Lawenda w kuchni – właściwości, przykładowe zastosowania i przepisy

Aktualizacja: 8 maja, 2024

Istnieje ponad 40 gatunków lawendy. Różnią się pomiędzy sobą barwą kwiatów – od purpury po głęboki błękit. Każda z odmian posiada niepowtarzalny zapach. Powszechnie wiadomo, że jest to roślina ozdobna, miododajna i lecznicza. Olejek lawendowy jest niemalże królem aromatoterapii i częstym składnikiem kosmetyków. Liście, kwiaty i łodyga lawendy są cenione za swoje niezwykłe właściwości lecznicze i nie bez przyczyny zyskały uznanie w świecie kulinarnym.

Lawenda

Lawenda – (łac. Lavandula) jest silnie rozgałęzionym półkrzewem z rodziny wargowych. Surowiec na olejek eteryczny jest najczęściej  pozyskiwany z gatunku Lavandula angustifolia Miller (Lawenda wąskolistna) i Lavandula intermedia Loisel. Kwiat zawiera ok. 3% olejku eterycznego, 12% fenolokwasów, a także kwas ursolowy i oleanolowy (triterpeny), ponadto kumaryny, antocyjany, garbniki, flawonoidy i fitosterole.

Lawendę uprawia się na glebach lżejszych, wapiennych i stanowiskowych. Kwitnie w miesiącach od czerwca do września. Przyprawę stanowią wysuszone liście o nieco gorzkim smaku i silnym zapachu, które zbiera się na początku maja, a następnie suszy w cieniu. Do gotowania stosuje się również kwiaty, które są bardziej aromatyczne od liści. Kwiatostany lawendy zbiera się przed całkowitym otwarciem, gdyż później bardzo szybko tracą swój aromat.  Roślina ta charakteryzuje się silnym, perfumowanym zapachem, a także intensywnym gorzkawo-aromatycznym smakiem, przypominającym nieco rozmaryn.

Lawenda – właściwości

Oprócz niepowtarzalnych walorów smakowo-zapachowych, lawenda posiada szereg działań fitofarmakologicznych. Charakteryzuje się właściwościami uspakajającymi, nasennymi i rozluźniającymi. Ponadto działa żółciopędnie, moczopędnie i rozkurczowo. Pijąc napary z kwiatów lawendy, które rozluźniają mięśnie, można złagodzić np. bóle miesiączkowe i brzucha. Lawenda pobudza trawienie i wydzielanie soków trawiennych, łagodzi kolki i wzdęcia, a także przyśpiesza ruchy perystaltyczne jelit. Można ją stosować w leczeniu zaparć i dolegliwości powodowanych niestrawnością. Dobroczynny wpływ na układ pokarmowy ma napar z kwiatów lawendy, ale można dodawać do potraw również listki.

Olejki i napary działają przeciwbólowo i przeciwzapalnie. Lawendę śmiało można stosować w leczeniu zapalenia gardła, zatok, oskrzeli czy migdałków (tutaj doskonale sprawdzają się inhalacje przy użyciu olejku). Istnieje również wiele innych ziół, które pomogą ci w stanach zapalnych.

Lawenda – zastosowanie

Lawenda znalazła zastosowanie głównie w kuchni francuskiej, hiszpańskiej i włoskiej. Ze względu na intensywny zapach należy używać ją w niewielkich ilościach. Kilka pędów lawendy można użyć np. do pieczeni baraniej, mięsa duszonego z warzywami zupy rybnej czy do galarety z ryb.

Lawenda świetnie pasuje do dań z grilla. Bywa ona również dodatkiem do mieszanek przyprawowych, najpopularniejsza z nich to „Herbes de Provances”, w której skład wchodzą: lawenda, bazylia, cząber, tymianek, lebiodka, hyzop.

Świeżo pokrojone liście doskonale nadają się do sałatek warzywnych, sosów, win czy octów winnych. Ekstrakt z olejku lawendowego wykorzystuje się do nadawania smaku słodyczom, gumie do żucia, żelatynie i budyniom. Można samodzielnie przyrządzić cukier lawendowy, który później świetnie nadaje się do wszelkiego rodzaju wypieków i lodów nadając im niesamowity zapach. Wystarczy szczelnie zamknąć słoik z cukrem i kilkoma główkami suszonej lawendy. Znany jest również prowansalski miód lawendowy, który charakteryzuje się bursztynową barwą i delikatnym aromatem. Stosowany jest jako doskonały dodatek do ciepłych napojów, może zastąpić słodzik lub biały cukier.

Lawenda – przepisy