Głodówka – lecznicza, oczyszczająca, dieta głodowa. Efekty głodówki

Aktualizacja: 29 czerwca, 2022

Głodówka w dzisiejszych czasach stała się panaceum na wszelkie zdrowotne trudności. Według większości osób jest idealną dietą powodującą szybki spadek masy ciała. Jednak czy na pewno podejmowanie takiej restrykcji żywieniowej jest dla organizmu słuszne? Czy nigdy nie zastanawiało nas jakie mogą być konsekwencje takiej „diety cud”?

Głodówka

Głodówka to świadomie wprowadzana restrykcja żywieniowa, polegająca na drastycznym obniżeniu kaloryczności i spożywaniu przez określony czas tylko wody lub ewentualnie wody i soków. Podejmowana jest z różnych względów. Niektórzy decydują się na nią zachęceni możliwością bardzo szybkiego spadku masy ciała, inni – chcą oczyścić organizm z toksyn, nauczyć się nowego stylu odżywiania lub szukają żywieniowego leku na poszczególne jednostki chorobowe. W każdym z wybranych powodów powinniśmy zwrócić szczególną uwagę na to, że jest to dieta trudna, wymagająca cierpliwości i samozaparcia, a także bardzo dotkliwa w skutkach dla naszego organizmu.  

Głodówka lecznicza

Podejmowana jest ze względu chęć poprawy lub podreperowania zdrowia. Jako metoda leczenia znana jest już od czasów starożytnych – stosowali ją lekarze egipscy, greccy i rzymscy. Wraz z rozwojem nauki pogląd na tego typu działanie znacznie jednak ewoluował i nie jest już ona zalecana na wszystkie jednostki chorobowe.

W literaturze można znaleźć badania, które wskazują na jej skuteczność w leczeniu chorób żywieniowozależnych, w tym miażdżycy. Związane są one bowiem ze spożywaniem zbyt dużej ilości wysokoenergetycznych potraw, a także ich nieodpowiedniej jakości, co głodówka może nieco zniwelować. U osób otyłych[1] jej wprowadzenie spowodowało spadek masy ciała i tkanki tłuszczowej, a także wyrównanie poziomu LDL. Zastosowanie głodówki leczniczej nie jest zalecane w czasie ciąży, a także karmienia piersią oraz w przypadku dzieci i chorób związanych z bardzo dużym niedożywieniem organizmu (długotrwałe leczenie szpitalne, choroby nowotworowe).

Bardzo istotnym faktem w przypadku podejmowania takiego planu żywieniowego jest konsultacja z lekarzem prowadzącym i dietetykiem, pod którego bacznym okiem będzie ona przeprowadzana. Głodówka lecznicza powinna zacząć się już ok. 1–2 tygodni przed wprowadzeniem diety polegającej wyłącznie na piciu wody oraz soków. Organizm należy bowiem przygotować, początkowo rezygnując z mięsa, nabiału oraz zbóż, z czasem zaś przechodząc już tylko na spożywanie warzyw i owoców w formie surowej, jak najmniej przetworzonej.

Głodówka oczyszczająca

Jest chyba najbardziej znana i stosowana najczęściej w dzisiejszych czasach forma głodówki. Wprowadza się ją, by oczyścić organizm z toksyn, a także polepszyć samopoczucie. Przekonanie, że zastosowanie głodówki oczyszczającej pozwoli nam zmniejszyć ilość toksyn w organizmie jest jednak błędne. Wiele z nich, jak choćby dioksyny, czy metylortęć, kumulują się bowiem w tkance tłuszczowej. Jeśli więc zastosujemy długotrwały okres głodu, na skutek wykorzystania rezerw energetycznych doprowadzimy do uwolnienia tłuszczu zapasowego, a także toksyn do krwi[2-4].

Dieta głodowa

Jej zastosowanie znane jest już od wieków i powiązane bardzo często z okresami religijnymi np. w islamie 30 dniowy post w miesiącu ramadan oraz post całkowity jako element medytacji w buddyzmie.

Poprzez znaczne ograniczenie energetyczności w ciągu dnia oraz niezgodną z zapotrzebowaniem organizmu ilością makro i mikroskładników może mieć ona korzystne działanie, jednak tylko, gdy podejmowana jest na krótki czas (1–2 dni). Dłuższe okresy głodu powodują wyczerpanie rezerw glikogenowych organizmu, a co za tym idzie – rozpoczęcie poboru energii z tłuszczów oraz białek. Wiąże się to z gromadzeniem ciał ketonowych, które wykorzystywane są jako źródło energii, powodując zakwaszenie organizmu oraz może to doprowadzić do spadku masy ciała spowodowanego odwodnieniem organizmu, a także masy mięśniowej i obniżenia odporności[5,6]. W dłuższym okresie stosowania prowadzi do śmierci. Dochodzi bowiem do niedożywienia białkowo-kalorycznego, a w następstwie wyniszczenia organizmu (w szczególności nerek, które podczas okresu głodu muszą pracować intensywniej oraz wątroby) i zaniku łaknienia[7].

Głodówka – efekty

Zastosowanie diety polegającej na rezygnacji z posiłków i spożywaniu tylko wody, bądź wprowadzeniu pokarmów płynnych o bardzo niskiej kaloryczności (ok. 600–800 kcal) wpływa na organizm. Do pozytywnych skutków należą: zmniejszenie kaloryczności diety po okresie przejedzenia (np. święta), a także udowodnioną naukowo poprawę stanu układu sercowo-naczyniowego i glukoregulacyjnego, czy łagodzenie stresu oksydacyjnego[8].

Tych negatywnych jest jednak znacznie więcej. Już po kilku godzinach bez spożywania jedzenia zmniejsza się intensywność pracy mózgu oraz pojawia się zmęczenie organizmu. Bóle głowy i rozdrażnienie, a także złe samopoczucie, które powszechnie postrzegane jest jako odtruwanie organizmu i pozbywanie się z niego toksyn jest niczym innym, jak rozpoczęciem zjawiska ketozy i czerpania energii z ciał ketonowych, co charakterystyczne jest np. w przypadku anorektyczek. Glikogenu, który nasz organizm wykorzystuje jako źródło energii, starcza bowiem tylko na kilkanaście godzin. Już po niecałej dobie zaczyna on „spalać” zawarte w mięśniach białka. Spadek masy ciała związany z podejmowaniem takiego typu planu żywieniowego jest więc konsekwencją zmian w organizmie polegających nie na spadku tkanki tłuszczowej, a wręcz przeciwnie – odwodnieniu i zmniejszeniu zasobów masy mięśniowej.

Zmniejszenie ilości makro i mikroskładników przez dłuższy czas prowadzić może do trwałego niedożywienia, a w konsekwencji również do śmierci. To właśnie z pożywienia czerpiemy witaminy i składniki mineralne, które niezbędne są do prawidłowego przebiegu wielu procesów fizjologicznych (w tym choćby działania pompy sodowo-potasowej w sercu). Stosując taką dietę pozbywamy się poczucia nasycenia i następuje trwałe patologiczne uszkodzenie ośrodka głodu i sytości w mózgu. Dochodzi również do uszkodzenia ważnych narządów wewnętrznych na skutek wykorzystania zasobów endogennych i zaburzeń wodno-elektrolitowych[9]. Efektem głodzenia się jest spadek przemiany materii o 15–20%, co w konsekwencji prowadzi do efektu jojo. Mimo tego, iż nastąpił bardzo szybki spadek masy ciała, już po powrocie do normalnego planu odżywiania – efekt ten nie jest widoczny. Może dojść również do rozregulowania metabolizmu. Po okresie o niskiej kaloryczności i bez pokarmu następuje ten ze zwiększoną ilością pożywienia oraz wprowadzaniem do menu produktów „zakazanych”.

Przeczytaj też:

• Głodówka to dobry czy zły sposób na odchudzanie?
• Głodówka 1- i 3-dniowa – efekty. Ile można schudnąć na głodówce?
• ADMF, czyli zasadność i efekty stosowania diety zwanej modyfikowaną głodówką
• Głodówka – przebieg mechanizmów adaptacyjnych organizmu

Podejmowanie tak radykalnych działań wobec naszego organizmu ma wiele negatywnych skutków, które przewidzieć może jedynie lekarz lub dietetyk. Zanim zdecydujemy się na taki krok, skonsultujmy naszą decyzję ze specjalistą. Warto także bliżej zapoznać się z postem wodnym!