Hemoroidy – przyczyny, objawy, dieta. Jak leczyć hemoroidy?

Aktualizacja: 9 kwietnia, 2025

Gdy dojdzie do przekrwienia guzków krwawniczych przy towarzyszącym często stanie zapalnym i pojawieniu się charakterystycznych objawów chorobowych, a lekarz na podstawie zgłaszanych objawów oraz  badania proktologicznego i endoskopowego potwierdzi diagnozę, można mówić o chorobie hemoroidalnej. Ta nieprzyjemna dolegliwość dotyka nie tylko osoby po pięćdziesiątym roku życia, ale także kobiety w zaawansowanej ciąży, kierowców, kolarzy, pracowników biurowych.

Hemoroidy

Hemoroidy (guzki krwawnicze) są prawidłowymi strukturami anatomicznymi występującymi u każdego człowieka w kanale odbytu. Razem z aparatem zwieraczowym zapobiegają niekontrolowanemu oddawaniu gazów oraz uczestniczą we właściwym formowaniu stolca [4]. O nieprawidłowościach można mówić wówczas, gdy struktura ta ulega rozluźnieniu, a w splocie naczyń dochodzi do zatrzymania krwi.

Przyczyny hemoroidów

Wiadomo, iż do wystąpienia dolegliwości hemoroidalnych w głównej mierze przyczyniają się przewlekłe zaparcia, nieodpowiednia, uboga w błonnik dieta, a także siedzący tryb życia. Kobiety w zaawansowanej ciąży często zmagają się z tą nieprzyjemną dolegliwością na skutek ucisku rozwijającego się płodu na naczynia biodrowe.

Objawy hemoroidów

Jednym z głównych objawów hemoroidów są krwawienia żywoczerwoną krwią z guzków krwawniczych, które występują w trakcie lub bezpośrednio po oddaniu stolca [2]. Jednakże często pierwszym sygnałem rozwijającego się stanu chorobowego jest świąd i dyskomfort w okolicy odbytu. Żadnych objawów nie wolno lekceważyć, a w przypadku ich wystąpienia należy udać się do proktologa, celem uzyskania konsultacji specjalistycznej.

Domowe sposoby na hemoroidy

Istnieje wiele metod zwalczających objawy hemoroidów możliwych do zastosowania w warunkach domowych. Jednakże należy mieć na względzie fakt, iż działają one jedynie miejscowo, zmniejszając dyskomfort, świąd, pieczenie, bez wpływu na przyczynę występowania nieprzyjemnej dolegliwości. Dużą popularnością cieszą się ciepłe nasiadówki z wyciągiem z kory dębu, preparatami na bazie rumianku (azulan) [2] lub mieszanki ziołowe o specjalnie dobranym składzie ziół: dąb szypułkowy (Quercus robur), kasztanowiec zwyczajny (Aesculus hippocastanum), babka lancetowata (Plantago lanceolata), rumianek pospolity (Chamomilla recutita). Tego typu preparaty łagodzą podrażnienia okolicy odbytu, zmniejszają świąd, pieczenie oraz wykazują  działanie ściągające.

Niektóre poradniki do ziołolecznictwa podają także inne sposoby na hemoroidy. Przykładem może być napar z ziół:

Składniki:

• kora kruszyny 50g
• kwiat tarniny 50 g
• liść melisy 50 g
• liść mięty pieprzowej 50 g
• koszyczki rumianku 50 g
• ziele tasznika 50 g
• ziele krwawnika 50 g
• ziele rdestu ostrogorzkiego 50 g
• owoc kopru włoskiego 50 g

Stosowanie:

Pić 2 razy dziennie po szklance rano i przed kolacją [1].

Jak leczyć hemoroidy?

„W leczeniu choroby hemoroidalnej należy wziąć pod uwagę: stopień zaawansowania choroby, dolegliwości subiektywne pacjenta, jego wiek i stan ogólny, tryb życia i zawód, a także psychiczne nastawienie pacjenta do sposobu leczenia” [2].

Zanim zostanie podjęte jakiekolwiek leczenie w przypadku wystąpienia objawów w postaci krwawienia z odbytu zalecana jest diagnostyka dolnego odcinka przewodu pokarmowego celem wykluczenia zmian nowotworowych oraz określenia stopnia zaawansowania choroby [2, 3]. Na każdym etapie choroby zawsze należy wdrożyć leczenie zachowawcze, celem uzyskania regularnej czynności jelit i wypróżnień oraz złagodzenia dolegliwości bólowych i ewentualnego stanu zapalnego. Podstawę takiego postępowania w przypadku hemoroidów stanowi przede wszystkim zbilansowana dieta bogatobłonnikowa, odpowiednia ilość wypijanych płynów (1,5–2 litr/dzień), czasem także konieczna jest zmiana stylu życia. Znane są także metody leczenia zabiegowego hemoroidów, które nie wymagają znieczulenia ogólnego i konieczności pobytu w szpitalu takie jak: metoda Barrona (metoda gumowej podwiązki), krioterapia (leczenie zimnem) oraz skleroterapia. Przemysł farmaceutyczny oferuje szeroką gamę preparatów na hemoroidy w postaci różnego typu tabletek, maści, żeli, czopków, a także mieszanek ziołowych. W przypadku pacjentów, u których leczenie zachowawcze nie przynosi spodziewanych rezultatów należy rozważyć leczenie operacyjne.

Dieta przy hemoroidach

Dieta w chorobie hemoroidalnej odgrywa niezwykle ważną rolę, bowiem jest elementem nie tylko wspomagającym leczenie, ale również częścią leczenia zachowawczego praktycznie na każdym etapie choroby.

Praktyczne wskazówki niezbędne przy komponowaniu jadłospisów:  

• Komponując jadłospisy nie zapomnij o zwiększeniu spożycia błonnika, poprzez uwzględnienie w diecie warzyw (brokuły, marchew, papryka, pomidory), owoców (morele, śliwki, mandarynki) oraz produktów zbożowych z grubego przemiału, jednocześnie pamiętając o ograniczeniu tłuszczów nasyconych i cukrów prostych (czekolada,  gotowe ciastka).
• Zwiększenie zawartości błonnika w diecie powinno następować stopniowo. W pierwszym etapie należy spożywać gotowane i/lub surowe warzywa (np. w formie przecierów). Następnie można włączyć produkty zbożowe z pełnego ziarna (pieczywo razowe na zakwasie, płatki owsiane, jęczmienne), musli z dodatkiem owoców – kiwi, suszone śliwki, żurawina.   
• Wprowadzając dietę bogatoresztkową pamiętaj o wypijaniu odpowiedniej ilości płynów (co najmniej 2 litry dziennie), ponieważ tylko wtedy włóknik pokarmowy będzie mógł zwiększyć swoją objętość, a tym samym zmniejszyć ryzyko wystąpienia zaparć [5].
• Posiłki spożywaj regularnie o stałych porach, co najmniej 3 razy w ciągu dnia. Nie rezygnuj ze śniadań!
• W codziennych posiłkach uwzględnij mleczne napoje fermentowane (jogurt naturalny, maślanka, mleko acidofilne). Produkty te dzięki obecności żywych kultur bakterii fermentacji mlekowej przyspieszają perystaltykę jelit, a tym samym zapobiegają występowaniu zaparć.
• Z uwagi na często pojawiającą się na skutek obfitych i częstych krwawień niedokrwistość, zaleca się spożywanie produktów bogatych w żelazo (mięso, ryby, żółtko jaj, suszone owoce – morele śliwki) i witaminę C.
• Unikaj mocnej kawy, herbaty, alkoholu oraz słodzonych napojów gazowanych. Zaś do picia wybieraj wodę mineralną, słabą herbatę lub herbatkę ziołową (rumianek pospolity, mięta pieprzowa, koper włoski, ruszczyk kolczasty).
• Wyeliminuj ostre przyprawy (papryka ostra, pieprz), z uwagi na ich drażniące działanie na przewód pokarmowy.
• Nie zapominaj o aktywności fizycznej. Codzienne spacery, nordic walking czy poranny jogging z pewnością wpłyną na złagodzenie dolegliwości hemoroidalnych.

W dostępnej literaturze nie zanotowano zgonu z powodu hemoroidów, natomiast znane są przypadki śmiertelnych powikłań z powodu niewłaściwego ich leczenia[3].

Słowa jednego z klasyków koloproktologii Johna Golighera potwierdzają zasadność dokładnej diagnostyki w przypadku wystąpienia jakichkolwiek niepokojących objawów świadczących o chorobie hemoroidalnej oraz wdrożenia adekwatnego dla każdego pacjenta sposobu leczenia. Hemoroidy należą bowiem do częstych dolegliwości, a pierwsze ich symptomy, w tym charakterystyczne krwawienia z odbytu, w żadnym wypadku nie powinno się lekceważyć.