Kadm, ołów, rtęć i arsen, czyli metale ciężkie w żywności, które zagrażają naszemu zdrowiu

Aktualizacja: 7 maja, 2024

Obecność metali ciężkich w pożywieniu jest powszechnym problemem i niebezpiecznym czynnikiem mającym znaczny wpływ na kondycję ludzkiego organizmu. Często nie zdajemy sobie sprawy z faktu, iż na zanieczyszczenia metalami ciężkimi najbardziej narażone są produkty spożywane przez nas na co dzień.  

Głównym czynnikiem wpływającym na obecność związków metali ciężkich w żywności są powszechne i niebezpieczne zanieczyszczenia powietrza, wody i gleb. Stosowanie chemii w przemyśle, nie tylko spożywczym, powoduje, że obecność tych toksycznych substancji w pożywieniu często jest niestety nieunikniona. Na zanieczyszczenia najbardziej narażone są rośliny oraz produkty pochodzenia roślinnego, takie jak pieczywo i wszelkie produkty zbożowe, ryby i owoce morza.

Metale ciężkie w żywności

Za najbardziej niebezpieczne, a jednocześnie najczęściej występujące w żywności uznaje się kadm, ołów, rtęć i arsen. Naukowcy zgodnie twierdzą, że na zanieczyszczenia najbardziej narażone są obecnie warzywa, szczególnie liściowe absorbujące toksyczne substancje pochodzące z pyłów przemysłowych lub spalin silnikowych. Obok nich, narażone są także zboża, owoce oraz produkty spożywcze, których skażenie jest wynikiem nie tylko dzisiejszej technologii, lecz także substancji dodawanych do nich w procesie produkcji. Ze względu na coraz większe zanieczyszczenie wód, stosunkowo wysokie stężenie metali ciężkich notuje się również u niektórych gatunków ryb. Badania wykazały, że najczęściej skażone są one ołowiem. Najwięcej znajduje się go w rybach importowanych głównie z Chin jak panga czy tilapia. Do gatunków zagrożonych skażeniem należą  również tuńczyk, śledź, a w mniejszych ilościach pstrąg tęczowy i karp.

Metale ciężkie a zdrowie

Kadm

Jednym z najczęściej występujących zanieczyszczeń żywności jest kadm, uważany za najbardziej toksyczny metal, którego wysokie stężenie w organizmie może wywołać nieodwracalne szkody. Najwięcej kadmu występuje w warzywach korzennych jak marchew, pietruszka i seler, mniej w pomidorach czy owocach. Należy do pierwiastków łatwo wchłanianych przez organizm, dlatego też stanowi duże zagrożenie dla naszego zdrowia. Jego szkodliwe działanie polega na zaburzeniu prawidłowego funkcjonowania narządów wewnętrznych i mózgu. Obecność kadmu w organizmie może wywoływać zmiany nowotworowe, nadciśnienie oraz uszkodzenia układu oddechowego. Jest związkiem, który obniża przyswajalność ważnych dla zdrowia składników mineralnych jak wapń, cynk i żelazo. Uważa się również, że jest jedną z przyczyn zaburzeń układu odpornościowego.

Ołów

Kolejnym przykładem jest wcześniej już wspomniany ołów. To niebezpieczny pierwiastek występujący zarówno w powietrzu, wodzie jak i glebie. Szacuje się, że rośliny najwięcej ołowiu magazynują w korzeniach, mniej w liściach. Dopuszczalna ilość ołowiu w produktach przeznaczonych do konsumpcji nie powinna przekraczać  1 mg/kg masy produktu. W przypadku spożycia zbyt dużej ilości tego toksycznego związku istnieje ryzyko wystąpienia tzw. ołowicy, czyli zatrucia ołowiem wywołującym bóle głowy, niestrawność, ogólne osłabienie organizmu, a w postaci przewlekłej nawet anemię.  Przeprowadzone badania wykazały, że ołów to związek mogący prowadzić do rozwoju chorób nowotworowych i zaburzeń układu nerwowego.

Rtęć

Występująca między innymi w rybach i suszonych grzybach rtęć, może prowadzić do poważnych powikłań zdrowotnych. Jest czynnikiem wpływającym na zaburzenia układu nerwowego i immunologicznego, ponadto wykazuje niekorzystny wpływ na prawidłowe funkcjonowanie mózgu. Jej obecność w organizmie może wywoływać silne bóle głowy, zaburzenia widzenia oraz arytmię serca. Rtęć jest związkiem, którego nadmiar może prowadzić również do poważnych zaburzeń neurologicznych, między innymi do rozwoju choroby Alzheimera.

Arsen

Innym przykładem metalu ciężkiego, będącym poważnym zagrożeniem dla zdrowia jest arsen, którego obecność wykryto między innymi w ostrygach, krewetkach i suszonych owocach. Jest związkiem, który kumuluje się w całym organizmie, a jego działanie prowadzi między innymi do uszkodzenia układu immunologicznego, problemów z oddychaniem, a nawet chorób nowotworowych.

Ilość szkodliwych substancji występujących w żywności i skutków ubocznych, jakie może wywoływać ich spożycie jest zatrważająca. Należy pamiętać, że zarówno w przypadku warzyw, owoców jak i ryb ogromne znaczenie wpływające na ich czystość ma pochodzenie oraz metody pozyskiwania. Starajmy się zatem w miarę możliwości nabywać produkty sprawdzone, od zaufanych dostawców.