Piwo, wino, nalewki – czy alkohol może być zdrowy?

Aktualizacja: 8 kwietnia, 2024

O zgubnym wpływie alkoholu na ludzki organizm wie niemalże każdy. Specjaliści zwracają jednak uwagę, że pity w umiarkowanych ilościach nie tyle co nie szkodzi zdrowiu, ale wręcz mu służy. Używa się go do wielu celów medycznych i przemysłowych, ale najbardziej cenimy go w postaci napojów wyskokowych

Piwo a zdrowie

Piwo, czyli napój zawierający alkohol i dwutlenek węgla otrzymany w wyniku fermentacji alkoholowej słodu z dodatkiem wody i chmielu przy użyciu wyselekcjonowanych szczepów drożdży jest jednym z najstarszych trunków posiadający 4000 letnią historię.  

W swoim składzie piwo zawiera m.in. witaminy B1, B2, PP, składniki mineralne: potas, fosfor, magnez, wapń oraz w minimalnych ilościach sód.

Skupiając się na aspektach zdrowotnych oprócz zagrożeń, które bez wątpienia posiada może wywierać pozytywne oddziaływanie na nasz organizm, a mianowicie m.in.:

• korzystnie wpływa na układ pokarmowy – dzięki zawartości w piwie witaminy B1, która bezpośrednio działa na przyspieszenie procesu trawienia;
• posiada właściwości izotoniczne – za sprawą chmielu zawartego w piwie, spożywanie
  w umiarkowanych ilościach tego trunku może wyrównywać ciśnienie międzykomórkowe
  i hipotoniczne, dzięki czemu organizm łatwiej przyjmuje substancje odżywcze;
• zmniejsza stres, poprawia formę psychiczną – szyszki chmielu mają jeszcze jedną zaletę dla naszego zdrowia, ponieważ znajdują się w nich żywice, lupulina i humulina, które są wykorzystywane w medycynie przy leczeniu bezsenności i w walce ze stresem;
• zapobiega infekcjom –  piwo jak najbardziej może być spożywane przez osoby ze słabszą odpornością a to z powodu zawartej w nim tetracykliny, czyli antybiotyku produkowanego w sposób naturalny. Tetracyklina wspomaga pracę układu immunologicznego i zapobiega infekcjom;
• zapobiega chorobom układu sercowo-naczyniowego – naukowcy twierdzą, że piwo może być wykorzystywane w celu wspomagania prawidłowego funkcjonowania serca, podobnie jak czerwone wino. Jednak, żeby osiągnąć taki skutek należy je pić regularnie i w niewielkich ilościach. Amerykańscy naukowcy dowiedli niedawno, że dorosły człowiek powinien spożywać dziennie do 40 g alkoholu, co odpowiada wypiciu jednego piwa. Taka dawka zmniejsza o połowę ryzyko wystąpienia chorób serca;
• pozytywnie wpływa na układ moczowy – niskoprocentowe piwa w niewielkiej ilości są czasami zalecane przez lekarzy w celu leczenia schorzeń przewodu moczowego, a także zapobiegania tworzenia się kamieni nerkowych;
• wpływa na nasz wzrok, zwłaszcza jego dwie odmiany piwa: lager i porter. Dzięki tym gatunkom piwa zwiększa się aktywność antyoksydantów, które zapobiegają powstawaniu zaćmy.

Nie zapominajmy jednak o negatywnych stronach spożywania piwa. Napój ten na pewno nie powinien być konsumowany przez kobiety w ciąży, karmiące i osoby chore. Nasz organizm bardzo szybko wchłania alkohol ze względu na niewielkie rozmiary jego cząsteczek. Pierwszym organem, na który działa alkohol jest mózg. Dostaje się do niego razem z krwią. Możemy to odczuć już po niewielkiej jego dawce. Jeżeli wypijemy zbyt dużo, reakcje naszego organizm będą spowolnione. Negatywne skutki spożywania alkoholu najbardziej odczuwa nasza wątroba. Odgrywa ona kluczową rolę w detoksykacji i rozkładzie alkoholu do prostszych substancji. Niektóre produkty, które powstają w czasie metabolizmu alkoholu, np. aldehyd octowy, są nawet bardziej szkodliwe i toksyczne od samego alkoholu. Pamiętajmy, że długotrwałe spożywanie alkoholu w dużych dawkach stanowi przyczynę marskości wątroby.

Natomiast już jednorazowe nadużycie alkoholu może odbić się dosłownie na naszej skórze. Rozszerzone naczynia krwionośne spowodują, że nabierzemy bardzo wyrazistych rumieńców. Czasami na drugi dzień mogą się pojawić wypryski i plamki na skórze.

Osoby zmagające się z nadwagą i otyłością również powinny unikać alkoholu, nawet przyjmowanego w postaci piwa. Alkohol jest kaloryczny, ponieważ 1g dostarcza 7 kcal, tak więc jedno piwo to około 200 kcal. Ponadto piwo wzmaga nasz apetyt na słone przekąski oraz dania typu fast-food co na pewno odbije się na naszej masie ciała.

Jeżeli chcemy korzystać tylko z pozytywnych efektów picia piwa a przy okazji cieszyć się wspaniałym smakiem i aromatem musimy wiedzieć jakie piwa wybierać. Najbardziej korzystne dla naszego organizmu są piwa niepasteryzowane i niefiltrowane, których data ważności jest nie dłuższa niż 3 tygodnie. Zawierają w sobie osad z drożdży, który stanowi źródło dużej ilości witamin. Oczywiście spożywanie go wyłącznie w  rozsądnych ilościach przynosi pozytywne efekty.

Właściwości zdrowotne wina

Naukowcy potwierdzają dobroczynny wpływ wina na organizm ludzki, pod warunkiem że jest ono spożywane w odpowiednich ilościach. Szczególne właściwości zdrowotne posiada wino czerwone, gdyż w przeciwieństwie do wina białego powstającego z soku, powstaje jako produkt fermentacji całych owoców. Dzięki temu wino czerwone posiada wysoką zawartość polifenoli (wina czerwone:  1000–4000 mg/l polifenoli, białe wina : 200–300 mg/l polifenoli).

Wino posiada właściwości przeciwnowotworowe, antyoksydacyjne, wpływa pozytywnie na mózg, gęstość kości, przebieg chorób kardiowaskularnych, a także na długość życia.

Dzięki zawartym polifenolom wino wykazuje działanie antynowotworowe. Przeprowadzone badania naukowe wykazały, że resweratrol, kwercytyna, katechina czy epikatechiny odpowiadają, za hamowanie i zwalczanie komórek m. in. raka trzustki i nerek, sutka, jamy ustnej, prostaty i okrężnicy.

Jedną z właściwości polifenoli zawartych w winie jest silne działanie antyoksydacyjne. Badania wykazały, iż różne polifenole z czerwonego wina mają wpływ na utlenianie lipoprotein – LDL; najsilniejsze działanie mają epikatechiny i katechiny. Ponadto polifenole mogą też powodować obniżenie ciśnienia krwi. Suplementacja diety winem (1–2 lampek dziennie) skutkuje wzrostem zdolności antyoksydacyjnych organizmu. Polifenole zawarte w winie mają też silne właściwości przeciwzapalne i przeciwwirusowe. Badania przeprowadzone przez naukowców ze szwedzkiego uniwersytetu w Goteborgu wykazały, że picie wina zapobiega chorobie Alzheimera. Ponadto spożycie zalecanej ilości czerwonego wina może także pomagać w utrzymaniu prawidłowej gęstości kości. Prowadzone w wielu krajach badania epidemiologiczne dowiodły, że umiarkowane spożycie czerwonego wina wywiera efekt ochronny i zmniejsza ryzyko śmierci z powodu chorób układu krążenia, w tym choroby wieńcowej.

Szczególne i bardzo istotne znaczenie dla zdrowia człowieka ma jeden ze związków polifenolowych, zawartych w winie jakim jest resweratrol. Jako fungicyd, czyli naturalnym środek grzybobójczy, resweratrol:

• jest środkiem na długowieczność;
• hamuje rozwój tkanki tłuszczowej i zwiększa spalanie tłuszczu;
• stymuluje metabolizm tkankowy;
• ma działanie antynowotworowe – zaburza funkcjonowanie komórek rakowych już w pierwszym etapie procesu ich powstawania;
• przeciwdziała chorobie wieńcowej;
• opóźnia proces rozpadu włókien kolagenowych;
• eliminuje toksyny z organizmu;
• zapobiega zatrzymywaniu wody w tkankach.

Z dotychczasowych badań wynika, że właściwości wina mają dobroczynny wpływ na organizm ludzki, pod warunkiem spożywania go w rozsądnych ilościach, tj. dla kobiet: 1–2 lampki wina dziennie, dla mężczyzn: 2–3 lampek wina dziennie.

Nalewki lecznicze

Nalewki lecznicze można robić z wielu ziół i owoców. Nalewki oraz inne wyroby spirytusowe ze względu na olbrzymie walory zdrowotne, coraz częściej wykorzystywane są w leczeniu rozmaitych infekcji oraz schorzeń. Bez względu na to czy mamy do czynienia z nalewką sporządzoną na bazie owoców, warzyw, ziół czy miodu, każda z nich posiada określone właściwości zdrowotne. Alkohol używany do robienia nalewek pozwala wyciągnąć z nich nierozpuszczalne w wodzie substancje czynne, które mają walory lecznicze.

Produkcja nalewek jest stosunkowo prosta, dlatego przy odrobinie wiedzy oraz inwencji możemy je otrzymać domowym sposobem, nie tylko według gotowych receptur, ale również własnych pomysłów. Nalewki są stosunkowo trwałą postacią leku. W zależności od użytego surowca (jednego lub kilku) mogą być przeznaczone: do użytku wewnętrznego (większość nalewek) lub zewnętrznego. Z pokolenia na pokolenie przekazywane są również przepisy na różnego rodzaju mieszane domowe nalewki także do użytku zewnętrznego.

Owoce, zioła i inne surowce, na bazie których produkowane są nalewki są skarbnicą wielu prozdrowotnych związków, m.in. witamin i minerałów, alkaloidów, glikozydów, garbników,  kwasów organicznych, olejków eterycznych. Dodawany alkohol wzmaga lecznicze działanie tych surowców, ponieważ podczas produkcji nalewek następuje ekstrahowanie, czyli proces wyodrębniania za pomocą alkoholu z zastosowanych surowców cennych składników i czynnych związków. W ten sposób zostają one doskonale zakonserwowane i nie ulegają rozpadowi nawet po upływie dłuższego czasu. Dzięki alkoholowi nalewki  na dłuższy czas zachowują swoją świeżość i dobroczynne właściwości. Dodatkowo oddziaływanie na organizm jest nasilone, gdyż alkohol, w małych dawkach, rozszerza naczynia krwionośne i szybciej przedostaje się wraz z cennymi substancjami do krwiobiegu.

Wartość lecznicza danej nalewki uzależniona jest od następujących czynników:

• rodzaj i jakość stosowanych owoców czy ziół – im dany surowiec ma silniejsze właściwości lecznicze, tym mniejsze jego ilości są potrzebne do przyrządzenia nalewki;
• sposobu produkcji – w warunkach domowych najczęściej stosuje się metodę maceracji. Polega ona na moczeniu  surowca w alkoholu w celu jego zmiękczenia lub wydzielenia określonego składnika;
• stężenie alkoholu użytego do wytworzenia nalewki – im stężenie jest większe, tym lepsze będą właściwości konserwujące, ale i utrudnione zostanie wydobycie wszelkich dobroczynnych składników danego surowca. Zaleca się, by świeże zioła preparować wysokoprocentowym alkoholem – 70–96%,  natomiast suche zioła oraz owoce alkoholem o stężeniu w przedziale 40–70%;
• czas macerowania, zależny od rodzaju produktu. Świeże zioła wystarczy macerować w alkoholu kilka godzin, suszone zioła i owoce wymagają kilku tygodni.

Niektórzy naukowcy są zdania, iż pewne owoce  mogą stać się  wręcz zdrowsze po połączeniu ich z niewielką ilością alkoholu. Z badań wynika, że etanol wzmacnia działanie przeciwutleniaczy takich owoców jak truskawki i jeżyny.  

Alkohole takie jak piwo, wino, czy nalewki mogą nieść ze sobą pozytywne działanie na organizm człowieka. Niektóre z nich, jak nalewki lecznicze, mogą nawet pomóc w leczeniu pewnych chorób. Aby jednak czerpać pozytywne właściwości z alkoholu, należy spożywać go w niewielkiej ilości. Alkohol spożywany w nadmiarze może prowadzić do silnego uzależnienia i choroby alkoholowej. Pamiętajmy o tym sięgając po każdy kolejny kieliszek wina, szklankę piwa, czy kieliszek nalewki.