Dieta bezglutenowa – zasady, wskazania i przeciwwskazania, jadłospis na tydzień, przepisy

16 18 20

Dieta bezglutenowa staje się coraz bardziej popularna. Na sklepowych półkach pokazuje się coraz więcej produktów bezglutenowych, lecz niestety bardzo często korzystają z nich osoby, u których nie ma przeciwwskazań do spożywania glutenu. Sam gluten jest mieszaniną białek roślinnych: gliadyny oraz gluteiny. Ich niekorzystne działanie wykazane zostało w niektórych schorzeniach, gdzie wprowadzenie diety eliminacyjnej jest konieczne do prawidłowego procesu leczenia.

Wyróżnić tutaj możemy celiakię, chorobę Dühringa, alergię oraz nadwrażliwość na gluten. Wykazano też, że eliminacja glutenu z diety korzystnie wpływa na zdrowie w schorzeniach autoimmunologicznych innych niż celiakia np. chorobie Hashimoto. Zaskakujący jest fakt, iż coraz więcej osób, pomimo braku potrzeby zdrowotnej, wyklucza gluten z diety, nieświadomie narażając się na pogorszenie stanu zdrowia.

Zasady diety bezglutenowej

Dieta bezglutenowa stanowi dietę eliminacyjną, wykluczającą produkty zawierające pszenicę, żyto, jęczmień oraz owies, który pomimo tego, że naturalnie jest bezglutenowy, w warunkach polskich może być zanieczyszczony innymi zbożami. Chcąc wprowadzić owies do diety, w Polsce możemy już kupić ten certyfikowany, bezglutenowy, pochodzący z Finlandii.

Produktami naturalnie bezglutenowymi są: kukurydza, ryż, ziemniaki, soja, proso, gryka, tapioka, amarantus, maniok, soczewica, fasola, sago, sorgo, orzechy, mięso, owoce i warzywa. Powinny one stanowić podstawę diety bezglutenowej. W sklepach dostępne są także wysokoprzetworzone produkty bezglutenowe pod postacią słodyczy i gotowych dań. W produktach tych zawartość glutenu nie przekracza 20 ppm (20 mg na kg) i powinny być oznaczone znakiem przekreślonego kłosa. Należy pamiętać, że pomimo znacznego ułatwienia i braku potrzeby gotowania, produkty te nie powinny stanowić podstawy naszej diety.

Wiele produktów, które teoretycznie nie zawierają glutenu np. wędliny, dla osoby chorej mogą stanowić poważne zagrożenie wynikające z zanieczyszczenia lub dodatku glutenu w czasie produkcji, dlatego też kierując się etykietą, wybierajmy przede wszystkim produkty oznaczone jako bezglutenowe znakiem przekreślonego kłosa.

Dieta bezglutenowa wskazania i przeciwwskazania

Bezwzględnym wskazaniem do wprowadzenia diety bezglutenowej są takie schorzenia jak:

  • Celiakia, zwana także chorobą trzewną. Stanowi ona chorobę autoimmunologiczną o podłożu genetycznym. Jest jedną z najczęściej występujących nietolerancji pokarmowych u człowieka. W przypadku tego schorzenia dochodzi do uszkodzenia kosmków jelitowych przez wcześniej wspomniane białko – gliadynę, którego źródło w diecie stanowią produkty glutenowe. W wyniku utrudnionego procesu wchłaniania substancji odżywczych na obszarze jelita cienkiego, dochodzi do niedoborów, dlatego też w celu uniknięcia objawów klinicznych, dietę bezglutenową stosuje się przez całe życie.
  • Choroba Dühringa (dermatitis her-petiformis) stanowi skórną manifestację nietolerancji glutenu i często określana jest jako skórna postać celiakii. U chorych najczęstszym objawem są zmiany skórne pod postacią pęcherzyków oraz grudek, często swędzących. W wyniku dającego chwilową ulgę drapania powstają rany i blizny. Elementem leczenia tej jednostki chorobowej jest wprowadzenie ścisłej diety bezglutenowej, dzięki której możliwa jest eliminacja zmian skórnych, które ustępują już po 6 miesiącach od wprowadzenia zmian w jadłospisie.
  • Alergia na gluten, bardzo często mylona z celiakią. W zależności od typu reakcji alergicznej, wymienić możemy tutaj reakcję natychmiastową, której objawy pojawiają się zaraz po spożyciu produktu zawierającego alergen, w tym przypadku gluten oraz późnią, której objawy mogą ujawnić się po godzinie lub nawet 1–2 dniach.
  • Nadwrażliwość na gluten, stanowi jednostkę chorobową stwierdzaną, gdy na podstawie badań diagnostycznych wyeliminowano możliwość wystąpienia celiakii oraz alergii. U takich pacjentów pomimo braku zdiagnozowanej przyczyny, pojawiają się niepożądane objawy po spożyciu produktów zawierających gluten.

Dieta bezglutenowa jest dieta trudną i wymagającą poświęceń. Osoby unikające glutenu bez istotnych wskazań, narażone są na niedobory pokarmowe.

Dieta bezglutenowa jadłospis na tydzień

Dzień 1

Śniadanie

Płatki gryczane z gorzką czekoladą i pomarańczą, gotowane na wodzie z dodatkiem orzechów włoskich.

II Śniadanie

Mus z kiwi i banana z odrobiną karobu.

Obiad

Zupa z cieciorką (przepis poniżej) z grzankami z chleba bezglutenowego.

Podwieczorek

Koktajl na bazie wody mineralnej i pomarańczy z dodatkiem migdałów, miodu pszczelego i jarmużu.

Kolacja

Sałatka z gotowanym brokułem, amarantusem, pomidorem, oliwkami i nasionami słonecznika, polana oliwą z oliwek.

Dzień 2

Śniadanie

Kolorowa jajecznica (przepis poniżej) ze szparagami, natką pietruszki podana wraz z grzankami z chleba bezglutenowego, posmarowanego masłem.

II Śniadanie

Wafle ryżowe posmarowane masłem orzechowym i musem z zmiksowanych czereśni.

Obiad

Bataty pieczone z mięsem z piersi kurczaka, pieczarkami i awokado.

Podwieczorek

Sałatka ze szpinakiem, serem mozzarella i pomidorem polana oliwą z oliwek i oregano.

Kolacja

Nadziewane połówki cukinii farszem z komosy ryżowej, pieczarek i pietruszki, podane z grzankami z chleba bezglutenowego. (przepis poniżej)

Dzień 3

Śniadanie

Serek wiejski z dodatkiem świeżysz truskawek, rodzynek, polany odrobiną miodu pszczelego, podany na waflach ryżowych.

II Śniadanie

Sałatka owocowa z jabłkiem, borówkami amerykańskimi i orzechami nerkowca, polana jogurtem naturalnym.

Obiad

Zupa szpinakowa z makaronem z kawałkami pieczonego łososia.

Podwieczorek

Koktajl owocowo-warzywny, na bazie soku jabłkowego, z bananem, jarmużem i ogórkiem.

Kolacja

Komosa ryżowa z duszonym mięsem z piersi indyka, z brukselką i oliwą z oliwek.

Dzień 4

Śniadanie

Kanapki z chleba bezglutenowego, z masłem, sałatą, jajkiem ugotowanym na twardo i ogórkiem kiszonym.

II Śniadanie

Jogurt naturalny z suszonymi morelami i pokrojonym w plastry bananem.

Obiad

Zupa krem z pomidorów z ryżem brązowym, skropiona oliwą z oliwek.

Podwieczorek

Koktajl na bazie maślanki z truskawkami, zagryzany orzechami nerkowca.

Kolacja

Sałatka na bazie czerwonej fasoli z kukurydza, cebulą i serem żółtym, podana na tostach z chleba bezglutenowego.

Dzień 5

Śniadanie

Jaglanka gotowana na wodzie z duszonym jabłkiem, rodzynkami, orzechami włoskimi, posypana cynamonem.

II Śniadanie

Kanapki z chleba bezglutenowego na słodko z pastą przygotowana na bazie jogurtu naturalnego, zmiksowanego z malinami i miodem.

Obiad

Makaron ryżowy z pikantnym kurczakiem pieczonym z papryką, plany sosem przygotowanym na bazie mleczka kokosowego i kurkumy.

Podwieczorek

Czekoladowe ciasto fasolowe pieczone na mące migdałowej, polane sosem zmiksowanych malin.

Kolacja

Omlet z mąką jaglaną, szpinakiem i papryką oraz kanapki z chleba bezglutenowego posmarowane dojrzałym awokado, z pomidorem i ogórkiem.

Dzień 6

Śniadanie

Jaglanka gotowana na mleku roślinnym z dodatkiem masła orzechowego i zmiksowanych owoców leśnych, posypana cynamonem.

II Śniadanie

Kawałki jabłka posmarowanego pastą ze zmiksowanych suszonych śliwek z kakao.

Obiad

Zapiekanka ziemniaczana z kurczakiem i warzywami zielonymi.

Podwieczorek

Kanapki z chleba bezglutenowego z masłem orzechowym, powidłami śliwkowymi i serem twarogowym.

Kolacja

Sałatka z tuńczykiem ze szpinakiem, oliwkami, pomidorem, ogórkiem, serem feta i oliwą z oliwek.

Dzień 7

Śniadanie

Kanapki z chleba bezglutenowego z pastą paprykową wykonaną z zmiksowanej papryki i oliwy z oliwek, posypane kiełkami lucerny i pociętą w kostkę rzodkiewką.

II Śniadanie

Wafle ryżowe posmarowane masłem orzechowym i dżemem truskawkowym.

Obiad

Makaron wykonany na bazie cukinii (przepis poniżej) z mięsem z grillowanej piersi kurczaka.

Podwieczorek

Wyciskany sok owocowo-warzywny wykonany z buraka, marchewki, jarmużu i jabłka.

Kolacja

Zapiekanki z chleba bezglutenowego z pieczarkami, pomidorem i serem mozzarella.

Przepisy bezglutenowe

Przechodząc na dietę bezglutenową, nie musimy być skazani jedynie na gotowe produkty ze sklepu. Wiele ulubionych potraw możemy wykonać sami. Jednym z najważniejszych zamienników jest chleb bezglutenowy. Przepis jest prosty i bez obaw możemy upiec go w domu.

Przepis na chleb bezglutenowy

Składniki:

  • Mąka gryczana – 300 g
  • Mąka ryżowa – 200 g
  • Drożdże instant – 8 g
  • Siemię lniane – 20 g (2 łyżki)
  • Pestki dyni – ½ szklanki
  • Sól – 5 g (1 łyżeczka)
  • ok. 600 ml letniej wody

Przygotowanie:

W pierwszej kolejności łączymy składniki suche, dodajemy stopniowo wodę, mieszamy do uzyskania jednolitej, gładkiej konsystencji. Masę przykrywamy (np. ręcznikiem) i odstawiamy na 30 minut w ciepłe miejsce. Foremkę wykładamy papierem do pieczenia  i wypełniamy masą. Pieczemy ok. 50–60 minut w 220 st. Celsjusza.

rozwiń
Przepis na zupę z cieciorką z grzankami z chleba bezglutenowego

Składniki:

  • Kostka rosołowa warzywna – 10 g (1 sztuka)
  • Ciecierzyca – 50 g
  • Pomidory z puszki (krojone) – 100 g
  • Kukurydza (konserwowa) – 50 g
  • Papryka czerwona (świeża) – 140 g (1 sztuka)
  • Cebula – 100 g (1 sztuka)
  • Oliwa z oliwek – 10 g (1 łyżka)

Przygotowanie:

Wszystkie warzywa pokrój w kostkę i podduś na oliwie. Przygotuj bulion z naturalnej kostki. Ugotuj ciecierzycę. następnie wraz z warzywami dodaj do bulionu. Dodaj pomidory i dopraw.

rozwiń
Przepis na kolorową jajecznicę

Składniki:

  • Natka pietruszki – 15 g (2 łyżeczki)
  • Pomidory koktajlowe – 90 g (4 sztuki)
  • Szparagi – 60 g (2 sztuki)
  • Jaja kurze (całe) – 112 g (2 sztuki)
  • Chleb bezglutenowy (wieloziarnisty) – 55 g (1 kromka)
  • Masło extra – 3 g (1/2 łyżeczki)

Przygotowanie:

Ugotuj szparagi, odcedź i podsmaż na tłuszczu. Wbij jajka i smaż na jajecznicę z dodatkiem ulubionych przypraw. Posiekaj pietruszkę, pokrój pomidorki. Z chleba zrób grzanki. Jajecznicę przełóż na talerz, posyp pietruszką. Podaj z pomidorkami i grzankami.

rozwiń
Przepis na bataty pieczone z mięsem z piersi kurczaka, pieczarkami i awokado

Składniki:

  • Bataty – 200 g (1 sztuka)
  • Filet z piersi kurczaka (bez skóry) – 50 g (pół filetu z piersi kurczaka )
  • Awokado – 70 g (1/2 sztuki)
  • Pieczarki – 60 g (3 sztuki)
  • Czosnek – 5 g (1 ząbek)
  • Koper ogrodowy – 8 g (1 łyżka)
  • Oliwa z oliwek – 5 g (1/2 łyżki)
  • Natka pietruszki – 15 g (2 łyżeczki)

Przygotowanie:

Podsmaż na tłuszczu czosnek i pieczarki. Dodaj na patelnię mięso najlepiej mielone/pokrojone na drobne kawałki. Posiekaj koperek, pietruszkę i dodaj na patelnię. Dopraw wg uznania. Możesz lekko podlać wodą by poddusić farsz. Natnij wzdłuż bataty i wstaw do piekarnika nagrzanego do 200 stopni na ok. 20 minut. Wyjmij ok. 1/2 miąższu z batatów i nałóż farsz.

rozwiń
Przepis na nadziewane połówki cukinii farszem z komosy ryżowej

Składniki:

  • Cukinia – 150 g (1/2 sztuki)
  • Oliwa z oliwek – 5 g (1/2 łyżka)
  • Pieczarki – 50 g (4 sztuki)
  • Komosa ryżowa (Quinoa) – 50 g (przed ugotowaniem)
  • Natka pietruszki – 15 g (2 łyżeczki)
  • Masło extra – 10 g (1 łyżka)
  • Chleb bezglutenowy (wieloziarnisty) – 100 g (2 kromki)

Przygotowanie:

Komosę ugotuj na półmiękko. Pieczarki pokrój w kosteczkę i podduś na oliwie.  Komosę wymieszaj z pieczarkami i posiekaną pietruszką. Dopraw. Cukinię przekrój, wydrąż środek i włóż przygotowany farsz. Zapiecz około 30 minut w 180 stopniach. Z chleba zrób grzankę, posmaruj masłem i zjedz z ciepłą potrawą.

rozwiń
Przepis na makaron z cukinii

Składniki:

  • Cukinia – 150 g (1/2 sztuki)
  • Oliwa z oliwek – 10 g (1 łyżka)
  • Czosnek – 5 g (1 ząbek)
  • Koper ogrodowy – 8 g (1 łyżka)
  • Rzodkiewka – 45 g (2 sztuki)
  • Pomidory koktajlowe – 100 g (5 sztuk)

Przygotowanie:

Obierz cukinię i pokrój ją na cienkie i długie paski. Rozgrzej pół łyżki oliwy i krótko podsmaż na niej przeciśnięty przez praskę czosnek, by się nie przypalił, a następnie podduś cukinię, do czasu aż zmięknie.  Na samym końcu dopraw do smaku. Podawaj jako dodatek do dań obiadowych.

rozwiń

Dieta bezglutenowa, stanowi dietę eliminacyjną i nie powinna być wprowadzana bez konieczności zdrowotnych lub braku odpowiedniej wiedzy pozwalającej na skomponowanie odpowiedniego jadłospisu, którego skład nie będzie oparty o gotowe, przetworzone produkty bezglutenowe widniejące na półkach sklepowych.

Literatura:

Peckenpaugh N. Podstawy żywienia i dietoterapia, Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2011.

Payne A. Barker H. Dietetyka i żywienie kliniczne. Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2010.

Gawęcki J. Żywienie człowieka zdrowego i chorego. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012.

Kup dietę online – od dietetyka
Opublikowano ponad miesiąc temu
Oceń artykuł
Dieta bezglutenowa – zasady, wskazania i przeciwwskazania, jadłospis na tydzień, przepisy - 4.1/5. Oddano 21 głosy.
Autor artykułu:
, Dyplomowany dietetyk. Głównym obszarem jej zainteresowań jest dietoterapia w chorobach autoimmunologicznych i nutrigenomika.

Opinie

  • Serafina 16.10.2017, 12:29

    a czy ten gluten tak koniecznie trzeba eliminować z diety? Coś się stanie jak trochę go zjemy?

    Odpowiedz

Napisz swoją opinię

Twoja opinia jest ważna. Zarówno dla nas jak i innych osób korzystających z naszego serwisu.

Twój adres e-mail nie będzie opublikowany.
Obowiązkowe pola są oznaczone