Malwa – czarna, biała. Właściwości lecznicze malwy

Aktualizacja: 11 marca, 2025

Białe, żółte, różowe, czerwone, fioletowe, niekiedy czarne kwiaty Alcea rosea od wieków wpisywały się w piękno wiejskiego krajobrazu, a właściwości lecznicze odmian o najciemniejszym zabarwieniu wykorzystywano w tradycyjnej medycynie ludowej. Delikatny, słodkawy smak koron kwiatowych czarnej malwy zachwycił niejednego konesera sztuki kulinarnej jako dodatek do ciast, deserów i sałatek.

Kwiaty malwy

Prawoślaz ogrodowy, czarna róża, ślazowa róża, malwa lekarska czy topolówka to tylko nieliczne nazwy rośliny z rodziny ślazowatych Malvaceae. Niegdyś Alcea rosea syn. Althaea rosea w stanie dzikim porastała obszar basenu Morza Śródziemnego, współcześnie spotykana jest także w przydomowych ogrodach na polskiej wsi. Ciekawostką jest, iż właściwości lecznicze posiada tylko odmiana o kwiatach ciemnopurpurowych, które od wieków wykorzystywano w tradycyjnej medycynie ludowej. Kwiaty malwy można spożytkować również w sztuce kulinarnej, gdzie stanowią dodatek smakowy do herbatek i mieszanek ziołowych.

Malwa czarna

Okres kwitnienia Alcea rosea przypada na czas letni (czerwiec–wrzesień), wówczas w dzień słoneczny, bezdeszczowy pozyskiwane są płatki malwy czarnej, które wysuszone w temperaturze 30–35°C stanowią podstawę do sporządzania leczniczych naparów czy herbatek. Swoje wyjątkowe ciemnofioletowe, niekiedy prawie czarne zabarwienie Alcea rosea var. nigra zawdzięcza obecności antocyjanów, związków o właściwościach przeciwutleniających. W lecznictwie surowiec zielarski Flos Malvae arboreae znalazł zastosowanie w terapii nieżytów przewodu pokarmowego i górnych dróg oddechowych. Suszone kwiaty czarnej malwy wykorzystywane są także w przemyśle spożywczym najczęściej do barwienia likierów, win, syropów, napojów gazowanych i słodyczy, ale nie tylko… Bowiem suszone korony kwiatowe mogą stanowić również doskonałą przyprawę do świątecznych pierników.

Kwiaty białej malwy

Białe odmiany doskonale prezentują się w wiejskich ogrodach, jak również są wykorzystywane jako kwiat cięty we florystyce. Jakkolwiek źródła literaturowe właściwości lecznicze przypisują w głównej mierze najciemniejszym odmianom Alcea rosea, przemysł kosmetyczny wprowadził serię produktów z białą malwą do pielęgnacji skóry wrażliwej i atopowej. Warto jednak wiedzieć, iż są to wyciągi z korzenia prawoślazu lekarskiego (Althaea officinalis L.), który obecnie zaliczany jest do  odrębnego rodzaju botanicznego.

Właściwości lecznicze czarnej malwy

Za właściwości Flos Malvae arboreae odpowiedzialne są substancje biologicznie czynne, wśród których wyróżnia się:

• antocyjany (delfinidyna, petunidyna, malvidyna, malvina);

• fitoestrogeny flawonowe;

• śluzy (10–12 %);

• pentozy (cukry);

• kwasy uronowe;

• alkohole cukrowe;

• flawonoidy (kemferol, kwercytyna, mirycetyna);

• garbniki;

• fenolokwasy;

• pektyny.

Biologicznie czynne związki (flawonoidy i antocyjany) zawarte w Flos Malvae arboreae wykazują działanie przeciwzapalne oraz stabilizujące na śródbłonki naczyń krwionośnych. Ponadto poprawiają krążenie oczne i mózgowe [2, 4].  Czarna malwa zawiera także antocyjany, które mają właściwości przeciwzapalne. Roślina jest znana jako lek przeciwkaszlowy i rozkurczający. 

Malwa łagodzi chrypkę, zalecana na chore gardło i suchy kaszel

Napary z suszonych kwiatów czarnej malwy można wykorzystać podczas zmagań z nieżytami górnych dróg oddechowych bądź stosować do płukania jamy ustnej i gardła.

Zawarte w kwiecie czarnej malwy związki śluzowe stosowane są w kuracjach różnych schorzeń układu oddechowego, podczas zmagań z zapaleniem gardła, chrypką, stanów zapalnych gardła oraz uporczywym suchym kaszlem. Rozrzedzają bowiem zalegającą w gardle wydzielinę, ułatwiając jej odkrztuszanie malwa łagodzi chrypkę. Sporządzane z kwiatów doustne preparaty działają osłaniająco i powlekająco na błony śluzowe jamy ustnej i gardła. Doskonale wspomaga leczenie chrypki, nieżytu oskrzeli i suchego kaszlu. Co ciekawe, napar z kwiatów malwy czarnej można bez przeszkód stosować w przebiegu infekcji dróg oddechowych nawet u najmłodszych dzieci.

Malwa na trawienie i w nieżycie żołądka

Herbata z czarnej malwy jest znanym środkiem wspierającym pracę układu trawiennego. Jej spożycie zalecane jest szczególnie w przebiegu nieżytu żołądka. Czarna malwa pomocna nie tylko w dolegliwościach żołądkowych, ale także skutecznie osłania błonę śluzową przełyku. Warto pamiętać, że naparu nie powinno się pić bezpośrednio przed i po posiłku. Związki śluzowe, w które obfituje roślina, utrudniają wchłanianie niektórych substancji odżywczych z pożywienia.

Malwa pomaga na problemy dermatologiczne

Czarna malwa znalazła zastosowanie również w kosmetyce, gdzie polecana jest do pielęgnacji skóry trądzikowej, szczególnie w przebiegu trądziku różowatego, z rozszerzonymi naczyniami krwionośnymi. Oprócz tego wodne wyciągi z jej kwiatów działają antyseptycznie. Okłady z malwy czarnej doskonale nawilżają i regenerują skórę. 

Osoby, które mają cerę suchą lub mieszaną mogą stosować napar z kwiatów malwy czarnej zamiast toniku. Znane są także właściwości przeciwzapalne rośliny. Ze względu na dobroczynne działanie, czarna malwa jest stosowana w leczeniu wielu schorzeń dermatologicznych, wśród których znajdują się:

• egzema,
• poparzenia słoneczne,
• podrażnienia,
• trądzik,
• nadmierna złuszczanie się naskórka.

Malwa zalecana na zmęczone oczy

Za sprawą wysokiej zawartości związków śluzowych działanie czarnej malwy (Althaea rosea L.) porównuje się do prawoślazu. Kwiat malwy to doskonałe źródło przeciwutleniaczy takich jak chlorella i berberyna. Roślina pomaga w łagodzeniu dolegliwości ze strony narządu wzroku. Okłady z odwaru z czarnej malwy działają kojąco na podrażnione suche i zmęczone oczy. Napar z kwiatów malwy poprawia krążenie, dzięki czemu redukuje cienie pod oczami i sprawia, że powieki przestają być opuchnięte. W kwiatach czarnej malwy występują niewielkie ilości olejku eterycznego, żywice, sole mineralne oraz hormon roślinny wykazujący działanie estrogenne.

Stosowane zewnętrznie okłady z naparu czarnej malwy mogą stać się złotym środkiem na zmęczone, piekące oczy zwłaszcza dla informatyków, pracowników korporacji czy urzędników biurowych.

Malwa reguluje miesiączki

Medycyna ludowa od wieków wykorzystywała kwiat malwy czarnej w zaburzeniach miesiączkowania, przy bolesnych, skąpych, jak i nadmiernych krwawieniach miesięcznych. Czarna malwa jest znana z właściwości stymulujących układ rozrodczy. Udowodniono, że malwa reguluje miesiączki. W wielu sytuacjach potwierdzono, że czarna malwa jest w stanie wywołać spóźniającą się lub zatrzymaną miesiączkę. Wiele kobiet zachwala wpływ rośliny na regulację intensywności krwawienia. Dotychczas nie pojawiły się badania naukowe, które dałyby jednoznaczną odpowiedź na pytanie, czy czarna malwa przyspiesza miesiączkę, jednak nie ulega wątpliwości, że jej stosowanie ma dobroczynny wpływ na układ rozrodczy.

Ponadto jej kwiaty wykazują działanie estrogenne i z tej uwagi używane są, samodzielnie bądź w mieszankach z kwiatem koniczyny i mniszka, jako środki pomocnicze w łagodzeniu nieprzyjemnych dolegliwości okresu przekwitania.  

Przepis na napar z suszonych kwiatów malwy

Składniki:

• 1–2 łyżki suszonych kwiatów
• 1 szklanka wrzącej wody

Sposób przygotowania:

Składniki zagotować, odstawić na 30 minut, po czym przecedzić.

Stosowanie:

Pić rano i wieczorem po 1 szklance przez dwa tygodnie, po tym okresie po 1 szklance – raz dziennie, na czczo [2].

Przepis na herbatkę z kwiatów malwy

Składniki:

• 1 kwiat malwy
• 1 szklanka wrzącej wody

Sposób przygotowania: kwiat malwy zalać wrzątkiem, pozostawić pod przykryciem na 5 minut. Po tym czasie ostudzić, dodać łyżeczkę miodu oraz soku wyciśniętego ze świeżej cytryny.

Kwiat malwy czarnej z uwagi na istotną zawartość związków biologicznie czynnych uchodzi za jeden z najbogatszych surowców antocyjanowych, białe odmiany zaś mają charakter wyłącznie dekoracyjny. Oprócz zastosowań w tradycyjnej medycynie ludowej Flos Malvae arboreae znalazł swoje miejsce także w sztuce kulinarnej. Jednakże według Komisji E surowiec ten nie doczekał się wiarygodnych wyników badań potwierdzających zasadność działania leczniczego [1, 4].

Herbata czarna malwa – gdzie kupić?

Herbata z czarnej malwy ma działanie przeciwzapalne i przeciwkaszlowe. Osłania błonę śluzową gardła, dzięki czemu uśmierza ból, niweluje chrypkę oraz pomaga radzić sobie z suchością przełyku. Herbata z czarnej malwy jest łatwo dostępna. Specyfik bez trudu można kupić w większości aptek i drogerii, zarówno stacjonarnie, jak i on-line.

Kwiat czarnej malwy – przeciwwskazania

Nie zaleca się stosowania czarnej malwy przez kobiety w ciąży i karmiące piersią. Ostrożność powinny zachować także osoby, które są uczulone na prawoślaz różowy. Warto zastanowić się nad tym, jaki wpływ ma czarna malwa na leki, które przyjmuje się na stałe. Istnieją dowody na to, że ta roślina utrudnia wchłanianie niektórych substancji wchodzących w skład leków, dlatego dobroczynny napar warto przyjmować przynajmniej 2 godziny przed planowaną dawką medykamentów.