku potasu. Potas jest fizjologicznym antagonistą sodu. Osobom chorującym na nadciśnienie, zaleca się spożywanie produktów bogatych w potas (pomidory, biała fasola, ziemniaki, rodzynki, suszone morele), aby obniżyć zbyt wysoki poziom ciśnienia krwi. Tego rodzaju sól jest zatem dobrym rozwiązaniem dla osób zmagających jest z tym schorzeniem oraz osobom, które znajdują się w grupie ryzyka wystąpienia nadciśnienia. Sól potasowa jest w smaku bardziej gorzka od zwykłej soli co zawdzięcza zawartości dodatkowego pierwiastka jakim jest potas.

Pomimo licznych ostrzeżeń należy pamiętać, że sód jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu. Zupełne wykluczenie z diety produktów dostarczających tego pierwiastka, w tym soli, może przysporzyć nam problemów zdrowotnych takich jak omdlenia, obniżenie tętna, drżenie mięśni, rąk czy obniżenie koncentracji. Potrawy bez soli są ponadto dla niektórych niesmaczne. Decydując się na wybór soli najkorzystniej będzie zdecydować się na morską lub himalajską, gdyż oprócz chlorku sodu dostarczają one różnych składników mineralnych, które potrzebne są naszemu organizmowi do przeprowadzania prawidłowych procesów metabolicznych w ciele, a tym samym zachowania zdrowia.