Dieta BBB w autyzmie – zasadność wyeliminowania glutenu, kazeiny oraz cukru prostego

Aktualizacja: 20 maja, 2024

Dieta BBB, polecana przez specjalistów i stosowana jako element wspomagający terapię leczenia dzieci ze spektrum autyzmu, ma na celu eliminację z racji żywieniowych pokarmów będących źródłem glutenu, kazeiny oraz cukru prostego i dwucukrów. Argumentem potwierdzającym słuszność wprowadzenia diety BBB jest fakt, iż chorzy zmagają się z tzw. zespołem cieknącego jelita, którego funkcjonowanie wspomagać ma eliminacja substancji zaostrzających problemy jelitowe.

Autyzm – dieta

Dzieciom ze spektrum autyzmu w celach terapeutycznych i leczniczych zalecana jest dieta bezmleczna, bezglutenowa i bezcukrowa – w skrócie określana mianem diety BBB. Większość dzieci chorujących na tę przypadłość, posiada również problemy ze strony układu pokarmowego, w szczególności cierpią na schorzenie określane jako jelito cieknące. Jest to przypadłość polegająca na powstawaniu szczelin w jednolitej strukturze ściany jelita. Przez nie przedostają się bezpośrednio do krwiobiegu większe cząstki substancji, które powinny zostać silniej rozłożone bądź wydalone z organizmu. Dodatkowo zaobserwowano wśród chorych dzieci przerost tkanki limfoidalnej, niespecyficzne zaburzenia ze strony jelita grubego, a także refluks, zaparcia i wymioty. Zastosowanie dietoterapii ma na celu zmniejszenie dolegliwości pochodzących ze strony układu pokarmowego, poprzez zmniejszenie aktywności błony śluzowej jelita i ograniczenie nadmiernych reakcji ze strony układu odpornościowego. Eliminacja glutenu, kazeiny oraz cukru, jako substancji silnie alergizujących ma korzystnie wpływać na odbudowanie ściany jelita. Wprowadzenie takiego sposobu odżywiania budzi jednak do dziś liczne kontrowersje, gdyż  badania naukowe nie potwierdzają jednoznacznie korzystnego wpływu rygorystycznych zmian w jadłospisie na stan chorego. Dodatkowo alergizujące substancje – gluten oraz kazeina i cukier – występują w wielu produktach spożywczych, dlatego wprowadzenie diety BBB jest trudne i powoduje wiele niedoborów składników mineralnych oraz witamin.

Autyzm – gluten

Gluten jest substancją białkową pochodzenia roślinnego, powstałą z połączenia dwóch protein: gliadyny i gluteniny, a jego źródłem są tzw. zboża glutenowe, czyli pszenica, żyto, owies, jęczmień. Należy do substancji silnie alergizujących, powodując stany zapalne i zaburzenia funkcjonowania jelita cienkiego, co prowadzi do degradacji mikrokosmków jelitowych budujących ścianę jelita cienkiego i umożliwiających wchłanianie pokarmu do krwiobiegu.

Autyzm – kazeina

Kazeina jest z kolei uważana za najważniejsze białko obecne w mleku. Stanowi ok. 75% wszystkich protein obecnych w  mleku krowim i ok. 40% w kobiecym. Uznawana jest za powód 60% alergii na produkty pochodzenia mlecznego. Niepożądanymi objawami obserwowanymi u osób nietolerujących kazeiny są biegunki, bóle brzucha oraz wymioty. Stany te również niekorzystnie działają na stan flory bakteryjnej jelit zubożając preferowaną mikroflorę.  

Zasadność eliminacji kazeiny i glutenu

Ze względu na fakt, iż zarówno gluten, jak i kazeina zaliczane są do substancji silnie alergizujących, których działanie wpływa korzystnie na rozwój przypadłości jelita przesiąkliwego, można stwierdzić, że eliminacja owych substancji wpłynie dodatnio na stan chorego. Istnieje hipoteza informująca, że podczas niekompletnego metabolizmu kazeiny oraz glutenu przez organizm powstają substancje o podobnym działaniu co opoidy. Opoidy są substancjami działającymi poprzez receptory opoidowe, które bezpośrednio wpływają na pracę układu nerwowego, głównie na reakcję odczuwania bólu i  neutralizują ją. Wpływają również na odczuwanie emocji. Podczas metabolizmu glutenu powstaje glutenomorfina, natomiast w wyniku niepełnych przemian kazeiny – kazeinomorfina. Obie substancje w momencie przedostania się przez szczeliny w jelicie cienkim do krwiobiegu u dzieci ze spektrum autyzmu szybko przekraczają barierę krew-mózg i bezpośrednio wpływają na jego pracę. Reagując z endogennymi substancjami opoidowymi zaburzają przekaźnictwo nerwowe. W normalnych warunkach te wielkocząsteczkowe substancje zostałyby wydalone z organizmu wraz z moczem.

Jako, że eliminacja glutenu wiąże się z rezygnacją z produktów mącznych typu pieczywo, makarony, płatki, wyroby cukiernicze, oraz produktów mlecznych ze względu na obecność kazeiny, stosowanie tej diety jest niezwykle trudne w kwestii doboru odpowiednich produktów. Ponadto niesie ze sobą problem poprawnego zbilansowania pod względem odpowiedniej podaży wapnia, magnezu, potasu, witamin z grupy B oraz witaminy D.

Autyzm – eliminacja cukru

W diecie dzieci z autyzmem wskazana jest dodatkowo rezygnacja z części cukrów prostych oraz dwucukrów. Cukier stanowi pożywkę dla pleśniawki Candidia albicans, której rozwojowi towarzyszy wytworzenie toksyn powodujących zaburzenia typowe dla autyzmu oraz pogłębia rozwój przypadłości. Dodatkowo cukry proste i dwucukry, jako łatwe i szybko absorbowane przez błony śluzowe układu pokarmowego powodują aktywność niepożądanych objawów u dzieci ze spektrum autyzmu.

Rygorystyczna dieta BBB – bezmleczna, bezglutenowa i bezcukrowa, jest zalecana przez lekarzy, rodzicom dzieci ze spektrum autystycznym, niestety często bez uprzednich badań potwierdzających słuszność zastosowania terapii. Niejednoznaczne raporty, nie dają jednak jasnej odpowiedzi potwierdzających słuszność eliminacji produktów będących źródłem kazeiny i glutenu. Badania często są ze sobą sprzeczne a część z nich nie potwierdza bezwzględnej skuteczności zastosowania takiej diety. Przed wprowadzeniem radykalnych zmian najlepszym rozwiązaniem poprzedzającym działanie dietoterapeutyczne jest wykonanie badań w celu ustalenia, czy dany przypadek wymaga  zastosowania diety BBB. Z kolei cukier prosty i dwucukry powinny zostać wyeliminowane z diety, gdyż stanowią pożywkę dla pleśniawki Candidia alicans, której toksyny wpływają na nasilenie objawów towarzyszących chorobie.