Jak powstaje jad kiełbasiany i jak go rozpoznać?

Aktualizacja: 26 lutego, 2024

Jad kiełbasiany, czyli toksyna botulinowa, wytwarzany jest przez bakterie w środowisku beztlenowym. Może powstać w wyniku spożycia nieprawidłowo przechowywanej żywności domowej produkcji. Jego działanie na organizm najczęściej objawia się zaburzeniem widzenia, osłabieniem oraz suchością w jamie ustnej. Jaki jest mechanizm powstania jadu kiełbasianego?

Jad kiełbasiany

Jad kiełbasiany, zwany także toksyną botulinową, jest egzotoksyną wytwarzaną przez beztlenowe laseczki jadu kiełbasianego – Clostridium botulinium, a także przez kilku innych przedstawicieli rodzaju Clostridium. Powszechnie bytują one w glebie, natomiast najczęściej występują w artykułach produkcji domowej, m.in. w konserwach mięsnych, rybnych czy jarzynowych. Toksyna ta w zależności od dawki może być silnie trująca dla organizmu człowieka. Warto wiedzieć, że jad kiełbasiany swoje zastosowanie znalazł w medycynie estetycznej m.in. w walce ze zmarszczkami mimicznymi czy z nadmierną potliwością. Śmiertelna dawka dla człowieka oceniana jest na około 1 ug/kg masy ciała.

Jak powstaje jad kiełbasiany?

Laseczki Clostridium botulinum wytwarzają przetrwalniki, które najczęściej występują w glebie. Mogą tam przetrwać wiele lat, natomiast ich aktywacja następuje dopiero w środowisku beztlenowym. Droga pokarmowa jest drogą szerzenia się tych bakterii. Wyróżniono 7 typów toksyny botulinowej, które oznaczone są odpowiednio literami od A do G. Człowiek najczęściej zaraża się typem A i B. Do źródeł pokarmowych zakażenia zalicza się produkty domowej produkcji, które odznaczają się małą zawartością soli, azotanów, cukru i występują bez dopływu powietrza, oraz te, które mają małą kwasowość. Najczęściej kryteria te spełniają domowe konserwy, weki warzywne, mięsne, rybne czy nawet miód. Znajdują się w nich formy przetrwalnikowe, które przekształcają się w postać wegetatywną, rozmnażają się w warunkach beztlenowych, a następnie ulegają autolizie i wysysają swoim jadem żywność.

Jak rozpoznać jad kiełbasiany?

Wyróżniamy 5 rodzajów zatrucia jadem kiełbasianym. Jednak przy zatruciu botuliną najczęściej pojawiają się zatrucia pokarmowe, które przeważnie występują po zjedzeniu pokarmów zawierających tę toksynę. Okres wylęgania się choroby to od kilku godzin do 14 dni od kontaktu ze skażoną żywnością. Średni czas od spożycia do wystąpienia objawów wynosi około 12–36 godzin i zależy od ilości toksyny znajdującej się w spożytym produkcie. Osoba po zatruciu jadem kiełbasianym najczęściej odczuwa zmęczenie, osłabienie oraz zawroty głowy. W jamie ustnej pojawia się uczucie suchości, ponieważ wydzielanie śliny jest zahamowane. Zatrucie toksyną botulinową charakteryzuje się również zaburzeniami ze strony układu nerwowego, takimi jak m.in. zez zbieżny, podwójne widzenie, światłowstręt, a także opadanie powiek. Jad kiełbasiany atakuje również mięśnie gładkie oraz szkieletowe. Zatrucie botuliną rozpoznaje się u chorego, który ma problem z połykaniem, mówieniem, a także u którego występują zaparcia, wzdęcia czy problem z oddawaniem moczu.

Podsumowując, aby zmniejszyć ryzyko zatrucia jadem kiełbasianym, należy unikać spożywania podejrzanych pokarmów, przestrzegać zasad higieny i konserwowania żywności. Istotne jest również szybkie rozpoczęcie leczenia w przypadku rozpoznania zatrucia botuliną, aby do minimum zmniejszyć ryzyko wystąpienia powikłań.