Dieta niskobiałkowa – wskazania, zasady, produkty zalecane i przeciwwskazane oraz efekty

Jedną z trudniejszych do zbilansowania diet jest dieta niskobiałkowa. Z powodu ograniczeń białka składniki muszą być dobierane z dużą ostrożnością. Białko, choćby nawet w niewielkich ilościach, znajduje się w większości produktów. Przy ograniczeniu jego dziennej podaży do nawet 30 g, każda ilość staje się istotna. Planowanie jadłospisu może ułatwić lista produktów zalecanych i przeciwwskazanych.

 

Dieta niskobiałkowa – wskazania

Dieta niskobiałkowa zalecana jest osobom z chorobami nerek i wątroby (przewlekła niewydolność nerek, ostra niewydolność wątroby), w których dochodzi do niewydolności tych narządów. W tej sytuacji białko w ludzkim organizmie nie może być gromadzone. Istnieje pewna pula aminokwasów, będąca w ciągłym obiegu. Ta część, która nie zostanie zużyta (np. do budowy mięśni, enzymów itp.) zostaje usunięta. Aminokwasy są wydalane w nieco zmienionej postaci. Miejscem pierwszych przemian jest wątroba, gdzie zostają przekształcone do amoniaku – substancji niezwykle toksycznej, która jest transformowana w tym samym narządzie do nieszkodliwego mocznika. Mocznik trafia do kanalików nerkowych i jest wydalany wraz z moczem. Kiedy któryś z organów – wątroba lub nerki, staje się niewydolny, zaburzone zostają funkcje przemiany białek. W takiej sytuacji może dojść do niekontrolowanego wzrostu amoniaku lub mocznika we krwi. Aby temu zapobiec i zredukować ilość szkodliwych metabolitów należy ograniczyć spożycie białka. W zależności od stanu osoby chorej restrykcje przybierają różne nasilenie.

Dieta niskobiałkowa – zasady

Podstawą diety jest ograniczenie białka do 0,6–0,7 g/ kg masy ciała/ dobę lub nawet do poniżej 0,5g/kg – w zależności od indywidualnej tolerancji (dla osób zdrowych norma wynosi 1 g/kg masy ciała/dobę). Dla osoby o masie ciała 70 kg będzie to więc przedział pomiędzy 40–50 g białka na dobę lub w znacznej niewydolności nawet 35 g. Nie powinna być to ilość niższa niż 20 g, aby zapewnić minimalną podaż niezbędnych aminokwasów. Istotne, aby było to białko pełnowartościowe (pochodzące przede wszystkim z nabiału). Podstawowym źródłem energii stają się więc tłuszcze oraz węglowodany. Odpowiedni dowóz tych składników jest szczególnie istotny, aby zapobiec rozpadowi białka w organizmie w celach energetycznych (to zwiększyłoby produkcję mocznika). Najlepiej, aby tłuszcze pochodziły ze źródeł roślinnych (oleje roślinne) oraz ryb – to zapewni odpowiednią podaż nienasyconych kwasów tłuszczowych o działaniu przeciwzapalnym i zmniejszającym stężenie cholesterolu LDL i triglicerydów. Dodatkowo warto odstawić zupełnie sól i wszelkie produkty w nią bogate. Jej użytkowanie wiąże się z ryzykiem wystąpienia nadciśnienia, które szczególne nie sprzyja w chorobach nerek,  

Dieta niskobiałkowa – produkty przeciwwskazane i zalecane

W poniższej tabeli przedstawiona została zawartość białka w przykładowych produktach (na 100 gram)

Co widać w powyższej tabeli, białko dostarczamy nie tylko wraz z produktami pochodzenia zwierzęcego (mięsem, rybami, nabiałem, jajami) lecz także z kaszą, warzywami, w znikomych ilościach także owocami. Ważne, aby o tym pamiętać, gdyż przy tak dużych ograniczeniach każda ilość tego składnika w diecie ma znaczenie. Z tego powodu najlepiej zwykłe pieczywo zastąpić niskobiałkowym, coraz częściej dostępnym nawet w dużych supermarketach.

 

Dieta niskobiałkowa – efekty

Podstawowym efektem tej diety jest redukcja stężenia we krwi mocznika, z którego wydalaniem nie są w stanie poradzić sobie niewydolne nerki. W wielu przypadkach taki sposób żywienia oddala konieczność dializ.

Choć trudna i wymagająca dużej ostrożności w doborze produktów, dieta niskobiałkowa może poprawić rokowania i stan zdrowia osób z niewydolnością wątroby lub nerek. W komponowaniu diety należy brać pod uwagę białko zawarte we wszystkich spożywanych produktach. Warto w takim przypadku udać się po pomoc do dietetyka, który pomoże skomponować dietę zbilansowaną o odpowiedniej zawartości wszystkich składników odżywczych.