Gotu Kola – właściwości, zastosowanie i dawkowanie

Aktualizacja: 23 czerwca, 2017

Stosowana w Ayujrvedzie jako środek poprawiający funkcjonowanie mózgu, krążenie krwi, stan skóry i gojenie się ran, Gotu kola pomocna jest również w leczeniu wspomagającym chorób neurodegeneracyjnych mózgu u osób w podeszłym wieku. Skąd pochodzi ta roślina, jakie składniki aktywne zawiera i jakie są jej właściwości?

Gotu kola

Gotu Kola, wąkrota azjatycka (Centella asiatica) występuje w rejonach tropikalnych i subtropikalnych (m.in. na Madagaskarze, w Afryce Południowej i Centralnej, w Chinach i Indiach). Nazwa Centella pochodzi od łacińskiego centum, które oznacza liczbę sto, co ma obrazować obfitość ziela. Słowo „kola” oznacza liść, a „gotu” kielichowy kształt. W niektórych częściach Azji nazywana jest „źródłem życia”. Gotu kola najlepiej rośnie w rejonach wilgotnych, bywa także spotykana w słonecznych miejscach wokół kamieni lub kamiennych murów na wysokości do 700 m n.p.m. Jej wygląd zależny jest od otoczenia, w którym się rozwija. W rejonach wód płytkich Centella ma wygląd pływających, zielonych, gładkich liści o kształcie podkowiastym, zaś w miejscach o małej wilgotności jej liście są cieńsze, małe i osadzone na długich łodygach. Korzeń Gotu Koli jest gruby i ma drobne, czerwone korzonki. Owocem wąkroty jest strąk z kilkoma nasionami.

Gotu kola – właściwości

Wąkrota azjatycka jest bardzo zasobna w związki chemiczne należące do grupy pentacyklicznych saponin triterpenowych, syntetyzowanych podczas wzrostu i rozwoju rośliny, których zawartość w gotu koli sięga od 1,1% do 8% w zależności od miejsca wegetacji. Triterpentyny stymulują syntezę kolagenu w kościach, stawach i tkankach łącznych, wpływają na lepszy stan naczyń krwionośnych oraz regulują pracę przekaźników nerwowych, odpowiedzialnych za przesył sygnałów do mózgu. Przyśpieszają ustępowanie krwiaków i wysięków zapalnych oraz ułatwiają gojenie ran. Mogą również przyczyniać się do spowolnienia procesu starzenia skóry poprzez wpływ na aktywację odnowy włókien kolagenowych w okolicach oczu, szyi i ust. Poza triterpentynami, gotu kola zawiera w swoim składzie również witaminy A, C, E i K, flawonoidy, olejki eteryczne, kwas glutaminowy, serynę, magnez.

Gotu kola – zastosowanie

• Działa adaptogennie – poprawia samopoczucie, zmniejsza objawy napięcia nerwowego i obniża wrażliwość na stres.
• Wspomaga procesy uczenia się i kojarzenia, ułatwia koncentrację, przystosowanie do nowych warunków otoczenia, poprawia zdolności poznawcze i przyswajanie informacji. Podawanie przez 12 tygodni preparatu z gotu koli poprawiło zdolność koncentracji badanych, natomiast zwierzęta laboratoryjne po 2 tygodniowej suplementacji szybciej uczyły się nowych zachowań.
• Wspomaga leczenie choroby Alzheimera – działa neuroprotekcyjnie, zwiększa ilość połączeń między komórkami nerwowymi poprzez większe uwalnianie BDNF – neurotroficznego czynnika pochodzenia mózgowego, który należy do rodziny stymulatorów wzrostu neuronów. Zapobiega i hamuje neurodegenerację mózgu. Chroni mózg przed szkodliwym działaniem beta-amyloidu, co ma istotne znaczenie w chorobie Alzheimera.
• Wspomaga układ ruchu – aktywatory syntezy kolagenu wspomagają regenerację kości, stawów i mięśni, także w przypadku dużego obciążenia fizycznego i intensywnej eksploatacji (np. u sportowców). Można ją stosować pomocniczo w przypadku wszelkiego rodzaju wysięków okołostawowych, kontuzji i zwyrodnień.
• Polepsza ukrwienie tkanek – wzrost intensywności rozwoju naczyń krwionośnych wewnątrz tkanek sprawia, iż są one lepiej ukrwione i odżywione.
• Poprawia wygląd skóry, włosów i paznokci, zmniejsza widoczność cellulitu poprzez wzrost napięciowej intensywności skóry, wpływ na odnowę włókien kolagenowych i wzmożenie syntezy kwasu hialuronowego.
• Przyspiesza gojenie ran, blizn, egzem, oparzeń (potwierdzone działanie miejscowe i doustne, wpływa na właściwy rozwój tkanki łącznej, przeciwdziała twardnieniu, może być stosowana w leczeniu oparzeń, bliznowców, ran pooperacyjnych i innych oraz owrzodzeniach skóry).
• Działa przeciwbakteryjnie i przeciwgrzybicznie (przydatna właściwość w przypadku ran).
• Pozytywnie wpływa na układ sercowo-naczyniowy, w tym żylaki (poprzez wzmacnianie naczyniowej i okołonaczyniowej tkanki łącznej, stymulację syntezy kolagenu i poprawę elastyczności naczyń krwionośnych, poprawę krążenia krwi).
• Działa uspokajająco, antydepresyjnie, przeciwdrgawkowo, przeciwbólowo.
• Poprawia jakość snu.

Gotu kola – dawkowanie

Gotu kola można używać miejscowo w postaci okładów oraz wewnętrznie w postaci naparów czy tabletek. Zalecana dawka uzależniona jest od określonych schorzeń. Przykładowo, dawkę 200 mg dziennie zaleca się w przypadku oparzeń, zaś do 600 mg (3×200 mg) pomocniczo w chorobie Alzheimera. Dopuszczalne jest jednoczesne stosowanie preparatów wewnętrznie i zewnętrznie. Dobry preparat z wyciągiem z gotu kola powinien zawierać co najmniej 10% substancji czynnych – triterpentynów. Można zamiennie używać suszonych liści (1 g suszu zamiast 200 mg wyciągu) lub sporządzać toniki zawierające 10–15% wyciągu alkoholowego z wąkrotki. Dawki ekstraktu rzędu 100 mg dziennie nie są skuteczne i mogą być traktowane raczej jako placebo. Można stosować równocześnie m.in. z kofeiną, lecytyną, karnityną, kamforą, tauryną i witaminami oraz aminokwasami [1]. Ze względu na działanie pobudzające, ostatnia dawka w ciągu dnia powinna przypaść na popołudnie. Podana później może wywołać bezsenność.
Gotu kola jest środkiem na ogół bezpiecznym, nie są znane skutki uboczne w zalecanych dawkach. Oczywiście ostrożność powinny zachować dzieci i kobiety w ciąży. Przedawkowanie może skutkować podrażnieniem nabłonków, zaburzeniami nerwowymi i ruchowymi, krwawieniem i stanem zapalnym błon śluzowych.

Gotu kola jest pomocna w problemach z koncentracją, długotrwałych sytuacjach stresowych, niepożądanych zmianach i chorobach skóry, objawach starzenia (obniżony poziom energii, zaburzenia układu krążenia) i przy zwiększonym wysiłku intelektualnym i fizycznym. Suplement ten jest dedykowany osobom starszym, chorym na Alzheimera, zaburzenia nastroju, choroby układu krążenia, stawów, a także studentom, sportowcom i osobom przepracowanym. Z pewnością warto rozważyć suplementację wąkrotą azjatycką, której walory zdrowotne ceniono już w Ayujrvedzie.