Alzheimer – objawy, przyczyny i leczenie choroby

Aktualizacja: 3 grudnia, 2015

Niemiec który chowa rzeczy. Jak uniknąć Alzheimera „Gdzie jest ten Niemiec, który wciąż chowa mi rzeczy?” – większość z nas słyszała tę żartobliwą anegdotę, odnoszącą się do jednej z najbardziej niewdzięcznych chorób, jakie dotykają człowieka. Każdy chciałby jak najdłużej cieszyć się dobrą kondycją, zarówno fizyczną, jak i psychiczną. Nie zawsze jednak stan ciała i umysłu jest adekwatny do włożonej w niego pracy. Są choroby wywołane mutacjami genetycznymi, schorzenia dziedziczne lub inne, niezupełnie zależne od naszego stylu życia.

Alzheimer jest określany jako nieuleczalna choroba wieku starszego, ale niewielu ludzi zdaje sobie sprawę, że jej przebieg można znacznie załagodzić i przede wszystkim opóźnić jej rozwój, jeśli tylko przyjmiemy odpowiednią strategię.

Alzheimer – objawy

Choroba zaczyna się dość niewinnie. Jej pierwsze symptomy są często zaliczane do tzw. objawów starzenia się – zapominanie o drobnych rzeczach, niewielki spadek sprawności fizycznej, problemy z koncentracją. To właśnie dlatego, rzadko zostaje wykryta we wczesnym stadium, co znacznie poprawiłoby sytuację osoby chorej. Z czasem objawy nasilają się, człowiek, u którego rozwija się Alzheimer zaczyna mieć coraz większe problemy z pamięcią, zapomina o ważnych rzeczach, pogarsza się jego orientacja w terenie.

Bywa, że chory gubi się w dobrze znanych przez siebie miejscach oraz przestaje rozpoznawać znajome osoby. Pojawiają się także problemy z mową – zarówno doborem słów, jak i artykulacją wyrazów. Charakterystycznym objawem jest problem z pamięcią krótkotrwałą przy zachowaniu bardzo szczegółowych obrazów przeszłości – chory potrafi dokładnie opisać sytuację, która miała miejsce kilkanaście lub kilkadziesiąt lat wcześniej, podczas gdy nie jest w stanie przypomnieć sobie przebiegu dnia wczorajszego.

Chorobie często towarzyszą skrajne zachowania. Chory niekiedy staje się agresywny w stosunku do bliskich mu osób, popada w melancholię czy nagle wybucha śmiechem. Niekiedy osoba ta nie jest świadoma występowania u niej takich zaburzeń emocjonalnych, ponieważ szybko zapomina o bieżących sytuacjach.

W zaawansowanym stadium Alzheimera chory traci kontrolę nad własnym ciałem, jest całkowicie uzależniony od opiekunów. Ma problem z wypowiadaniem pojedynczych wyrazów, często nie jest świadomy swojej sytuacji – nie wie, gdzie się znajduje, kim jest i kto się nim zajmuje. Zauważa się, że osoby zmagające się z zaawansowanym stadium choroby często kojarzą zdania, które pamiętają z dalszej przeszłości i odruchowo usiłują na nie odpowiadać również zapamiętanymi przez siebie wyrazami.

Alzheimer – przyczyny

Często słyszy się, że przyczyną tej choroby jest podeszły wiek. Dlatego należy tutaj obalić tę hipotezę – starość nie jest chorobą, a jedynie pewnego rodzaju wrotami dla niektórych chorób. Nie powinno się jednak zapominać, że w dużej mierze od nas zależy nasz wiek metaboliczny i umysłowy – od tego kalendarzowego może się znacznie różnić.

Bezpośrednią przyczyną występowania opisanych wyżej zmian jest odkładanie się białek w komórkach nerwowych. Substancje te uszkadzają neurony, zaburzają ich pracę i przerywają połączenia międzykomórkowe. W przypadku neuronów wiąże się to z niedocieraniem impulsów nerwowych, wysyłanych z mózgu do konkretnego narządu i odwrotnie – wrażenia, pobrane ze środowiska zewnętrznego nie są prawidłowo dostarczane do centralnego układu nerwowego. Tłumaczy to fakt, że chory nie rozpoznaje miejsc i osób, a czasem zachowuje się agresywnie w stosunku do opiekunów.

Ustalono, że osoby, które posiadają w genach specyficzną apolipoproteinę E4 są ośmiokrotnie bardziej narażone na zachorowanie. Ten tajemniczy związek chemiczny składa się głównie z tłuszczów i białek. Jego rola w organizmie polega na transportowaniu tłuszczu we krwi. Zagrożenie stanowi fakt, że E4 potrafi wiązać się z komórkami mózgu, którym obecność białek szkodzi. Szacuje się, że tę apolipoproteinę posiada ok 15% ludzi.

Alzheimer – leczenie

Walka z Alzheimerem polega obecnie na podawaniu leków, które mają za zadanie opóźnić rozwój choroby i łagodzić jej objawy. Głównym celem jest utrzymanie optymalnego poziomu acetylocholiny – hormonu, który przyspiesza przewodzenie impulsów nerwowych. Wśród leków znajdują się także antydepresanty, które mają pomóc osobie chorej zwalczać ciągłe stany przygnębienia, jakie temu schorzeniu towarzyszą. Lekarze i naukowcy znają dobrze przyczyny choroby, nie jest jednak znany mechanizm tworzenia się tych przyczyn. Uniemożliwia to opracowanie skutecznej terapii, która mogłaby Alzheimera zwalczać, a nie działać tylko objawowo.

Pocieszeniem jest fakt, że rozwój choroby zależy od aktywności umysłowej. Stwierdzono duży związek wystąpienia choroby z wykształceniem danej osoby. Ludzie, którzy pracują umysłowo, dużo czytają, uczą się języków i wykonują inne czynności, które mają wpływ na pamięć i koncentrację są mniej narażone na zachorowanie. Ponadto wyżej wymienione czynności znacznie opóźniają rozwój choroby.

Dlaczego tak się dzieje? Neurony to długie, „sznurkowate” komórki. Większość z nich osłonięta jest otoczką mielinową, która znacznie zwiększa wydajność i szybkość przewodzenia impulsów nerwowych. Kiedy mózg otrzymuje nowe informacje, czyli innymi słowy – kiedy uczymy się czegoś nowego, wykonujemy coś po raz pierwszy – tworzą się nowe połączenia między neuronami oraz wzrasta grubość otoczek mielinowych wokół nich. Warunkuje to szybsze i bardziej efektowne przewodzenie impulsów z – i do mózgu. To również świetne ćwiczenie na pamięć krótko i długotrwałą. Tak więc, liczba i jakość naszych komórek nerwowych w dużej mierze zależy od tego czy nad nimi pracujemy, zwłaszcza w starszym wieku, gdzie duża ich część zanika.

Szukaniem leku na Alzheimera zajmują się setki zespołów naukowych na całym świecie. Obecnie nie ma szacowanej daty opracowania skutecznego lekarstwa. Procentowa liczba zachorowań zwiększa się co roku, do 2030 r. cierpieć na tę chorobę będzie prawdopodobnie 35 mln ludzi! Dlatego należy pamiętać, że skuteczną linią obrony jest tutaj stały rozwój umysłowy – pracując nad swoimi neuronami możesz uniknąć zachorowania lub w najgorszym wypadku znacznie opóźnić rozwój choroby.