Dieta cukrzycowa – produkty zalecane i zakazane

Aktualizacja: 30 grudnia, 2024

Cukrzyca typu II to spowodowana zaburzeniami metabolizmu choroba przewlekła. Stanowi niebagatelne obciążenie dla budżetu służby zdrowia państw rozwiniętych. Niestety w dalszym ciągu nawet połowa osób chorych nie jest świadoma swojego problemu. Taka sytuacja jest zdecydowanie niekorzystna, ponieważ w porę wykryty stan przedcukrzycowy i wczesne rozpoczęcie działań może zapobiec lub opóźnić wystąpienie cukrzycy.

Dieta cukrzycowa

Stan przedcukrzycowy diagnozujemy, gdy glikemia na czczo wynosi między 100 a 125 mg/dl i współistnieje z upośledzoną tolerancją glukozy (glikemia w drugiej godzinie testu obciążenia glukozą wynosi 140–199 mg/dl.). Właściwa dieta i zmiana trybu życia stanowią klucz do poprawy kondycji naszego organizmu. W artykule zostaną omówione produkty zarówno te zalecane, jak i przeciwwskazane dla osób z nietolerancją glukozy lub z już rozpoznaną cukrzycą typu II leczących się lekami doustnymi. Choć z założenia dieta z ograniczeniem łatwo przyswajalnych węglowodanów dedykowana jest diabetykom, tak naprawdę ten sposób żywienia rekomenduje się każdej zdrowej osobie.

Dieta cukrzycowa – produkty zalecane

W diecie cukrzycowej niektóre produkty są zalecane, innych należy unikać. Oto parę aspektów, które trzeba wziąć pod uwagę przy wyborze produktów zalecanych. 

Zawartością nasyconych kwasów tłuszczowych

Faktem jest, że większość osób cierpiących na cukrzycę typu II ma nadwagę lub jest otyła. Nadmierna masa tkanki tłuszczowej jest bezpośrednim czynnikiem ryzyka zaburzeń glikemii. Dlaczego? Tłuszcz, zwłaszcza trzewny, czyli gromadzący się w okolicach brzucha, wykazuje wysoką aktywność metaboliczną – wytwarza różnego rodzaju cząsteczki prozapalne, które zaburzają działanie insuliny – hormonu umożliwiającego prawidłowe wnikanie glukozy do komórek, obniżającego stężenie cukru we krwi. Stąd podstawowym zaleceniem jest redukcja masy ciała do wartości w granicach normy. Jeżeli masz nadwagę zredukuj ilość przyjmowanych kalorii zgodnie z założeniami diety redukcyjnej. Jednym z najważniejszych jej elementów jest ograniczenie spożycia nasyconych kwasów tłuszczowych zawartych głównie w produktach odzwierzęcych oraz izomerów trans kwasów tłuszczowych (obecnych przede wszystkim w żywności wysoko przetworzonej – wyrobach cukierniczych, produktach instant, fast foodach). Najlepiej wybierać chude mięsa i nabiał o obniżonej zawartości tłuszczu. Nie każdy tłuszcz jest jednak zły. Rekomenduje się w diecie Polaków zwiększenie spożycia wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, które wykazują działanie przeciwzapalne (tym samym chroniące przed miażdżycą).

Zobacz: Dieta przy cukrzycy typu 1 i typu 2 nie musi być wcale nudna!

Zaleca się:

• indyki, kurczaki (bez skóry),
• cielęcinę,
• bardzo chudą wołowinę,
• ryby (gotowane, pieczone, grillowane),
• mleko 2%,
• ser biały chudy lub półtłusty,
• jogurty,
• kefiry, maślanki,
• białko jaja,
• olej lniany, olej rzepakowy, oliwę z oliwek.

Indeksem glikemicznym

Kolejnym ważnym czynnikiem, na który należy zwracać uwagę jest indeks glikemiczny. Indeks glikemiczny odnosi się do efektu glikemiczngo, jaki wywołuje w naszym organizmie spożycie danego produktu, to znaczy wskazuje jak gwałtownie wzrośnie poziom glukozy we krwi. Wysoki indeks glikemiczny świadczy o dużej zawartości cukrów prostych, łatwo wchłaniających się i powodujących szybki wzrost cukru we krwi. Podstawę diety stanowić powinny produkty o niskim IG (do 50) a zatem o niskiej zawartości cukrów prostych i wysokiej zawartości błonnika:

• pieczywo razowe,
• płatki owsiane górskie,
• kasze gruboziarniste: gryczana, pęczak, ryż brązowy,
• makaron z mąki pełnoziarnistej,
• świeże warzywa,
• rośliny strączkowe.

Owoce, choć pełne witamin i związków antyoksydacyjnych nie są zalecane w ilościach nieograniczonych. Pamiętać trzeba, że obecna w nich naturalnie fruktoza to także cukier prosty, którego spożycie należy ograniczać (do 1 porcji owoców dziennie). W okresie letnim częściej obserwuje się problemy z wyrównaniem glikemii właśnie z powodu zbyt wysokiej konsumpcji owoców. Poniżej te o najniższym IG:

• czereśnie,
• grejpfrut,
• gruszka,
• jabłko,
• pomarańcza,
• czarna porzeczka,
• borówki,
• truskawki,
• granat,
• maliny.

To może cię zainteresować: Indeks glikemiczny – produkty o wysokim i niskim IG. Dla kogo jest dieta glikemiczna?

Dieta cukrzycowa – produkty zakazane

Z powodu wysokiej zawartości kwasów tłuszczowych nasyconych z diety cukrzycowej należy wykluczyć: 

• tłuste mięsa – wieprzowinę, kaczkę, gęsi, kiełbasę, boczek, salami, wątrobę, inne podroby,
• pełnotłusty nabiał,
• śmietanę (można zastąpić jogurtem),
• masło, smalec, słoninę, łój, margarynę twardą, olej palmowy,
• produkty smażone na głębokim tłuszczu (nierzadko oleje stosowane w smażalniach zawierają częściowo uwodornione oleje roślinne, czyli kwasy tłuszczowe typu trans, bardziej szkodliwe od nasyconych kwasów tłuszczowych).

Wysoki IG poniższych produktów sprzyja gwałtownym wzrostom poziomu glukozy i utrudnia kontrolę glikemii, dlatego do produktów zakazanych należą także:

• ryż biały,
• płatki kukurydziane,
• mąka oczyszczona,
• biały chleb, bułki, ciasto francuskie, wyroby cukiernicze (wyroby cukiernicze oprócz wysokiej zawartości cukru często zawierają w składzie utwardzane oleje roślinne),
• krakersy, słone paluszki,
• owoce suszone, kandyzowane, w syropie,
• wszelkiego rodzaju słodycze (niskim IG charakteryzuje się czekolada gorzka, im wyższa zawartość kakao, tym lepiej),
• oranżady, soki owocowe, napoje owocowe, nektary.

Cukier może kryć się pod wieloma nazwami, czytając etykiety warto zwrócić uwagę, czy nie wymienione zostały takie substancje jak: syrop glukozowo-fruktozowy, maltodekstryna, dekstryna, fruktoza, maltoza.

Przeczytaj także nasz artykuł o mitach związanych z dietą cukrzycową!

Cukrzyca jest chorobą podstępną, ponieważ w pierwszym etapie nie daje zauważalnych objawów. Kluczem do zapobiegnięcia jej wystąpienia oraz niezwykle ważnym elementem terapii jest dieta. Ograniczenie cukru i tłuszczu tylko na pierwszy rzut oka wydaje się trudne. Możliwość modyfikacji przyzwyczajeń ma każdy z nas, nic nie stoi zatem na przeszkodzie, aby wcielić w życie wymienione wyżej wskazówki. Taka zmiana na pewno wyjdzie na zdrowie. Zobacz jak powinna wyglądać dieta cukrzycowa dla kobiet w ciąży.