Ksylitol – właściwości, wartości odżywcze i zastosowanie cukru brzozowego

Aktualizacja: 28 stycznia, 2025

Szukając wartościowszego od sacharozy słodzika do deserów oraz ciepłych napojów, warto zainteresować się cukrem pozyskiwanym z kory brzozowej. Charakteryzuje się on podobnym smakiem co cukier biały z buraka rzepakowego lub brązowego z trzciny cukrowej, jednak w odróżnieniu od wymienionych, dostarcza ok. 40% mniej kalorii oraz ulega zupełnie innym przemianom w organizmie.

Ksylitol

Ksylitol krystaliczny to biały proszek, który możemy spotkać również pod nazwą cukru brzozowego. Wygląda i smakuje tak jak sacharoza z naszych cukiernic. Nazwa produktu związana jest z procesem produkcji, bowiem jest on wytapiany z rozdzielonych włókien drewna brzozowego „ksylenu”. Z chemicznego punktu widzenia jest pięciowęglowym alkoholem poliwęglowym, w odróżnieniu od sześciowęglowych cukrów glukozy czy fruktozy, dzięki czemu uczestniczy w zupełnie innych przemianach metabolicznych w organizmie.

Ksylitol – właściwości

Ksylitol posiada kilka wyjątkowych właściwości prozdrowotnych, które warto poznać, aby docenić ten wartościowy produkt spożywczy. Cukier brzozowy po spożyciu bardzo wolno zostaje wchłaniany przez organizm oraz nie w pełni zostaje przez niego wykorzystany. Ok. 30% cukru zostaje zaabsorbowane przez wątrobę, natomiast pozostała część ulega fermentacji przez symbiotyczne bakterie zasiedlające jelito grube. Produktem zainicjowanego procesu są krótko łańcuchowe kwasy tłuszczowe, które wykazują działanie przeciwnowotworowe oraz wzbogacające korzystną mikroflorę jelita, działając jak prebiotyk. Niestety proces ten przez pewną grupę osób może być źle tolerowany. Pojawiają się wówczas nieprzyjemne dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego takie jak wzdęcia, gromadzenie się gazów w jelicie, niekiedy biegunki, przelewanie się w podbrzuszu, czemu towarzyszy gorsze samopoczucie.

1 g ksylitolu dostarcza ok. 2,4 kcal, czyli o 40% mniej niż zwykły cukier. Warto, aby spożywały go osoby na dietach odchudzających lub próbujące zerwać z nałogiem spożywania cukru i nadmiernego dodawania go do potraw. Metabolizm ksylitolu zachodzi bez udziału insuliny, dlatego jest popularnym słodzikiem na diecie cukrzycowej. Ponadto wykazuje działanie uwrażliwiające organizm na działanie hormonu insuliny, chroniąc tym samym przed rozwojem cukrzycy typu drugiego oraz insulinooporności. Spożycie samego ksylitolu daje delikatne uczucie orzeźwienia oraz lekko miętowy smak w ustach. W parze z powyższym doznaniem idzie działanie przeciwpróchnicze, co z pewnością ucieszy rodziców oraz osoby przepadające za słodkimi przekąskami. Badania przeprowadzone na dzieciach w wieku szkolnym, które żuły gumę słodzoną ksylitolem, potwierdzają działanie zapobiegające psuciu się zębów. Ksylitol powstrzymuje proces tworzenia się bakterii próchniczych, redukuje ich ilość w jamie ustnej, oraz ogranicza przeprowadzaną przez nie fermentację cukrów prostych z pożywienia. Kolejne badanie przeprowadzone tym razem w Finlandii dowiodło, że spożywanie ksylitolu wpływa na utrzymanie prawidłowej gęstości kości, co można zakwalifikować jako działanie zapobiegające osteoporozie.

Ksylitol – wartości odżywcze

Ksylitol jest cukrem o niższej wartości energetycznej w odróżnieniu od tradycyjnego odpowiednika. 100 gram ksylitolu dostarcza ok. 240 kcal energii, zatem o ok. 40% mniej niż sacharoza. Mimo tego smakiem oraz poziomem słodkości odpowiada cukrowi rzepakowemu.

Ksylitol – zastosowanie

Ksylitol stanowi dobry zastępnik białego cukru, zatem sprawdzi się jako słodzik do ciepłych napojów, kawy, herbaty, kakao, wypieków domowych ciast i ciasteczek, również babeczek czy muffinów. Dobrym pomysłem jest wykorzystanie go do słodzenia smacznych deserów. Producenci wykorzystują ksylitol do słodzenia gumy do żucia oraz jako składnik pasty do zębów o działaniu przeciwpróchniczym.

Ksylitol, mimo że posiada wiele korzystnych cech prozdrowotnych dla organizmu, posiada również swoje wady. Bezpieczna ilość dzienna, jaką możemy spożyć, wynosi do ok. 40 g na dobę, choć istnieje grupa osób, która po spożyciu mniejszej ilości ksylitolu odczuwa już nieprzyjemne objawy. Przedawkowanie nie jest toksyczne, ale może objawić się nieprzyjemną biegunką, gazami, wzdęciami w okolicy podbrzusza, nudnościami oraz złym samopoczuciem. Cena oraz mała dostępność w sklepach stacjonarnych, niestety są kolejnymi minusami brzozowego cukru. Koszt kilogramowego opakowania waha się w granicach ok. 30–50 zł, co zdecydowanie nie przemawia na jego korzyść. Warto zastanowić się, czy cukier do słodzenia jest koniecznym produktem w naszej codziennej diecie i czy rzeczywiście warto szukać kolejnego zastępnika. Może łatwiej zupełnie z niego zrezygnować?