Mleko ryżowe – w ciąży, podczas karmienia, dla niemowląt i dzieci

Aktualizacja: 20 maja, 2024

Mleko i jego przetwory, stanowią dużą grupę produktów cenionych ze względu na wysoką zawartość wapnia oraz pełnowartościowe białko zwierzęce. Niestety coraz więcej osób przestaje dobrze tolerować nabiał, a grono jego przeciwników poszerza się, co skłania do poszukiwania alternatyw, głównie dla mleka krowiego. Sięgamy coraz częściej po napoje roślinne, których przykładem może być mleko ryżowe. Czy jest to dobry produkt w diecie kobiety w ciąży, mamy karmiącej oraz niemowląt i dzieci?

Mleko ryżowe

Napoje roślinne uzyskiwane są z różnego rodzaju produktów pochodzenia roślinnego. Sposób produkcji jest prosty, gdyż polega na ugotowaniu w wodzie w odpowiednich proporcjach danego składnika, a następnie zmielenie go i przefiltrowanie, aby nadać klarowną postać gotowemu napojowi. Następnie do ostudzonego płynu dodawane są wybrane substancje poprawiające smak (cukier) oraz składniki wpływające na zwiększenie wartości odżywczej napoju (witaminy, składniki mineralne). Gotowy produkt po procesie pasteryzacji zostaje zapakowany w kartonowe opakowania i wysłany do sklepu.

Na rynku polskim dostępne są napoje roślinne ze strączków (soja), orzechów (migdały), zbóż (owies, ryż, orkisz), pseudozbóż (gryka), czy też nasion (słonecznik). Bazą dla omawianego napoju ryżowego jest woda oraz ryż biały, bądź bardziej zasobny w cenne składniki odżywcze brązowy. W ramach polepszenia smaku napoju dodawany jest cukier zwykły lub brązowy, maltodekstryna albo syrop glukozowo-fruktozowy. Składnikami wpływającymi na zwiększenie wartości odżywczej jest olej roślinny (najczęściej słonecznikowy) dostarczający nienasyconych kwasów tłuszczowych i witaminy E oraz substancje wzbogacające wartość odżywczą m.in. witamina D, witamina B12, żelazo, wapń.

Ryżowy napój jest bardziej zasobny w węglowodany niż mleko krowie i zawiera znikome ilości cennego białka roślinnego. Jako produkt roślinny nie zawiera cholesterolu oraz laktozy, a wyprodukowanie z ryżu gwarantuje produkt bezglutenowy.

Mleko ryżowe w ciąży i podczas karmienia piersią

Napój ryżowy jest najczęściej wybierany przez kobiety w ciąży lub mamy karmiące, które stosują dietę wegetariańską lub wegańską, kobiety nietolerujące laktozy oraz panie chcące urozmaicić swoją dotychczasową dietę. Napoje ryżowe dostępne na rynku są wzbogacane o składniki takie jak wapń, witaminę B12, witaminę D, a wówczas stanowią cenne źródło wymienionych składników oraz mogą być wykorzystywane jako alternatywa dla mleka krowiego. Domowy napój ryżowy niestety nie będzie zawierał wymienionych składników odżywczych i z tego powodu może być z powodzeniem stosowany jako element zróżnicowanej diety, jednak nie w formie zastępnika dla mleka zwierzęcego.

Mleko ryżowe dla niemowląt i dzieci

Nietolerancja białek mleka krowiego i/lub dwucukru laktozy przez niemowlęta oraz dzieci, wymaga od najmłodszych lat stosowania diety eliminującej nabiał. Jako alternatywa dla mleka kobiecego dla niemowląt stosowane są mieszanki mlekozastępcze bez kazeiny oraz laktozy, bazujące na białku sojowym, ryżu lub kukurydzy. Niewątpliwą zaletą napoju ryżowego jest brak białek oraz związków alergizujących. Autorka badania dotyczącego zastępników mleka krowiego, zwraca jednak szczególną uwagę na napoje ryżowe, które mogą zawierać rakotwórczy arsen, czyli szkodliwy dla rozwoju młodego organizmu pierwiastek. Arsen jest metaloidem naturalnie występującym w środowisku, który ma możliwość przedostawania się m.in. do ziaren ryżu podczas ich uprawy. U dzieci, które w stosunku do osób dorosłych mają niską masę ciała, spożywających regularnie napoje ryżowe z pseudozboża zanieczyszczonego rakotwórczym metaloidem, istnieje duże prawdopodobieństwo przekroczenia granicznej, bezpiecznej dla zdrowia dawki arsenu w przeliczeniu na kilogram masy ciała. Z tego powodu zgodnie z zaleceniami UK Standard System, napoju ryżowego nie powinno podawać się dzieciom w wieku do 4,5 lat. Dla młodzieży i osób dorosłych napoje ryżowe nie stanowią większego zagrożenia, jeśli spożywane są rzadko. Inne badania dowodzą, że niesuplementowane napoje ryżowe nie dostarczają odpowiedniej ilości witamin i składników mineralnych, co może pogłębiać niedobory składników w stopniu nawet zagrażającym życiu niemowląt oraz młodszych dzieci będących na diecie eliminacyjnej. Niedoborowym pierwiastkiem jest m.in. wapń w diecie, którego niedostateczna ilość osłabia kształtujący się szkielet dziecka, jednocześnie sprzyjające rozwojowi krzywicy. Warto dodać, że wiele dzieci wyrasta z alergii na białka mleka, zatem ważna jest kontrola stopnia uczulenia i ewentualne stopniowe wprowadzanie mleka krowiego do diety dziecka.

Mleko ryżowe nie zawiera cholesterolu, laktozy, glutenu oraz białek alergizujących. Suplementowane napoje roślinne mogą stanowić ciekawą pozycję w zróżnicowanej diecie kobiet ciężarnych oraz karmiących, jak i osób na diecie wegańskiej, wegetariańskiej i bezmlecznej. Niestety istnieje pewne ryzyko związane ze spożywaniem napoju mlecznego lub mieszanek mlekozastępczych przez niemowlęta oraz młodsze dzieci. Uprawy ryżu mogą być zanieczyszczone rakotwórczym arsenem, toteż warto wprowadzić ten rodzaj napoju do diety podstawowej lub eliminacyjnej, jednak dopiero po ukończeniu przez pociechę piątego roku życia.