Niesteroidowe leki przeciwzapalne – działanie, skutki uboczne, zastosowanie

Przełom w dziedzinie farmacji nadszedł wraz z odkryciem kwasu salicylowego. Był to pierwszy krok do powstania nowych środków przeciwbólowych z rodziny niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ).
Salicynę zawartą w korze wierzby w kwas salicylowy przekształcił na początku XIX wieku Raffaele Priria. Niedługo później firma Bayer wypuściła na rynek kultową Aspirynę, czyli kwas acetylosalicylowy. Przyjrzyjmy się z bliska tej grupie medykamentów – ich właściwościom, skutkom ubocznym i perspektywom jakie niosą ze sobą nieustanne badania nad ulepszaniem leków z grupy NLPZ.
Mechanizm działania NLPZ
NLPZ to bardzo zróżnicowana grupa leków, zarówno pod względem budowy jak i właściwości. Różna jest siła działania przeciwbólowego, przeciwzapalnego i przeciwgorączkowego. I tak na przykład: diklofenak działa przeciwzapalnie i przeciwbólowo, ale nie przeciwgorączkowo, z kolei aspiryna wykazuje umiarkowaną intensywność w każdym z tych aspektów. Wspólną cechą medykamentów jest natomiast mechanizm działania. W skrócie: kwas arachidonowy uwalniany z błon komórkowych w toku przemian z udziałem tzw. cyklooksygenaz (COX) zostaje przekształcony do prostaglandyn, które mają wpływ na powstanie procesu zapalnego i wrażania bólowego. Jeśli by przerwać ten łańcuch reakcji, stan zapalny ustąpi – w tym właśnie tkwi sedno sprawy. NLPZ hamują działanie COX i tym samym nie dopuszczają do powstania prostaglandyn. Żadne leczenie nie jest jednak pozbawione ryzyka, chociażby minimalnego.
Skutki uboczne leczenia NLPZ
Każda ulotka dołączona do dowolnego farmaceutyku zatrważa ciągnącą się w nieskończoność listą skutków ubocznych. Nawet jeśli ryzyko jest bardzo niewielkie uwzględniać należy wszystkie odnotowane dotychczas dolegliwości wywołane zażyciem produktu. W rzeczywistości nie można obawiać się ich na wyrost. Tak też jest z niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi. Najczęstsze niepożądane działania to nadżerki błony śluzowej żołądka, owrzodzenia, czasem nawet perforacje – dotyczy to zaledwie 1–4% pacjentów w ciągu roku, w większości osób po 65 roku życia stosujących je przewlekle. Zdarzają się także martwicze zapalenia brodawek nerkowych i upośledzenie ich funkcji. U osób z grupy podwyższonego ryzyka istnieje możliwość wystąpienia astmy aspirynowej. Bardzo rzadko występującym powikłaniem może być zespół Stevena-Johnsona, czyli ostra martwica naskórka i błon śluzowych. Tak dotkliwe konsekwencje stają się udziałem nikłego odsetka zażywających leki z tej grupy, dlatego też z powodzeniem wciąż stosuje się je w leczeniu i zapobieganiu wielu dolegliwościom.
Leczenie z zastosowaniem NLPZ
Świadczy o tym chociażby fakt, iż w Polsce w roku 2004 sprzedano ok. 34 mln opakowań NLPZ. Przede wszystkim znajdują one zastosowanie w leczeniu bólu. Jak się okazało, świetne efekty daje połączenie wyżej wymienionych z opioidami, co pozwala zmniejszyć dawkę, a tym samym zniwelować część skutków ubocznych związanych z ich zażywaniem (senność, zaparcia, zawroty głowy). Ponadto przyniosły ulgę w cierpieniu wielu reumatykom. Reumatoidalne zapalenie stawów, gorączka reumatyczna, sztywniejące zapalenie stawów kręgosłupa – we wszystkich tych schorzeniach ból i zapalenie niweluje się przy udziale m.in. ibuprofenu, diklofenaku czy naproksenu. Co ciekawe, u osób cierpiących z powodu reumatyzmu i leczonych NLPZ stwierdzono znacznie niższą zapadalność na nowotwory układu pokarmowego. Obecnie trwają badania nad wpływem leków z tej grupy na prewencję i leczenie nowotworów. Nie można pominąć także roli kwasu acetylosalicylowego (aspiryny) w profilaktyce zawałów serca i mózgu u osób z grupy ryzyka (ze względu na właściwości antyagregacyjne, czyli zapobiegające tworzeniu się zatorów w naczyniach).
Większość omówionych w artykule skutków ubocznych dotyczy przewlekłego zażywania leków przeciwbólowych tego rodzaju. Okazjonalne, podyktowane aktualną potrzebą zażycie aspiryny, ibuprofenu czy któregokolwiek farmaceutyku z grupy NLPZ nie grozi powikłaniami (za wyjątkiem występowania uczulenia). Dopiero 10 g jednorazowo zażytej aspiryny może spowodować zakwaszenie krwi i tym samym stworzyć ryzyko zgonu (to ok. 30 tabletek). Faktem jest, iż każda kuracja farmakologiczna niesie ze sobą pewne ryzyko. Zawsze trzeba rozważyć, czy jest ono współmierne do oczekiwanych korzyści. Z racji powszechnej dostępności niejednokrotnie dochodzi do nadużywania leków przeciwbólowych. Nie ma wątpliwości, że bywają wybawieniem, ale kiedy stają się integralną częścią życia warto zająć się szukaniem przyczyny takiego stanu.
Literatura:
- dr Jarosław Woroń, Zakład Farmakologii Klinicznej Katedry Farmakologii UJ CM w Krakowie; Racjonalne stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych w terapii bólu, WWW.mp.pl [online]
- Lisowska Barbara, Rell-Bakalarska Maria, Rutkowska-Sak Lidia; Niesteroidowe leki przeciwzapalne – blaski i cienie; „Reumatologia” 2006; 44, 2: 106-111;
- Międzyborski Ryszard; Instytut Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN im. Ludwika Hirszwelda w Warszawie; Kierunki poszukiwań i zastosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych; „Postępy Higieny i Medycyny Doswiadczalnej” [online], 2004; 58: 438-448;
Zielona kawa uważana jest za produkt, który bardzo korzystnie wpływa na organizm człowieka i nie powoduje negatywnych skutków, jak popularna „mała czarna”. czytaj więcej
Wysoki poziom cholesterolu we krwi może prowadzić do poważnych chorób serca i układu krążenia. Zobacz, jak obniżyć zbyt wysokie jego stężenie! czytaj więcej
W leczeniu cukrzycy na pierwszym miejscu powinna znaleźć się zmiana sposobu odżywiania oraz regularna aktywność fizyczna. Co jednak, jeśli to nie wystarcza? czytaj więcej
Opinie
Napisz swoją opinię
wyłącz pisanie odpowiedziTwoja opinia jest ważna. Zarówno dla nas jak i innych osób korzystających z naszego serwisu.
Już za 20zł ! Tabela zamienników GRATIS !
Dla mnie najlepszym i najszybciej działającym lekiem przeciwbólowym jest pyralgina. Pomaga mi na migrenę i też na bóle stawów, które mi od jakiegoś czasu dokuczają