Yerba mate, guarana czy kawa – co pobudza najlepiej?

Aktualizacja: 5 marca, 2025

Dla wielu osób dzień bez „małej czarnej” z rana mógłby okazać się traumatycznym przeżyciem. Gdy przed nami kilka godzin wysiłku fizycznego lub umysłowego często posiłkujemy się porcją energii w płynie. Coraz częściej jednak zamieniamy kawę na rzecz naparów zawierających inne odmiany kofeiny i szereg substancji dodatkowych.

Yerba Mate, herbata zielona oraz inne jej odmiany pomagają wielu osobom zmagać się z zadaniami dnia codziennego. Podobnie jak kawa zawierają kofeinę, ale jej rodzaj oraz dodatkowe związki w nich zawarte wpływają na siłę i długość naszego pobudzenia. Dodatek witamin i minerałów nie tylko zmniejsza skutki uboczne działania kofeiny, ale także pozwala uzupełnić niektóre mikro- i makroskładniki.

Należy pamiętać że wszystkie napoje „kofeinowe” zawierają fenole, a picie ich w nadmiarze ogranicza wchłanianie żelaza, magnezu i potasu przez organizm. Jednak pijąc je w racjonalnych ilościach nie musimy się tego obawiać.

Yerba mate – działanie

Yerba mate powstaje z ostrokrzewu paragwajskiego, wiecznie zielonej rośliny z rodziny ostrokrzewów. Rośnie dziko w Ameryce Południowej w Paragwaju, Argentynie, Chile, Peru i Brazylii. Liście yerba mate zawierają teobrominę (środek pobudzający znajdujący się w czekoladzie) oraz teofilinę (środek pobudzający znajdujący się w zielonej herbacie), jak również witaminy, aminokwasy, minerały (magnez, potas, cynk, chrom) i antyoksydanty w znacznie większych ilościach niż niektóre zielone herbaty. Picie naparu z yerby może przynieść korzyści również osobom aktywnym, ponieważ poprawia wydajność układu krążenia, dzięki czemu korzystnie wpływa na przemianę materii oraz zapobiega zbieraniu się kwasu mlekowego w mięśniach. Wiele odmian jest bogatych w duże ilości potasu, który reguluje równowagę wodną w organizmie i zapewnia regularny rytm pracy serca.

Czytaj też: Jak parzyć i pić yerba mate, aby się pobudzić?

• Badania wykazały, że przeciętna zawartość kofeiny w suchej masie liści yerba to od 0,7 do 2 proc., czyli niewiele mniej niż w ziarnach kawy (1–2,5 proc.).
• Ma działanie moczopędne i oczyszczające organizm, wiąże się z wydalaniem odpowiednio zwiększonych ilości wody.
• Ma silne właściwości przeciwutleniające, co zostało potwierdzone w wielu badaniach.
• Stymuluje układ nerwowy poprawiając koncentrację oraz pracę wątroby.
• Yerba mate efektywnie usuwa toksyny z naszego krwiobiegu i organów wewnętrznych.
• Zmniejsza odkładanie się cholesterolu w ścianach naczyń krwionośnych, przeciwdziałając utlenianiu się LDL.
• Chroni przed powikłaniami cukrzycy.

Guarana – działanie

Guarana rośnie w całym dorzeczu Amazonki. Działa stymulująco, znosi zmęczenie fizyczne i psychiczne, zwiększa umiejętność koncentracji i zapamiętywania.  Guarana jest znana jako stymulant i roślina energetyzująca, a jej właściwości kosmetyczne wynikają z wysokiego udziału guaraniny i alkaloidów, teobrominy i teofiliny, adeniny, terpenów, tanin, skrobi, tłuszczów oraz flawonoidów i saponin, które działają synergistycznie wobec kofeiny. W pewnym uproszczeniu można jej działanie przyrównać do kawy, jednak kofeina z guarany nieco wolniej się wchłania. Jej działanie utrzymuje się do 6 godzin, a więc ok. 2 godziny dłużej od kawy – jest przy tym jednak łagodniejsze.

• Gaurana należy do grupy substancji, działających stymulująco na ośrodkowy układ nerwowy.
• Powoduje wydzielanie hormonów i neuroprzekaźników (np. adrenaliny czy dopaminy), co objawia się zwiększeniem wydolności psychicznej i fizycznej oraz euforią.
• Pobudza równomiernie korę mózgową (zwiększa sprawność myślenia, znosi zmęczenie psychiczne i fizyczne).
• Przyśpiesza przemianę materii.
• Zmniejsza napięcie mięśni gładkich naczyń krwionośnych.
• Pobudza wydzielanie soku żołądkowego.
• Działa moczopędnie.
• Zwiększa energię komórek w mieszkach włosowych, dzięki czemu wpływa stymulująco na porost włosów.
• Wykazuje poza tym działanie antyoksydacyjne oraz przeciwbakteryjne.
• Zmniejsza ryzyko wystąpienia zawałów i udarów.
• Stymuluje przepływ limfy, co zapobiega obrzękom i zapobiega początkom cellulitu.

Jednakże kofeina w guaranie może utrudniać wchłanianie składników odżywczych i pogarszać objawy wrzodów żołądka. Nie powinna być stosowana również przez kobiety w ciąży, ze względu na ryzyko poronienia, a także przez matki karmiące, ponieważ kofeina dostaje się do mleka i może powodować zaburzenia snu u dziecka.

Oprócz postaci mielonej do zaparzenia, guarana często sprzedawana jest w formach  tabletek oraz kapsułek, których zażywanie pozwala uniknąć jej wyjątkowo gorzkiego smaku.

Kofeina zawarta w kawie – działanie

Napój ten jest znany ludzkości od tysięcy lat, a pochodzi z Afryki. Arabowie zaczęli ją pić już w XI wieku. Pierwsza kawiarnia powstała w Wiedniu, założona przez Polaka – Jerzego Kulczyńskiego. W Polsce pierwszą kawiarnie założył w Warszawie w 1724 r. jeden z dworzan króla Augusta II Sasa, a w kraju rozpowszechniła się w drugiej połowie XVIII wieku. Dzisiaj dla wielu zapach porannej kawy jest niezbędnym elementem porannego rytuału.

Polecany artykuł: Różnice pomiędzy yerba mate a kawą. Co lepsze na pobudzenie?

• Zawarta w niej kofeina przyśpiesza akcję serca, na krótko podnosi ciśnienie krwi.
• Rozszerza naczynia krwionośne oskrzeli, dzięki czemu organizm jest lepiej dotleniony.
• Kofeina w mózgu, blokuje receptory przekazujące informacje o potrzebie snu – znika zmęczenie.
• Poprawia krążenie mózgowe – zwiększa zdolność koncentracji.
• Zmniejsza ryzyko wystąpienia raka wątroby (przez obecność kwasu chlorogenowego).
• Kawa ma działanie przeciwalergiczne. Zmniejszając wydzielanie histaminy przez organizm, zmniejsza również skutki ataków alergii.
• Regularne picie kawy redukuje ryzyko wystąpienia choroby Parkinsona. Stymuluje naczynia krwionośne w mózgu, dzięki temu do komórek nerwowych dociera więcej tlenu i substancji odżywczych.
• Pozytywnymi właściwościami kawy powinni zainteresować się przede wszystkim mężczyźni. Naukowcy z Uniwersytetu Harvarda przekonują, że picie dużej ilości kawy zmniejsza ryzyko raka prostaty nawet o jedną piątą.
• Przeciwdziała cukrzycy typu drugiego.

Kawy nie powinny pić osoby chorujące na nadciśnienie, arytmię serca, refluks żołądkowo-przełykowy, jaskrę, wrzody lub nieżyt żołądka. Picie kawy nie jest również wskazane dla ludzi cierpiących na nerwice, zaburzenia emocjonalne czy choroby psychiczne. Odradza się również jej picia kobietom ciężarnym. Kofeina zawarta w kawie wypłukuje z organizmu pierwiastki takie jak wapń oraz magnez. Jednak picie jej w małych ilościach (1–3 filiżanki dziennie) nie ma szkodliwego wpływu na nasz organizm, a wielu badaczy przekonuje iż wystarczy dodać do kawy śmietankę lub mleko, aby nie martwić się wypłukiwaniem wapnia.

Herbata, yerba mate, herbata z guaraną, kawa – co wybrać?

Jeżeli obserwujemy, że picie kawy niekoniecznie nam odpowiada, czujemy się zbyt pobudzeni nagłą porcją energii i mamy problemy z koncentracją lub snem, warto zwrócić się ku innym źródłom kofeiny. Istnieje wiele odmian tak yerby jak i zielonej herbaty, dzięki czemu będziemy mogli znaleźć swój ulubiony napój pozytywnie wpływający na pracę naszego organizmu. Jeśli obawiamy się niepożądanych skutków ubocznych, warto pamiętać o umiarze, ponieważ napoje te nie wykazują niezdrowych dla organizmu właściwości w racjonalnych dawkach na dobę. Jest to też wyjście znacznie zdrowsze niż wszelkiego rodzaju pobudzacze z puszki, dostarczające cukier oraz oczyszczoną kofeinę pozbawioną substancji wzbogacających, które znajdziemy w naturalnych napojach.