Wskaźnik BMI – wzór, normy. Jak obliczyć BMI?

”Ważę 80 kilogramów.” To dużo czy mało? Jak to obiektywnie stwierdzić? Na szczęście jest to możliwe. Dzięki BMI, które z pomocą kalkulatora możemy obliczyć w mgnieniu oka dla siebie i dla koleżanki.

Wskaźniki BMI powstał właśnie po to, żeby łatwo określić, czy dla danej osoby 80 kilogramów jest prawidłową masą ciała, a kiedy jest to już nadwaga. Dzięki temu wskaźnikowi można również ocenić, czy pacjent jest odpowiednio odżywiony i w razie zbyt niskiej masy ciała odpowiednio szybko zainterweniować.

Co to jest BMI?

BMI to skrót od Body Mass Index. Po polsku znaczy to „wskaźnik masy ciała”. Wyrażany jest w kilogramach na metr kwadratowy (kg/m2). Jest to po prostu stosunek masy ciała do wzrostu. Pierwotnie był on zwany współczynnikiem Quateleta – XIX-wiecznego badacza, który odkrył zależność pomiędzy masą ciała a wzrostem człowieka.

Wskaźnik BMI został w pełni doceniony w latach 70. XX wieku, po badaniu w 7 krajach, gdzie został wykorzystany, jako wskaźnik problemów z nadmierną masą ciała wśród badanej populacji.

Wskaźnik BMI łatwo obliczyć i często jest wykorzystywany do określenia stanu odżywienia. Jest to wygodny sposób, który nie wymaga specjalnego sprzętu i można go wyliczyć bez względu na warunki badania. Wartości BMI można wyliczyć nawet w zaciszu domowym dla własnej informacji.

Choć BMI jest łatwy do obliczenia i wygodny w użyciu, nie można bezkrytycznie przyjmować jego wartości. Nie uwzględnia on indywidualnej budowy ciała, muskulatury, ani zawartości wody w organizmie, które również składają się na masę całego ciała. Dlatego obliczone BMI warto interpretować w oparciu o badania składu ciała.

Badania składu ciała dostarczają nam informacji o tym, ile w danym organizmie znajduje się tkanki tłuszczowej, mięśni czy wody. Jednak to badanie wymaga już zastosowania specjalnych aparatów. Najczęściej można spotkać się z aparatami, które wykorzystują zjawisko bioimpedancji elektrycznej. Pomiar polega na przepływie prądu o niskim napięciu przez ciało badanej osoby. Prąd napotyka inny opór elektryczny w każdej tkance, przez którą przechodzi. Dzięki temu urządzenie jest w stanie obliczyć zawartość poszczególnych tkanek w ludzkim ciele. Dokładność pomiaru oraz ilość mierzonych parametrów zależy od modelu urządzenia i jego przeznaczenia. Wiele urządzeń od razu może wyliczyć BMI badanej osoby.

Ze względu na to, że analizatory składu ciała, bo taką nazwę fachowo noszą omawiane urządzenia, takie badanie jest niezakazane u osób posiadających stymulatory serca oraz rozległe endoprotezy. Z badania składu ciała nie mogą również korzystać kobiety w ciąży. Dla tych osób jedynym możliwym do wyliczenia wskaźnikiem informującym o stanie odżywienia jest BMI.    

Normy BMI

Wynik, jaki otrzymujemy z powyższego wzoru informuje nas o tym, czy badana osoba jest odżywiona prawidłowo, niedożywiona lub ma nadwagę bądź otyłość. Przedziały BMI na ogół wyglądają następująco:

Obliczanie BMI według wzoru można zastosować tylko u osób dorosłych, jednak stosowanie tej metody jest rekomendowane również w przypadku dzieci i nastolatków. Wtedy jednak należy otrzymany wynik porównać z odpowiednimi siatkami centylowymi (dostępnymi w gabinecie pediatry lub w internecie).

Wartość BMI oblicza się zawsze w sytuacji, w której potrzebna jest szybka ocena stanu odżywienia pacjenta. Monitorowanie wartości BMI pacjenta najszybciej dostarczy nam informacji o postępach zarówno w przypadku odchudzania, jak i w momencie, kiedy pacjent wymaga odżywienia.

Wartości BMI są również często wykorzystywane w badaniach klinicznych. W wielu takich badaniach wykazano, że zarówno zawyżone, jak i zbyt niskie wartości wskaźnika BMI korelowały z wysokim ryzykiem wystąpienia konkretnych problemów zdrowotnych. Dla wysokich wartości BMI są to między innymi cukrzyca typu 2, nadciśnienie tętnicze czy niektóre nowotwory. Zbyt niskie BMI to głównie zapowiedź gorszego rokowania hospitalizowanych pacjentów.

Podsumowując, BMI jest praktycznym, łatwym do wyliczenia parametrem. Dlatego jest ceniony, przez środowisko medyczne. Skorzystać z niego mogą zarówno dorośli, jak i dzieci. Jednak nie uwzględnia on procentowej zawartości wszystkich tkanek w organizmie, zatem należy dodatkowo patrzeć na otrzymany wynik przez pryzmat innych czynników, np. wieku i muskulatury badanej osoby.