Ciśnienie krwi. Jak prawidłowo zmierzyć je w domu i jaki ciśnieniomierz wybrać?

Mówi się, że ciśnienie tętnicze krwi to parametr, który utrzymywany w normie warunkuje zdrowie całego organizmu. To od niego zależy nasze samopoczucie oraz funkcjonowanie przeróżnych organów wewnętrznych.

W czasie wizyty lekarz domowy może zrobić nam pomiary ciśnienia tętniczego. Procedura wygląda różnie w zależności od stosowanego przez specjalistę sprzętu oraz metody badania. Celem jest określenie parametrów oraz w wypadku nieprawidłowości podjęcie prawidłowego leczenia. Pomiar ciśnienia tętniczego krwi jest bardzo istotny dla zdrowia, w szczególności dla osób przyjmujących leki hipotensyjne oraz borykające się na co dzień z nadciśnieniem. Jakie metody pomiaru stosować podczas samodzielnego mierzenia parametru w domu?

Prawidłowe ciśnienie krwi

Nadciśnienie tętnicze rozpoznaje się, gdy dokonując pomiarów, w pozycji siedzącej i w odstępach kilku dni, uzyskujemy trzy wyniki równe lub większe od 140/90 mmHg

Dlaczego warto znać procedurę mierzenia ciśnienia?

Pomiary ciśnienia tętniczego krwi to sprawa, która powinna nas interesować, ponieważ często przydaje się w codziennym życiu. Należy jednak znać podstawowe zasady wykonywania tego badania. Nie jest to nic trudnego i nie należy mieć obaw przed wykonywaniem tej czynności. Zajmuje ona mało czasu, nie jest pracochłonna, a przede wszystkim jest prosta. Nie zawsze jest możliwość udania się w tej sprawie do lekarza, a na rynku pojawia się coraz więcej specjalistycznych urządzeń, które wykonują już za nas praktycznie całą pracę.

Wykonywanie pomiarów ciśnienia tętniczego to jedna z metod monitorowania stanu zdrowia pacjentów leczonych na nadciśnienie, przyjmujących leki hipotensyjne. Lekarze zalecają chorym wykonywanie dwóch samodzielnych pomiarów dziennie – zazwyczaj rano i wieczorem oraz zapisywanie wyników w specjalnym notesie, do którego potem mają wgląd. Poprawia to zdecydowanie komunikację pacjenta z lekarzem oraz może mieć znaczący wpływ na dobór odpowiednich metod leczenia. Aby wszystko szło zgodnie z planem, lekarz musi w sposób klarowny wytłumaczyć swojemu pacjentowi schemat pomiarów ciśnienia w domu oraz doradzić mu jaką aparaturą powinien się posługiwać. Ważne, żeby chory wyrobił sobie nawyk regularnego mierzenia ciśnienia w określonych godzinach dnia, dopiero wtedy pomiar może stanowić wiarygodne źródło informacji dla lekarza i stać się uzasadnioną pomocą w walce z nadciśnieniem.

Jaki aparat do pomiaru ciśnienia wybrać?

Na rynku obecnie dostępnych jest wiele urządzeń do mierzenia ciśnienia. Niektóre z nich służą do ręcznej kalibracji i wymagają od nas wiedzy na temat ich obsługi. Inne są w pełni zautomatyzowane, a jedyne co musimy z nimi zrobić to je po prostu włączyć. Obecnie stosowane są aparaty rtęciowe, zegarowe oraz cyfrowe.

Aparat rtęciowy był najwcześniej stosowany w leczeniu nadciśnienia tętniczego. Pierwsze wzmianki o tych urządzeniach pochodzą z drugiej połowy XIX wieku. Do tej pory uznawane są za jedne z najlepszych aparatów pomiarowych, ponieważ dają bardzo miarodajne wyniki. Do ich wad należą niestety duże rozmiary oraz zawartość rtęci w urządzeniu. Rtęć to toksyczny metal ciężki, którego parowania nie można zatrzymać, nawet kiedy jest szczelnie zamknięty. Ze względu na to sprzedaż aparatów rtęciowych (a także termometrów do badania temperatury ciała) została zatrzymana w Europie dnia 14 kwietnia 2014 roku.

Aparaty zegarowe to urządzenia stosowane najczęściej przez lekarzy. Do mierzenia ciśnienia używany w nich jest stetoskop, dlatego wykonanie prawidłowego pomiaru wymaga praktyki oraz dokładnego poznania instrukcji obsługi dołączonej do urządzenia. Wykorzystują one mechanizm aneroidowy, zamieniający wartość ciśnienia w mankiecie osoby diagnozowanej na odpowiednie ustawienie wskazówki zegara. Ich dużą zaletą jest mały rozmiar oraz niska cena. Jedną z największych wad produktu jest konieczność jego kalibracji. Jeśli pominie się tę czynność wyniki uzyskiwane w codziennych pomiarach mogą być niezgodne z rzeczywistością.

Aparaty cyfrowe, zwane również elektronicznymi, są w pełni zautomatyzowane. Można je zakupić w aptekach oraz w sklepach z elektroniką. Ważne jest, aby kupować sprzęt sprawdzony z licencją producenta. Z powodzeniem można używać go w domu. Występuje obecnie w dwóch bardzo powszechnych wersjach: nadgarstkowej oraz tradycyjnej. Wersja nadgarstkowa, jak sama nazwa wskazuje mierzy ciśnienie na tętnicy promieniowej. Tradycyjna – jak wszystkie inne – na tętnicy ramiennej. Do dużych zalet tych urządzeń należą ich małe gabaryty. Często również są one połączone z mechanizmem, który automatycznie napełnia mankiet ciśnieniomierza powietrzem. Są łatwe w użyciu, nie wymagają stabilnego podłoża. Stosuje się je najczęściej w samodzielnej kontroli ciśnienia tętniczego. Do wad takich produktów należy fakt, że dość często pomiary wykonywane przez sprzęt nie najlepszej jakości mają charakter jedynie orientacyjny. Sugeruje się więc wykonywanie 3–5 pomiarów ciśnienia takimi aparatami i podawanie wyniku uśrednionego. Są jednak najbardziej polecane do mierzenia ciśnienia w domowym zaciszu.

We wszystkich aparatach mierzących ciśnienie na tętnicy ramiennej bardzo ważne jest dobranie odpowiedniej wielkości mankietu – jest to rzecz, która ma ogromny wpływ na prawidłowe przeprowadzenie pomiaru. Najprościej ujmując, szerokość balonu, znajdującego się wewnątrz mankietu powinna odpowiadać 0,4 obwodu ramienia, zaś jego długość około 0,75 obwodu ramienia. Nieodpowiednie dobranie mankietu jest najczęściej popełnianym błędem podczas badania. Mankiety dzieli się na standardowe (takie, które mają odpowiadać większości populacji), mankiety dla osób otyłych, które są zdecydowanie dłuższe oraz mankiety dla dzieci, niemowląt i noworodków.

Pomiar ciśnienia krwi

Skoro wiemy już, jakiego aparatu mamy używać do samodzielnych pomiarów ciśnienia tętniczego, musimy wiedzieć również, co robić, aby uzyskać najbardziej prawidłowy wynik tego badania. Oto kilka wskazówek, które pomogą nam w sposób samodzielny uzyskać możliwie najdokładniejsze wyniki.

Aby pomiar ciśnienia był miarodajny, należy spełniać poniższe warunki:

• podczas pomiaru powinno się wygodnie siedzieć, ramię musi być podparte i ułożone na wysokości serca,
• nie powinno się krzyżować nóg,
• pomiar wykonywany powinien być po kilkuminutowym odpoczynku w pozycji siedzącej,
• mankiet mierniczy musi mieć odpowiednie rozmiary, część wypełniana powietrzem powinna zajmować 2/3 obwodu ramienia,
• dolny brzeg mankietu powinien być ok. 3 cm powyżej zgięcia łokciowego, a jego środek nad tętnicą ramienną.

Czynniki, które zaburzają wiarygodność pomiaru ciśnienia tętniczego:

• stres i napięcie emocjonalne u badanej osoby,
• nieprawidłowa pozycja podczas badania, np. leżąca i stojąca,
• nieprawidłowe ułożenie ramienia,
• mierzenie ciśnienia od razu po obfitym posiłku – należy odczekać przynajmniej jedną godzinę,
• mierzenie ciśnienia po wysiłku fizycznym,
• picie alkoholu przed wykonywaniem pomiaru,
• ból fizyczny odczuwany przez badaną osobę,
• otyłość lub źle dopasowany mankiet pomiarowy.

Widzicie zatem, jak ważne jest odpowiednie przygotowanie do badania ciśnienia w domu. Cała procedura, jeśli wykonana jest prawidłowo, zajmuje najwyżej kilka minut dziennie. Pozwala nam to wypracować nawyk, który pomoże uzyskać miarodajne wyniki. To bardzo istotne, ponieważ zapewnia nam kontrolę własnego zdrowia, a w przypadku nieprawidłowości będzie to wielka pomoc dla naszego lekarza prowadzącego. W przypadku nadciśnienia trzeba również pamiętać o regularnym braniu leków hipotensyjnych. Przepisane raz, należy stosować całe życie, nie powinno się robić przerw oraz zaniedbywać dawkowania. Wszystkie te procedury pomogą nam radzić sobie z uciążliwym problemem zdrowotnym, który dotyczy niestety coraz większej liczby osób.