Do czego służy wskaźnik WHR? Jak go obliczyć?

Aktualizacja: 27 grudnia, 2024

Istnieje wiele wskaźników do określenia prawidłowej ilości tkanki mięśniowej, masy ciała w stosunku do wzrostu czy też dystrybucji tkanki tłuszczowej w ciele. Najbardziej znanym jest BMI  (body mass index), czyli wskaźnik masy ciała, który pokazuje, czy masa ciała jest adekwatna do wzrostu. Parametr ten nie uwzględnia rodzaju tkanki. Jeżeli wynik jest podwyższony nie wiemy, czy efektem jest nadmiar tkanki tłuszczowej czy mięśniowej.

Obecnie najbardziej powszechne są analizatory składu ciała, które nie tylko podają masę ciała, BMI, ale także m.in. zawartość tkanki tłuszczowej, mięśniowej, a nawet zawartość wody. Razem z pomiarami obwodów ciała m.in. talii, bioder, ew. kończyny górnej i dolnej, stanowią podstawę w monitorowaniu zmian w masie i składzie ciała. Innym wskaźnikiem jest WHR.

Wskaźnik WHR

Wskaźnik WHR, czyli z angielskiego waist hip ratio, to stosunek obwodu talii do obwodu bioder. Pomaga określić rodzaj dystrybucji tkanki tłuszczowej w ciele człowieka. Szczególnie  przydatny jest u osób z nadmierną masą ciała. Pozwala określić, czy dana osoba ma gynoidalny typ sylwetki – potocznie  zwany gruszką, czy też androidalny – zwany jabłkiem.

Pierwszy rodzaj sylwetki wskazuje na lokalizację tkanki tłuszczowej w dolnych partiach ciała, czyli w pośladkach i biodrach. Najczęściej występuje u kobiet. Trudniej jest pozbyć się tkanki tłuszczowej w tych miejscach. Jednak w porównaniu do sylwetki androidalnej, jej nadmiar niesie  za sobą mniejsze konsekwencje dla zdrowia.

Drugi rodzaj sylwetki obserwuje się głównie u mężczyzn, a także u kobiet w okresie menopauzy. Najwięcej tkanki tłuszczowej zlokalizowane jest w okolicy narządów wewnętrznych. Sylwetka androidalna jest bardziej niebezpieczna, ponieważ zwiększa ryzyko wystąpienia takich chorób, jak cukrzyca typu 2, nadciśnienie tętnicze czy miażdżyca.

Należy jednak pamiętać, że u osób, które mają masę ciała powyżej normy, bez względu na sylwetkę androidalną czy gynoidalną, należy podjąć kroki do jej zredukowania (bezpieczne tempo chudnięcia to 0,5–1 kg na tydzień). Tkanka tłuszczowa nie stanowi tylko funkcji magazynowej czy też termoizolacyjnej. Wydziela także substancje aktywne biologiczne, które regulują m.in. insulinowrażliwość tkanek i inicjują stan zapalny w organizmie.

Jak go obliczyć?

Do obliczenia współczynnika WHR będzie potrzebny obwód talii oraz bioder. Ze względu na to, że jest to stosunek dwóch wartości, rodzaj jednostki miary nie ma znaczenia. Pomiar można wykonać za pomocą taśmy antropometrycznej lub miarki krawieckiej? Obwód talii mierzy się między dolnym łukiem żeber, a górnym brzegiem kości biodrowej. Drugi pomiar należy wykonać poniżej talerzy biodrowych w najszerszym miejscu.

Dwie uzyskane wartości należy przez siebie podzielić – talię przez biodra.

Rodzaj otyłości:

• gynoidalna:
  • kobiet  < 0,85,
  • mężczyźni < 1,0
• sylwetka androidalna:
  • kobiet ≥ 0,85,
  • mężczyźni ≥ 1,0.

WHR to współczynnik dystrybucji tkanki tłuszczowej w organizmie, co jest szczególnie przydatne przy nadwadze i leczeniu otyłości. Interpretując wyniki, należy uwzględnić płeć. Bez względu na rodzaj sylwetki w przypadku nadmiernej masy ciała należy podjąć kroki do jej zredukowania. Pierwszym etapem może być wprowadzenie zdrowych nawyków żywieniowych – bazując m.in. na piramidzie żywieniowej – oraz regularnej, umiarkowanej aktywności fizycznej.