Orzeszki ziemne – właściwości, uprawa. Czy orzeszki ziemne są zdrowe?

Aktualizacja: 9 kwietnia, 2024

Każdego roku na świecie produkowane są miliony ton orzeszków ziemnych. Dostępne są one w postaci całych ziaren, słodyczy, masła orzechowego, oleju, a także innych pokarmów. Stanowią niedrogie źródło białka, dlatego producenci znajdują dla nich coraz to nowsze zastosowanie w produktach spożywczych. Jaki wpływ na nasze zdrowie mają fistaszki? Czy warto po nie sięgnąć?

Orzeszki ziemne

Orzeszki ziemne wbrew swojej nazwie wcale nie należą do orzechów. Są one gatunkiem należącym do rodziny strączkowatych. Pochodzą z Ameryki Południowej – z Brazylii i Peru, jednak często uprawiane są w krajach tropikalnych i subtropikalnych. Orzechy są dobrym źródłem białka, tłuszczu oraz błonnika. Zawierają głównie jedno- i wielonienasycone kwasy tłuszczowe. Do jadalnej części fistaszków zaliczamy ziarno i jego ochronną skórkę, która ma różowo-czerwone zabarwienie. Jej smak jest cierpki. Skórkę zwykle usuwa się przed konsumpcją, a także w procesach technologicznych. Warto pamiętać, że usunięcie skórki, jak również wszelkie stosowane procesy technologiczne mogą w znacznym stopniu wpłynąć na zmianę zawartości składników odżywczych w orzeszkach [1].

Orzeszki ziemne – właściwości

Orzeszki ziemne są źródłem składników mineralnych. Znajdziemy w nich m.in.:

• potas,
• magnez,
• wapń,
• fosfor,
• żelazo,
• miedź,
• cynk [2].

Zawarte w orzechach jedno- i wielonienasycone kwasy tłuszczowe obniżają poziom cholesterolu frakcji LDL i wpływają na zmniejszenie stężenia lipidów w surowicy krwi.

Ponadto, orzeszki bogate są w:

• witaminę E,
• kwas foliowy,
• błonnik pokarmowy,
• związki fenolowe, a wśród nich resweratrol [1].

Jak rosną orzeszki ziemne?

Jak już wiemy, orzeszków ziemnych nie zaliczamy do orzechów. Należą one bowiem do rodziny roślin bobowatych, czyli do strączków. Wynika to m.in. ze sposobu ich uprawy. Fistaszki rosną, a także dojrzewają pod ziemią. Stąd też nazwa orzechy ziemne. Po przekwitnięciu szypułka kwiatu wydłuża się i następnie kieruje do dołu, wpychając do ziemi strąk. Orzeszki dojrzewają na głębokości ok. 5–8 cm. Kiedy już dojrzeją, nie rozpadają się na części ani się nie otwierają.

Czy orzeszki ziemne są zdrowe?

Orzeszki ziemne często postrzegane są jako zdrowa przekąska. Jak wspomniano powyżej, poza licznymi składnikami mineralnymi, orzechy te zawierają również błonnik, związki fenolowe czy witaminy.

Wykazano, iż spożywanie orzeszków ziemnych może pomóc w kontroli masy ciała, a dodatkowo zapobiega chorobie Alzheimera i chorobom serca oraz hamuje rozwój komórek nowotworowych [1].

Co więcej, spożywanie zarówno orzechów ziemnych, jak i produktów na ich bazie (np. masła orzechowego) w umiarkowanej ilości wpływa na poprawę lipidogramu. Z przeprowadzonych badań wynika, iż ich konsumpcja podnosiła poziom cholesterolu HDL, obniżyła cholesterol całkowity, LDL oraz triglicerydy. Zmniejsza się zatem ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych [3].

Sprawdzono również czy spożywanie orzechów oraz masła orzechowego ma wpływ na ryzyko pojawienia się cukrzycy typu 2. Zgodnie z wynikami badań, u kobiet spożywających te produkty choroba pojawiała się rzadziej. Zwrócono jednak uwagę na dużą kaloryczność orzeszków. Przy włączeniu do diety większej ilości fistaszków, naukowcy zalecają ograniczenie spożycia przetworzonych produktów zbożowych czy też mięsnych. Wówczas spożywanie orzeszków przyniesie oczekiwane korzyści zdrowotne [4].

Jak widać, spożywanie orzeszków ziemnych może mieć pozytywny wpływ na zdrowie. Sięgając po przekąskę w postaci fistaszków powinniśmy jednak pamiętać, że są one produktem wysokokalorycznym. 100 g orzechów zawiera ok. 600 kcal. Choć umiarkowane ilości orzeszków ziemnych wpływają korzystnie na utrzymanie prawidłowej masy ciała, jedzone w nadmiarze mogą przynieść odwrotny efekt.

Mówiąc o oddziaływaniu orzechów na zdrowie musimy pamiętać, że są one jednym z produktów najczęściej wywołujących nadwrażliwości pokarmowe. Reakcje alergiczne poszczególnych osób różnią się od siebie stopniem ciężkości – od łagodnej pokrzywki, po ciężkie epizody wstrząsu anafilaktycznego, aż do śmierci. Fistaszki plasują się na pierwszym miejscu wśród przyczyn bardzo groźnych, a nawet śmiertelnych wstrząsów anafilaktycznych spowodowanych pokarmem. Szacuje się, że występowanie alergii na orzeszki ziemne może dotyczyć 10% osobników z innymi chorobami alergicznymi [5].

Należy także pamiętać, że wysokie spożycie orzeszków ziemnych, a także produktów, które powstały z orzeszków może wpłynąć na pogorszenie i tak już słabego stosunku kwasów omega 3 do omega 6 w diecie współczesnego człowieka. Odpowiedni poziom tych kwasów tłuszczowych jest istotnym czynnikiem wpływającym na zdrowie, a także zapobieganie nadwadze i otyłości [6].

Sięgając po orzeszki ziemne czy masło orzechowe warto zwracać uwagę na ich skład. Najlepszym rozwiązaniem będą produkty zawierające same orzechy, bez licznych dodatków takich jak sól, tłuszcz czy polepszacze smaku. Zwłaszcza wówczas, gdy chcemy czerpać korzyści zdrowotne ze spożywania fistaszków.

Spożywanie zarówno orzeszków ziemnych, jak i produktów je zawierających w umiarkowanej ilości może przynieść korzyści zdrowotne w postaci poprawy lipidogramu czy utrzymania prawidłowej masy ciała. Niestety fistaszki są jednym z najczęstszych alergenów, dlatego osoby nadwrażliwe na ten składnik muszą wyeliminować go ze swojej diety.