Kuchnia gruzińska – charakterystyka, tradycje, przepisy

Aktualizacja: 3 kwietnia, 2024

Na terenie Gruzji odnajdziemy zarówno wysokie góry skute lodowcem, jak i lasy i nadmorskie riwiery. Dzięki swojemu ukształtowaniu kraj ten nigdy się nie nudzi. W zależności od jego regionu możemy odnaleźć całkiem nowe atrakcje, a nasz urlop może być leniwym wypoczynkiem nad morzem, bądź ekstremalnym wypadem w wysokie góry. Wszystko zależy od nas.

Kuchnia gruzińska

Zróżnicowane ukształtowanie terenu Gruzji znalazło swoje odzwierciedlenie w jej kuchni. W wysokich górach znajdują się pastwiska, skąd pozyskiwane jest soczyste i świeże mięso. Na zboczach gór i terenach nizinnych możemy odnaleźć uprawy owoców cytrusowych, winogron, oraz warzyw takich jak bakłażany, papryki czy pomidory. Lasy obfitują w dziczyznę, a jeziora i rzeki w ryby.

Tradycyjna kuchnia gruzińska pełna jest różnego rodzaju przekąsek. Oczywiście najbardziej znane jest chaczapuri. To właśnie ono przyczyniło się w głównej mierze do popularności kuchni gruzińskiej na całym świecie. Z pewnością nie raz, będąc w większych miastach, zetknęliście się na sieć restauracji „Gruzińskie chaczapuri” gdzie serwuje się tradycyjne, choć jak to bywa w restauracjach sieciowych, dość odbiegające od pierwowzoru gruzińskie chaczapuri. Jest to swojego rodzaju drożdżowy placek wypełniony serem. Jego smak zależy od rodzaju ukrytego w nim sera. Odmiana adżarska różni się także nieco kształtem. Placek formowany jest na kształt łódeczki, a ser wypełnia utworzony w ten sposób otwór. Na wierzchu znajduje się lekko ścięte jajko.

Dania gruzińskie są niezwykle aromatyczne i zróżnicowane. Dużą rolę odgrywają w nich przyprawy takie jak: koper, ostra lub słodka papryka, liście laurowe, imbir, goździki, cynamon, mięta, tymianek, estragon, bazylia, rozmaryn, cząber, szafran, kminek, a także czosnek. Bardzo często dodawane do potraw są orzechy włoskie, a także orzechy laskowe, migdały, które również stanowią podstawę słodkich deserów.

Kuchnia gruzińska – tradycje

Najważniejszym posiłkiem dnia dla Gruzinów jest kolacja inaczej nazywana „suprą”. Jest to jedyny obfity posiłek w ciągu dnia, który często połączony jest z huczną biesiadą. Stół wówczas zastawiony jest obficie różnorodnymi daniami, wśród których odnajdziemy mnóstwo przystawek, zup, dań mięsnych i warzywnych. Pomimo dość dużego wyboru mięs, wegetarianie od stołu z pewnością nie odejdą z pustym żołądkiem.

Do popicia serwowane jest, słynne już na cały świat, wino gruzińskie. Tradycja jego wyrabiania ma niezwykle długą historię. To właśnie kielichem wina wznosi się toasty – tradycyjny element każdej supry. A toasty wznosi się za wszystko, za życie, przyjaźń, miłość, braterstwo itp. Osoby wznoszące najlepsze toasty mogą wygłaszać je naprawdę bardzo długo, często pięknym, poetyckim językiem. Toasty jedynak wznosi się tylko winem i tylko za pozwoleniem Tamady. Rolę Tamady zazwyczaj pełni gospodarz, bądź głowa rodziny. To on trzyma pieczę nad porządkiem toastów, udziela głosu kolejnym osobom, a także dba o to, aby nikt od stołu nie odszedł zbyt pijany, bądź zbyt trzeźwy.

Kuchnia gruzińska – przystawki

Kuchnia gruzińska obfituje w przystawki podawane przed głównym daniem. Często są to różnego rodzaju sałatki z pomidorów z bazylią i świeżo wyciskanym olejem słonecznikowym. Na stole goszczą także nadziewane bakłażany badridżani, lub obfitujące w warzywa duszonki adżapsandali. Przekąską może być także kurczak na zimno podawany w sosie orzechowym lub sery. Gruzja słynie z różnego rodzaju serów dojrzewających lub nie. Zazwyczaj wyrabiane z mleka krowiego lub owczego, podawane osobno jako przystawka bądź stanowią składnik dania. Najsłynniejszą przystawką są już wspomniane chaczapuri, bardzo podobna jest aczma. Przypominająca lasagne potrawa składa się z makaronu poprzekładanego serem. Lobiani jest propozycją dla osób, które nie przepadają za serami. Jest to odmiana gruzińskiej pizzy, czyli chaczapuri z rozgniecioną czerwoną fasolą z dodatkiem cebuli, czosnku i kolendry.

Kuchnia gruzińska – dania wegetariańskie

Gruzja może być prawdziwym rajem dla wegetarian. Wśród dań warzywnych bardzo popularne są dania z czerwonej fasoli, inaczej nazywane lobio. W zależności od regionu i kucharza mogą być podawane z orzechami, pomidorami czy ostra papryką. Warto również spróbować pysznych gruzińskich pierogów – chinkali. Lepione są w formie sakiewek, które skrywają najróżniejsze wnętrza. Najbardziej tradycyjne jednak są chinkali z mięsem i rosołem. Bardzo smaczne są również phali – jednowarzywne sałatki w formie pasty. Można je przygotować prawie z każdego warzywa. Często podawane są w formie małych kulek udekorowanych pestkami granatu. Warto spróbować także gruzińskich dań rybnych. Najsłynniejsza jest ryba podawana w soku z granatów.

Kuchnia gruzińska – dania mięsne

Wśród mięs króluje drób, cielęcina, baranina i wołowina. Podawane jest w różnego rodzaju sałatkach warzywnych bądź w niezwykle popularnych w Gruzji szaszłykach – zazwyczaj pieczonych w otwartych piecach opalanych drewnem. Do mięs podawana jest również adżika, czyli pasta z papryki, czosnku, ziół oraz oczywiście orzecha włoskiego. Jednym z bardziej tradycyjnych jest kurczak marynowany i pieczony w mleku z czosnkiem, cielęcina może być pieczone w folii bądź podawana w sosie śmietanowym z pieczarkami.

Różnorodność dań mięsnych nie pozwala, aby wspomnieć o wszystkich. W kuchni gruzińskiej panuje również dość mocna swoboda, dlatego wiele dań przygotowanych jest na szereg różnych sposobów. Jednym stałym elementem, który wyróżnia z pewnością kuchnię gruzińską jest obecność sosów. Oczywiście ich wybór może spowodować zawrót głowy, jednak z pewnością każdy z nich jest wart uwagi. Zazwyczaj przygotowywane są na bazie warzyw lub owoców, śmietany z dodatkiem orzechów, na ostro lub na słodko, choć przeważają sosy pikantne. Przykładem może być sos tkemali – przygotowany z czerwonych śliwek, chili i przypraw.

Kuchnia gruzińska – desery, alkohol

Najbardziej popularną słodkością, którą znajdziecie na wszystkich bazarach w Gruzji jest czurczchela. Są to orzechy, zazwyczaj włoskie lub laskowe, zawieszone na nitce, a  następnie oblewane gęstym sosem z winogron, cukru i mąki, a następnie suszone. Możecie znaleźć także wersję czekoladową i toffi.

Obok wspomnianego już tradycyjnego wina, Gruzini piją także koniaki, wśród których najsłynniejsza jest chacha, wytwarzana z winogron. Zawartość alkoholu waha się od 40–70%. Podobno jest bardzo dobra, choć mało kto pamięta jej smak.

Kuchnia gruzińska obfituje w różnorodne smaki i potrawy. Wśród nich odnajdziemy zarówno dania mięsne jak i wegetariańskie. Ogromna liczba potraw, a także ich regionalnych wariantów nie pozwala na skrótowe ich przedstawienie. Jedynym rozwiązaniem jest podróż do Gruzji i rozsmakowanie się w jej kuchni, do czego gorąco zachęcamy.

Kuchnia gruzińska – przepisy