Plastikowe butelki i ich wpływ na zdrowie

Aktualizacja: 6 maja, 2024

Plastik to potoczna nazwa tworzywa sztucznego. Jest to materiał zbudowany z polimerów syntetycznych (stworzonych przez człowieka, nie występujących w naturze) lub półsyntetycznych organicznych. Często wzbogacane są różnymi dodatkami modyfikującymi np. barwnikami, stabilizatorami promieniowania UV czy uniepalniaczami.  

Rodzaje plastiku

Jeśli nie jesteśmy pewni, z jakiego tworzywa została wytworzona butelka wystarczy spojrzeć na oznaczenie znajdujące się na niej. Informacja ta przedstawiona jest w formie graficznej (trzy strzałki układające się na kształt trójkąta). W środku umieszczona jest cyfra od 1 do 7, której przyporządkowany jest konkretny rodzaj plastiku.

1. PET – politereftalan etylenu – jest to liniowy poliester. PET zyskuje coraz większą popularność ze względu na to, że butelki z niego wykonane są, w porównaniu ze szklanymi, lżejsze i nietłukące. Stąd niższe koszty i łatwość w transporcie. PET wykorzystuje się do produkcji pojemników, opakowań, talerzy jednorazowych oraz butelek na napoje bezalkoholowe.
2. HDPE – polietylen o wysokiej gęstości – materiał ten jest ekonomiczny, odporny na uderzenia (jest twardszy od LDPE) i posiada dużą odporność chemiczną. Wykorzystywany jest głównie do wyrobu pojemników, torebek, folii i butelek na wodę.
3. PVC – polichlorek winylu – polimer syntetyczny z grupy polimerów winylowych. Jest naturalnie przezroczysty. Zapewnia doskonałą barierę dla większości gazów. Materiał ten wykazuje wysoką odporność na substancje chemicznie, jednak jest podatny na działanie niektórych rozpuszczalników. PVC ma słabą odporność na działanie wysokich temperatur.
4. LDPE – polietylen o niskiej gęstości – LDPE budową przypomina HDPE, jednak w porównaniu z nim jest mniej wytrzymały na związki chemiczne i wykazuje mniejszą sztywność. Jest za to bardziej przezroczysty i znacznie droższy od HDPE.
5. PP – polipropylen – jest węglowodorowym polimerem odpornym na wysokie temperatury i nieprzepuszczalnym dla wilgoci. PP posiada doskonałą odporność chemiczną. Wykorzystywany jest do produkcji słoi, butelek, pojemników, folii oraz do napełnianych na gorąco puszek i wykładzin cystern do mleka. Jest jednym z dwóch, obok polietylenu, najczęściej stosowanych tworzyw sztucznych.
6. PS – polistyren – najbardziej znaną formą polistyrenu jest styropian. Rzadko używany jest do produkcji opakowań na żywność ze względu na mniejszą odporność chemiczną od polietylenu. Czasami możemy napotkać się na wykonane z niego przykrywki do jednorazowych kubków na kawę lub jednorazowe pojemniki na jedzenie na wynos.
7. Inne plastiki – to kategoria, w której znajdują się takie tworzywa jak nylon, szkło akrylowe, ABS oraz poliwęglany.

Plastikowe butelki – wpływ na zdrowie

Przede wszystkim należy zwrócić uwagę na tworzywo PET, z którego głównie wykonywane są teraz butelki. Budzi ono wiele kontrowersji. Uznawane jest za nieszkodliwe dla zdrowia, jednak badania prowadzone przez Environmental Science and Pollution Research pokazują, że w wodzie znajdującej się w butelkach wykonanych z PET wykryto bisfenol A, który stanowi formę syntetycznego estrogenu – ksenoestronegu. W organizmie człowieka może łączyć się z receptorami odpowiedzialnymi za wiązanie naturalnego estrogenu i prowadzić do jego nieprawidłowego działania. Według autorów odkrycia, konieczne są dalsze intensywne badania, by móc jednoznacznie określić czy butelki wytwarzane z PET są bezpieczne dla ludzi, gdyż jak na razie znane są tylko skutki oddziaływań na zwierzętach. Ponadto do produkcji PET wykorzystywany jest paraksylen (pochodna benzenu). Benzen jest silną toksyną o udowodnionych właściwościach rakotwórczych. Dodatkowo wpływa drażniąco na układ pokarmowy, np. śluzówkę żołądka i układ nerwowy. Substancje zawarte w butelkach plastikowych, będących pochodnymi ropy naftowej i benzenu, przenikają do wody czy napoju wówczas, gdy są one niewłaściwie przechowywane. Zaleca się, by przetrzymywać butelki w temperaturze do 15⁰C. Butelek PET nie powinno się wykorzystać ponownie.

PVC jest niebezpieczny dla zdrowia, gdyż może wydzielać wysoce toksyczne dioksyny. HDPE oraz PP uznawane są za bezpieczne dla zdrowia, odpowiednie do wielokrotnego użytku. LDPE jest stosunkowo bezpieczny jednak mniej niż HDPE czy PP. PS nie powinien być stosowany do przechowywania żywności, gdyż wydziela trujące substancje chemiczne. Jest on jednak stosowany rzadko. Tworzywa oznaczone numerem 7 są najbardziej toksyczne i niebezpieczne ze wszystkich. W ich skład może wchodzić wcześniej już wspomniany bisfenol A (BPA), który w USA został całkowicie wycofany.

Alternatywa dla plastikowych butelek

• Szkło – jest to w 100% naturalne tworzywo, niewchodzące w reakcję z zawartymi wewnątrz szklanej butelki płynami. Dodatkowo szkło wykonane jest z naturalnych surowców, dzięki czemu nie jest szkodliwe dla środowiska.
• Stal nierdzewna – butelki z niej wykonane są trwałe, mogą nam służyć przez wiele lat, nie tłuką się, dlatego nie ma obawy, że podczas karmienia dzieci dojdzie do skaleczenia. Ponadto stal nierdzewna utrzymuje czystość płynów w niej zawartych i w 100% może zostać poddana recyklingowi.

Użycie tworzyw sztucznych budzi wiele sprzecznych opinii. Przyglądając się im bliżej można stwierdzić, że większość z nich może być niebezpieczna dla naszego zdrowia. Lepiej więc zdecydować się na butelki wykonane z alternatywnych surowców. Są one zarówno lepsze dla naszego zdrowia, jak również dla środowiska, gdyż jedna butelka może nam służyć przez lata.