Jakie właściwości zdrowotne ma kawa?

Aktualizacja: 26 marca, 2024

Kawa niegdyś uważana była za napój diabła, jej właściwości docenione zostały dopiero przez papieża Klemensa VIII i wtedy też zyskała zasłużony rozgłos. Do Polski kawa dotarła w XVII w., a swoje początki miała w gdańskich kawiarniach zwanych kafehauzami. Na pozostałą część Polski została rozpowszechniona , gdy w książkach pojawiły się publikacje dotyczące jej zdrowotnego wpływu na układ pokarmowy.

Współcześnie najpopularniejszymi gatunkami są Arabica i Robusta, które z kolei dzielą się na wiele odmian. Kawy różnią się niemal wszystkim – od miejsca pochodzenia, charakteru czy kształtu ziaren. Arabica jest najstarszą, a jednocześnie najpopularniejszą kawą, która opanowała świat pod względem produkcji w 70%. Jej ziarna są podłużne, płaskie i lekko zielonkawe o zakrzywionym szwie. Otrzymana kawa jest łagodna i aromatyczna, ale spotkać możemy także rodzaje z domieszkami smakowymi. Delikatnemu zapachowi towarzyszy dość niska zawartość kofeiny wahająca się między 1 a 1,7%. Drugim najpopularniejszym gatunkiem jest Robusta, charakteryzująca się ostrym i gorzkawym smakiem. Kształt ziarna jest okrągły, szew prosty, a kolor bladozielony, czasem nawet szary. Towarzyszy mu silniejsze stężenie kofeiny mieszczące się w przedziale 2–4,5%, a jej produkcja na świecie sięga prawie 30%.

Trzecim gatunkiem jest kawa Liberika, której produkcja nie przekracza 1% ze względu na nierównomierny rozwój jagód. Jednocześnie na kawowcu można spotkać jagody dojrzałe i niedojrzałe, więc plantatorzy rzadko decydują na uprawę tego gatunku. Najdroższą kawą na świecie jest kawa luwak, której filiżanka kosztuje prawie 100 zł, a jej ziarna wybiera się z odchodów indonezyjskiego łuskana muzanga, który zjada jedynie najlepsze owoce kawy.

Właściwości zdrowotne kawy

Powodem, dla którego kawa ma tylu wielbicieli jest kofeina, przez to nie zdajemy sobie sprawy z tego, co cennego jeszcze w sobie kryje. Znajdziemy w niej antyoksydanty w postaci kwasu chlorogenowego i kawowego, sole odpowiadające za wiązanie ważnych pierwiastków (np. wapń, potas, magnez, fosfor, żelazo, sód, cynk, miedz, kobalt, nikiel, mangan, chrom) oraz witamin z grupy B, kwasy organiczne: mrówkowy, octowy, glikolowy i mlekowy. Ziarno kawy bogate jest także w kwasy tłuszczowe, olejki eteryczne czy białka, węglowodany i błonnik.

Jedną z najważniejszych właściwości leczniczych kawy jest wspomaganie odchudzania przez poprawienie przemiany materii i towarzyszące temu spalanie tkanki tłuszczowej.

Zwiększa procesy myślowe, dzięki oddziaływaniu na centralny układ nerwowy i przyspieszeniu przepływu impulsów elektrycznych w mózgu. Ułatwia koncentrację, poprawia pamięć krótkotrwałą, a wchłanianie z układu pokarmowego zaczyna się już po 15 minutach od wypicia filiżanki kawy, natomiast największe jej stężenie odczuwamy po ok. 3 godzinach.

Badania wykazują, że obniża stężenie histaminy – substancji biorącej udział w reakcjach alergicznych, natomiast fakt, iż rozszerza oskrzela powoduje spadek częstotliwości ataków duszności.

Dzięki silnym antyoksydantom, neutralizuje groźne wolne rodniki, a także usprawnia eliminację toksyn z organizmu przyczyniając się do usprawnienia mechanizmów obronnych. Chroni przed niektórymi nowotworami.

Najnowsze badania wykazały także, że umiarkowane picie kawy może obniżyć rozwój choroby Alzheimera i zmniejszyć ryzyko, bądź opóźnić wystąpienie choroby Parkinsona.

Ziarna kawy są bardzo rozchwytywane przez przemysł kosmetyczny ze względu na ich właściwości opóźniające starzenie się skóry. Kofeina od dawna używana jest we wszelkich kosmetykach zapobiegających powstawanie zmarszczek, ma właściwości antybakteryjne i przeciwzapalne. Występujące w kawie związki polifenolowe, a przede wszystkim kwas polifenolowy, przedłużają rozpuszczanie się witaminy C, co wpływa wygładzająco na nierówności skóry oraz przeciwdziała pojawianiu się kolejnych. Korzystny wpływ ma także na krążenie, stąd występowanie w kremach pod oczy.

W walce z cellulitisem pomaga peeling zrobiony z zaparzonej uprzednio kawy. Nie należy wylewać fusów, tylko dodać do nich np. żel pod prysznic i wmasować mieszaninę w skórę całego ciała lub jedynie miejsca opanowane przez pomarańczową skórkę. Często do fusów dodaje się również trochę oliwy czy cukier z dużymi kryształkami, jednak najważniejsza jest lekko papkowata konsystencja.

Kawa zbożowa

Kawa otrzymywana z palonych ziaren pszenicy, często z dodatkiem cykorii czy buraka cukrowego, który walorami smakowymi zbliżona jest do smaku kawy naturalnej. Zalecana jest osobom, które ze względów zdrowotnych nie mogą pić kawy zawierającej kofeinę.

Kawa zbożowa, mimo iż jest kawą bezkofeinową, ma właściwości pobudzające dzięki węglowodanom, które korzystnie wpływają na mózg człowieka. Zalecana jest osobom odchudzającym się, dzieciom, kobietom w ciąży i karmiącym, a także osobom chorym na serce czy wrzody żołądka i dwunastnicy. Kawa zbożowa nie powoduje uzależnienia i jak naturalna kawa, nie utrudnia wchłaniania tak wartościowych soli mineralnych, jak żelazo czy magnez – dlatego może być spożywana przez kobiety w okresie menopauzy.

Można ją śmiało nazwać napojem dietetycznym, ponieważ 100 gram kawy zbożowej bez żadnych dodatków kryje w sobie od 5 do 50 kalorii, w zależności od składu produktów z jakich ją wyprodukowano.

Kawa inka

Najbardziej znana kawa zbożowa o delikatnym smaku swą popularność zdobyła, dzięki naturalnym składnikom. Bogata w pełnowartościowe składniki odżywcze, produkowana z ziaren jęczmienia, żyta oraz wartościowej cykorii. Ze względu na niską kaloryczność – jeden kubek kawy inki dostarcza jedynie 14 kalorii– jest alternatywą dla osób odchudzających się. Warto wspomnieć o dobroczynnym wpływie cykorii, która dzięki występowaniu inuliny obniża wartość energetyczną spożywanych potraw.

Kawa zielona

Z mediów słyszymy, że jest to znakomity zamiennik kofeinowej, czarnej kawy, natomiast naukowcy mają podzielone zdania. Zielona kawa, to tak naprawdę dobrze nam znana kawa czarna, lecz przed obróbką termiczną, niepalona.

Popularną opinią jest to, że zielona kawa poprawia przemianę materii, ale co na to wszystko dietetycy? Są sceptycznie nastawieni na wielki boom wywołany przez media. Joe Vinsona, chemik z Uniwersytetu z Scranton w Pensylwanii uważa, że rozgłos kawie przyniósł zawarty w niej kwas chlorogenowy, który występuje w kawowcach oraz karczochach, pokrzywie czy śliwkach. Kwas ten obniża poziom wchłaniania cukru, a co za tym idzie pozwala na aktywne spalanie nagromadzonego w organizmie tłuszczu. Czy można zaufać badaniom, które zostały przeprowadzone na grupie osób, które pijąc zieloną kawę, przestrzegały zasad zdrowego odżywiania się i wcieliły w życie treningi ruchowe pod okiem ekspertów? Badania przeprowadzone właśnie przez Joe Vinsona przeprowadził badanie na 16 osobach (8 kobiet i 8 mężczyzn), a w rezultacie średnio jedna osoba zrzuciła 8 kg. Badania dowiodły, że przy zmianie trybu życia, kawa wspomoże odchudzanie, lecz nadal nie wiadomo, które jej składniki mają właściwości odchudzające. . Samo picie zielonej kawy nie rozwiąże problemu z nadwagą.

Przeprowadzono również badania, które opublikowano na łamach „Journal of Agricultural and Food Chemistry”. Wynika z nich, że kwas chlorogenowy może powodować tzw. zespół metaboliczny, a jest to nic innego jak zestawienie połączonych pierwiastków, które powodują wzrost rozwoju miażdżycy i cukrzycy typu 2 oraz ich powikłań naczyniowych.

Kawa orkiszowa

Mało znana kawa rozpuszczalna z ziaren orkiszu jest znakomitym dopełnieniem racjonalnego odżywiania się. Ten ekologiczny napój niezawierający kofeiny, dzięki swoim właściwościom zdrowotnym może być spożywany również przez dzieci.

Orkisz wpływa na ciało wzmacniająco, jest pomocny przy spadku wydolności, problemach z sercem czy układem krążenia, alergiach, zmęczeniu czy przy zwiększonej podatności na infekcje. Wpływa na budowę mięśni, działa rozgrzewająco, a także poprawia nastrój.

Nasz organizm wzbogaca w biało, błonnik, węglowodany, nienasycone kwasy tłuszczowe, witaminy czy pierwiastki. Ponadto jest lekkostrawna, a przy dobrze dobranej diecie poprawia odporność i wspomaga usuwanie toksyn. Przy systematycznym i długotrwałym jej piciu obniża poziom cholesterolu i zmniejsza zapotrzebowanie na insulinę. Wzmacnia narządy zmysłów, spowalnia procesy starzenia się, a regularne stosowanie sprzyja regeneracji całego organizmu.

Zazwyczaj naukowcy zapytani o zalecaną dawkę spożycia kawy odpowiadają, że ilość do 500 mg kofeiny dziennie nie jest szkodliwa, a ponadto może pozytywnie wpłynąć na organizm. Pamiętajmy jednak, że kawa wypłukuje magnez z organizmu, który powinniśmy uzupełniać.

Przeczytaj także nasz artykuł o kawie mrożonej gdzie znajdziesz najlepsze przepisy!

Każda kawa ma swoich zwolenników, jak i przeciwników, dlatego istotne jest by dobrać do swoich oczekiwań tą najlepszą. Jedno jest pewne – kofeina działa pobudzająco na osoby, których organizm nie przyzwyczaił się do jej właściwości, a dla osób, które ze względów zdrowotnych pić jej nie mogą, doskonałą alternatywą są kawy bezkofeinowe. Dobrze, że mamy wybór.