Co to jest sorbitol? Właściwości i zastosowanie sorbitolu

Aktualizacja: 3 stycznia, 2025

Gruszki, truskawki, maliny i jabłka to tylko niektóre owoce zawierające sorbitol – naturalną substancję słodzącą o wszechstronnym zastosowaniu. Jakim? Zapraszam do przeczytania artykułu! 

Sorbitol

Sorbitol jest naturalnym środkiem słodzącym zaliczanym do grupy polioli, czyli substancji nadających smak słodki o niższej wartości kalorycznej względem cukru i odmiennej od niego budowie. Z chemicznego punktu widzenia sorbitol jest alkoholem sześciowodorotlenowym, który naturalnie występuje w niektórych owocach między innymi gruszkach, malinach, truskawkach, śliwkach, czereśniach, winogronach, jabłkach, a także algach i owocach jarzębiny. Jego słodycz jest o ok. 30 punktów procentowych niższa w porównaniu do sacharozy, dlatego korzystając z sorbitolu zamiast cukru, aby uzyskać tę samą słodycz, należy użyć go więcej.

Sorbitol posiada wiele możliwości wykorzystania. Zastosowanie znalazł w przemyśle żywnościowym, kosmetycznym, a także farmaceutycznym, toteż zapotrzebowanie na tę substancję jest wysokie. Na skalę przemysłową sorbitol otrzymywany jest w niewielkim stopniu z naturalnych produktów, ponieważ główne źródło stanowi jego produkcja chemiczna z przekształcenia glukozy.

Sorbitol – właściwości

Właściwości sorbitolu można rozpatrywać z kilku odrębnych punktów widzenia. Od strony technologicznej wśród zalet sorbitolu wymienia się właściwość maskowania gorzkiego posmaku innych słodzików zastosowanych w produktach żywnościowych, łatwa rozpuszczalność w wodzie, zapobieganie krystalizacji sacharozy, a także zapobieganie rozwojowi niepożądanego smaku w produktach cukierniczych.

Sorbitol – działanie

Sorbitol ulega bardzo powolnemu wchłanianiu w przewodzie pokarmowym, a jego nadmierne spożycie może powodować efekt przeczyszczający, w mechanizmie nasilania perystaltyki jelit i dróg żółciowych poprzez pobudzenie wydzielania cholecystokininy (hormon peptydowy działający stymulująco na układ pokarmowy). Jako substancja zaliczana do grupy polioli, sorbitol wykazuje działanie chłodzące, a także w przeciwieństwie do sacharozy nie powoduje próchnicy.

Sorbitol – zastosowanie

Sorbitol (E 420) jest substancją słodzącą o wszechstronnym zastosowaniu. Wykorzystywany jest w produktach spożywczych o obniżonej wartości energetycznej, produktach bezcukrowych, gumach do żucia, a także słodyczach określanych jako zdrowsze zamienniki tradycyjnych słodyczy słodzonych cukrem. Sorbitol można spotkać w produktach przeznaczonych dla osób z cukrzycą, ponieważ poliole, do których należy sorbitol nie podnoszą poziomu cukru we krwi, a także w gumach do żucia, karmelkach oraz cukierkach, gdyż nie powodują rozwoju próchnicy. W produktach cukierniczych sorbitol wykorzystywany jest jako substancja słodząca, wypełniająca, stabilizator struktury produktu, a także substancja utrzymująca odpowiedni poziom wilgotności i teksturę.

Sorbitol w kosmetykach

Sorbitol w kosmetykach pełni dwie główne role: działa nawilżająco, a także wpływa na strukturę kosmetyku oraz zachowanie jego tekstury. Posiada właściwości humektantowe, czyli zapobiega wysychaniu produktu, a w przypadku kosmetyków o płynnej konsystencji zapobiega krystalizacji produktu na ujściu od butelki. Wpływa również na właściwości aplikacyjne kosmetyku, zwiększając ich kleistość, a także pełni rolę rozpuszczalnika dla innych substancji zawartych w kosmetyku.

Sorbitol posiada korzystne działanie na skórę oraz włosy, ponieważ jest substancją wiążącą wodę na powierzchni naskórka, co daje efekt nawilżenia. Wykorzystywany jest w płynach do mycia ciała, szamponach i odżywkach do włosów, płynach micelarnych, kremach do ciała, dłoni oraz stóp.

Sorbitol – szkodliwość

Spożywanie sorbitolu nie zalecane jest osobom, u których stwierdzono zespół jelita drażliwego (IBS). U pacjentów z IBS, u których stwierdzono również przerost bakteryjny w jelicie (SIBO) zaobserwowano zaburzenia wchłaniania sorbitolu, fruktozy oraz laktozy. U osób z zespołem jelita drażliwego, u których często występują wzdęcia również zaleca się ograniczenie spożycia produktów bogatych w sorbitol, ponieważ zaliczany jest on do trudno trawionych substancji, które mogą nasilać objawy.

Sorbitol w warunkach fizjologicznych w bardzo niewielkich ilościach powstaje w organizmie człowieka w cyklu poliolowym. U osób zdrowych nasilenie cyklu poliolowego jest niewielkie, natomiast u osób z nieprawidłowo kontrolowaną cukrzycą, kiedy dochodzi do przewlekłej hiperglikemii, proces staje się nasilony. Wówczas w organizmie osób chorujących na cukrzycę, które nie kontrolują w prawidłowy sposób poziomu cukru we krwi, dochodzi do nasilenia przemiany glukozy w sorbitol w cyklu poliolowym. Po dłuższym okresie czasu dochodzi do kumulacji sorbitolu w siatkówce oka, nerwach obwodowych, kłębuszkach nerkowych, co powoduje obrzęk i uszkodzenia tkanek.

Sorbitol – cena, gdzie kupić

Sorbitol można kupić w stacjonarnych oraz internetowych sklepach ze zdrową żywnością. Za kilogram sorbitolu zapłacimy ok. 30 zł. Dostępny jest również sorbitol o płynnej konsystencji i odpowiednim stężeniu, który kupimy w sklepach z substancjami do produkcji domowych kosmetyków.

Srobitol jest alkoholem wielowodorotlenowym o szerokim zastosowaniu. Znaleźć możemy go w składzie produktów spożywczych, kosmetyków oraz leków. Sorbitol jest substancją bezpieczną do stosowania, ale warto pamiętać by nie spożywać go w nadmiernych ilościach, gdyż może to wywołać efekt przeczyszczający.