Problemy z trawieniem – objawy, przyczyny oraz zioła łagodzące dolegliwości

Aktualizacja: 4 kwietnia, 2024

Problemy trawienne dotykają każdego z nas. Nawet najlepiej odżywiająca się osoba spotyka się od czasu do czasu z problematycznymi objawami dotyczącymi niewłaściwego strawienia pokarmu lub złego połączenia składników. Zdarza nam się jadać poza domem, u rodziny, znajomych, na imprezie, w miejscach, gdzie trudno jest kontrolować skład spożywanych posiłków. Problemów trawiennych można jednak uniknąć, jeśli pozna się ich przyczyny oraz nauczy się im zapobiegać i łagodzić niepożądane skutki.

Problemy z trawieniem – objawy

W zależności od tego, jaki produkt wywołuje problemy trawienne, zazwyczaj zaczynają się one i trwają podobnie, objawiając się następującymi dolegliwościami:

• odbijanie, refluks,
• wzdęcia, gazy,
• przelewanie w jelitach,
• nieprzyjemny posmak w gardle,
• dyskomfort w nadbrzuszu,
• zaleganie treści w żołądku,
• osłabienie, zmęczenie,
• biegunka, zaparcia,
• uczucie ucisku w jamie brzusznej,
• bóle i dyskomfort.

Mogą występować również inne objawy, będące przyczynami np. nietolerancji pokarmowych czy alergii, takie jak nadmierne wydzielanie śluzu, katar, łzawienie czy nawet przyspieszenie akcji serca i uczucie pulsowania w brzuchu.

Większość z tych nieprzyjemnych dolegliwości odczuwać możemy zaraz po lub nawet do kilku godzin po spożyciu posiłku, w zależności czego konkretnie dotyczy problem. Od razu możemy zauważyć po sobie, że coś nam zaszkodziło i ewidentnie trudno stwierdzić nam co konkretnie, bo zazwyczaj taki stan dopada nas po spożyciu obfitego i złożonego z wielu produktów posiłku.

Problemy z trawieniem – przyczyny

Przyczyn problemów trawiennych może być bardzo dużo, zaczynając jednak od tych najbardziej podstawowych, są to:

• złe połączenie produktów – kompozycjami wyjątkowo utrudniającymi trawienie jest przykładowo produkty skrobiowe i tłuszcze nasycone (ziemniaczki + masło) czy węglowodany złożone i białka zwierzęce. Równie podobnie działa połączenie cukrów prostych z tłuszczami oraz warzyw w dużej ilości z produktami zbożowymi;
• zbyt duża objętość posiłku – bardzo często problemy trawienne wynikają ze zwykłego przejedzenia i przeładowania posiłku różnorodnymi produktami, które w połączeniu ze sobą, przeciążają układ trawienny i powodują problemy. Niekoniecznie przyczyną są konkretne produkty, ale po prostu fakt, że resztki, które nie zdążyły zostać strawione, przechodzą do dalszych odcinków układu pokarmowego i drażnią jelita czy dwunastnicę oraz nadmiernie fermentują;
• spożywanie produktów ciężkostrawnych – do takich należą m.in rośliny strączkowe, czerwone mięso, tłuste sery czy gruboziarniste kasze i mąki wysokich typów. Są one trudne do rozłożenia przez nasz układ trawienny i w połączeniu z innymi produktami często nie ulegają całkowitemu strawieniu. Również produkty zawierające dużą ilość błonnika oraz te bardzo tłuste są przez nasz układ trawienny odczytywane jako ciężkostrawne i potrzebują dużo czasu na kompletne przetworzenie;
• nadmiar błonnika – bardzo często powoduje wzdęcia, utrudnia wypróżnianie oraz trawienie. W połączeniu z małą ilością wypijanej wody jest katastrofą dla naszych jelit;
• nadmiar produktów fermentowanych – nadmiar produktów takich jak kiszonki, kefiry i nabiał może powodować przykre dolegliwości jak wzdęcia, przelewanie czy dyskomfort;
• choroby układu trawiennego – ten punkt dotyczy wielu schorzeń, takich jak jelito drażliwe, przewlekły stan zapalny jelit czy celiakia oraz nietolerancje, które same w sobie utrudniają trawienie i powodują wiele nieprzyjemnych dolegliwości przy źle skonstruowanej diecie;
• niedokwaszenie żołądka – gdy żołądek nie jest dostatecznie kwaśny, niestrawione resztki produktów szczególnie białkowych przedostają się do dalszych części układu pokarmowego, nadmiernie fermentują i podrażniają śluzówkę, a nawet przedostają się do krwioobiegu. Taki stan wywołuje wiele objawów związanych ze złym trawieniem;
• niedokładne gryzienie i połykanie nadmiernej ilości powietrza – zarówno połykanie dużej ilości powietrza podczas niedokładnego gryzienia jak i popijanie gazowanych napoi może powodować dyskomfort i ucisk w jelitach spowodowany zwiększonym ciśnieniem.

Potencjalnych przyczyn może być oczywiście więcej, wymieniłam jednak te najpopularniejsze z nich.

Domowe sposoby na trawienie

Jeżeli już stwierdziliśmy, że mamy problem z odpowiednim trawieniem, zanim udamy się do lekarza, możemy wypróbować tradycyjne sposoby na złagodzenie dolegliwości i pozbycie się ich przyczyny.

Przede wszystkim najważniejsza jest zmiana nawyków żywieniowych. Zaleczanie objawów nie pomoże, jeśli nie zlikwidujemy ich źródła, którym może być jedno z tych, wymienionych przeze mnie powyżej. Po wstępnej samodiagnozie należy rozpocząć dopasowywanie odpowiedniej metody do indywidualnych przyczyn i objawów.

Jednymi z popularnych, bardzo prostych i skutecznych domowych sposóbów, są m.in:

• przyprawy – dodawanie odpowiednich przypraw do posiłków ułatwia ich strawność i wspomaga pracę narządów odpowiedzialnych za przetwarzanie tych trudniejszych do strawienia części posiłku. Do takich należą m.in: kminek, kmin rzymski, majeranek, pieprz, kurkuma, pieprz cayenne, oregano, rozmaryn, ostropest plamisty, czarnuszka, kozieradka, koper włoski. Nie oszczędzajmy więc na przyprawach;
• aktywność fizyczna – przy problemach z zaparciami lub leniwym układem pokarmowym, umiarkowana aktywność fizyczna potrafi czynić cuda – pół do godziny dziennie wystarczy by poczuć się lepiej. Wpływa ona pozytywnie nie tylko na trawienie, ale również na wszystkie układy w tym naszą psychikę, która czasem jest przyczyną nawracających zaparć;
• prebiotyki (kiszonki, triphala, ocet jabłkowy, olej z oregano) – te produkty wspomagają tworzenie i rozwój naturalnej flory bakteryjnej, która jest naszym podstawowym narzędziem trawienia pokarmów i ich odpowiedniego przyswajania. Zaliczyć do nich należy wszelkie kiszonki (nie te kwaszone octem), ocet jabłkowy oraz wszelkiego typu zioła, jak triphala. Najpopularniejszą miksturą jest 1/3 szklanki ciepłej wody wymieszana z łyżką octu jabłkowego na czczo;
• lekkostrawna dieta – gdy dokuczają nam problemy trawienne, warto na 2–3 dni zastosować lekkostrawną dietę, opierająca się na produktach płynnych, przetworzonych warzywach (gotowanych, duszonych) oraz bezresztkowych produktach. Następnie powoli wprowadzać nowe posiłki i obserwować, jak reaguje nasz organizm;
• zakwaszenie żołądka – często problemy trawienne dotyczą niekwaśnego środowiska w żołądku, które utrudnia trawienie pokarmów, przedostających się następnie do dalszych części układu pokarmowego w postaci niestrawionych resztek. Do zakwaszenia żołądka posłużą wszelkie zioła (korzeń mniszka, korzeń arcydzięgla, karczoch, ocet jabłkowy) oraz gorzkie przyprawy – imbir, cynamon, kurkuma;
• pobudzenie perystaltyki jelit – najlepiej osiągnąć ten stan naturalnymi substancjami, stosując m.in. zioła (majeranek, kumin, kminek  itp.), triphalę, koper włoski.

Wśród domowych sposobów należy wybrać taki, który odpowiada naszym indywidualnym problemom.

Zioła wspomagające trawienie

Wśród ziół wspomagających trawienie znaleźć można wiele propozycji, które wyjątkowo skutecznie mogą pomóc nam w tym problemie.

Wśród nich najskuteczniejsze są: koper włoski, korzeń arcydzięgla, karczoch. korzeń mniszka lekarskiego, rozmaryn, czarnuszka, liść pokrzywy, morwa biała, mięta oraz rumianek, triphala.

Można podzielić je na kilka grup, m.in:

• pobudzające wydzielanie kwasów w żołądku: karczoch, arcydzięgiel, rozmaryn;
• usprawniające pracę wątroby: czarnuszka, liść poklrzywy, rozmaryn, mniszek lekarski;
• odciążające żołądek: mięta, pokrzywa, rumianek, koper włoski;
• wspomagające rozkład makroskładników: morwa biała, czarnuszka;
• poprawiające perystaltykę jelit i mikroflorę: triphala;
• wiatropędne: wszelkie przyprawyjak majeranek, kumin rzymski, kminek, lecz także koper włoski i triphala.

Należy pamiętać, że jeśli chodzi o objawy, zioła przynoszą szybką ulgę, jednak ich skuteczność oraz właściwości lecznicze opierają się na długotrwałym stosowaniu.

Kłopoty trawienne można szybko pokonać, jeśli ich przyczyną są niechorobowe dolegliwości wywołane złymi nawykami lub po prostu błędami żywnościowymi. Stosując odpowiednią diagnostykę, likwidując źródło problemu i łagodząc dolegliwości, szybko przywrócimy harmonię w naszym organizmie.