logo_bonavita_pl
Menu Close
  • Diety od A do Z

    Diety odchudzające

    • Dieta redukcyjna
    • Dieta śródziemnomorska
    • Dieta ketogeniczna
    • Dieta DASH
    • Dieta Atkinsa
    • Dieta oczyszczająca
    • Dieta low carb
    Wszystkie

    Diety lecznicze

    • Dieta bezglutenowa
    • Dieta dla cukrzyka
    • Diety na chory żołądek
    • Diety nerkowe
    • Diety na chorą wątrobę
    • Diety w chorobach jelit
    Wszystkie

    Diety spersonalizowane

    • Dieta wegańska
    • Dieta wegetariańska
    • Dieta dla sportowca
    • Dieta dla seniora
    • Dieta dla dzieci
    • Dieta w ciąży
    Wszystkie

    Sposoby na odchudzanie

    • Skuteczne odchudzanie
    • Psychodietetyka
    • Produkty wspomagające odchudzanie
    • Przepisy dietetyczne
    • Błędy w odchudzaniu
    • Suplementy na odchudzanie
    Wszystkie
  • Odżywianie

    Produkty spożywcze

    • Owoce
    • Warzywa
    • Produkty zbożowe
    • Oleje i tłuszcze
    • Mięso
    • Ryby i owoce morza
    • Nabiał
    Wszystkie

    Witaminy i suplementy

    • Suplementy diety
    • Suplementy dla sportowców
    • Suplementy na odchudzanie
    • Witaminy i minerały
    • Antyoksydanty
    • Probiotyki
    • Składniki odżywcze
    Wszystkie

    Porady żywieniowe

    • Zdrowa dieta
    • Skuteczne odchudzanie
    • Zdrowe przekąski
    • Superfoods
    • Przygotowywanie żywności
    • Przechowywanie żywności
    Wszystkie
  • Zdrowie

    Zdrowie

    • Zaburzenia odżywiania
    • Odporność i infekcje
    • Układ pokarmowy i trawienie
    • Nerki i układ moczowy
    • Układ nerwowy i mózg
    • Układ hormonalny
    • Serce i układ krążenia
    • Kości, stawy i mięśnie
    • Układ oddechowy
    • Choroby oczu
    • Zdrowie mężczyzny
    • Zdrowie dzieci
    Wszystkie

    Układ hormonalny

    • Tarczyca
    • Cukrzyca

    Układ trawienny

    • Refluks
    • Helicobacter pylori
    • Nietolerancja pokarmowa
    • Zespół jelita drażliwego
    • Zaparcia
    • Wątroba
    • Celiakia
    • Choroba Leśniowskiego-Crohna

    Medycyna naturalna

    • Zioła na odchudzanie
    • Zioła na odporność
    • Zioła na układ pokarmowy
    • Zioła na wątrobę
    • Zioła na serce i układ krążenia
    • Zioła na stres i sen
    • Zioła na kaszel i przeziębienie
    • Zioła na skórę, włosy i paznokcie

    Zdrowie kobiety

    • Ciąża i poród
    • Karmienie piersią
    • Dieta w ciąży
    • Cukrzyca ciążowa

    Uroda

    • Skóra
    • Trądzik
    • Wlosy
  • Psychologia

    Psychologia

    • Rozwój osobisty
    • Motywacja
    • Uzależnienia
    • Zdrowie psychiczne
    • Psychodietetyka
    Wszystkie

    Zdrowie Psychiczne

    • Depresja
    • Zaburzenia psychiczne
    • Stres

    Psychodietetyka

    • Zaburzenia odżywiania
    • Anoreksja
    • Bulimia
  • Sport

    Budowa mieści i trening

    • Trening
    • Mięśnie
    • Płaski brzuch
    • Tkanka tłuszczowa

    Odżywania

    • Dieta redukcyjna
    • Dieta dla sportowców
    • Suplementy dla sportowców
  • Tabele
    • Produkty spożywcze
    • Dodatki do żywności
    • Witaminy

    Produkty spożywcze

    (składniki odżywcze)

    • Drób
    • Nabiał
    • Produkty zbożowe
    • Ryby
    • Słodycze i przekąski
    • Warzywa, owoce, grzyby
    Wszystkie

    Witaminy

    • Witamina A
    • Witamina B12
    • Witamina B6
    • Witamina C
    • Witamina D
    • Witamina E
    • Witamina H
    • Witamina K
    Wszystkie

    Dodatki do żywności

    • E1xx (Barwniki)
    • E3xx (Przeciwutleniacze, Regulatory Kwasowości)
    • E6xx (Wzmacniacze Smaku)
    • E1xxx (Stabilizatory, Konserwanty, Zagęstniki I Inne)
    • E4xx (Emulgatory I Środki Zagęszczające)
    • E9xx (Środki Słodzące, Nabłyszczające I Inne)
    • E2xx (Konserwanty)
    • E5xx (Środki Pomocnicze)
    Wszystkie
  • Przepisy
  • Diety od A do Z

    Diety odchudzające

    • Dieta redukcyjna
    • Dieta śródziemnomorska
    • Dieta ketogeniczna
    • Dieta DASH
    • Dieta Atkinsa
    • Dieta oczyszczająca
    • Dieta low carb
    Wszystkie

    Diety lecznicze

    • Dieta bezglutenowa
    • Dieta dla cukrzyka
    • Diety na chory żołądek
    • Diety nerkowe
    • Diety na chorą wątrobę
    • Diety w chorobach jelit
    Wszystkie

    Diety spersonalizowane

    • Dieta wegańska
    • Dieta wegetariańska
    • Dieta dla sportowca
    • Dieta dla seniora
    • Dieta dla dzieci
    • Dieta w ciąży
    Wszystkie

    Sposoby na odchudzanie

    • Skuteczne odchudzanie
    • Psychodietetyka
    • Produkty wspomagające odchudzanie
    • Przepisy dietetyczne
    • Błędy w odchudzaniu
    • Suplementy na odchudzanie
    Wszystkie
  • Odżywianie

    Produkty spożywcze

    • Owoce
    • Warzywa
    • Produkty zbożowe
    • Oleje i tłuszcze
    • Mięso
    • Ryby i owoce morza
    • Nabiał
    Wszystkie

    Witaminy i suplementy

    • Suplementy diety
    • Suplementy dla sportowców
    • Suplementy na odchudzanie
    • Witaminy i minerały
    • Antyoksydanty
    • Probiotyki
    • Składniki odżywcze
    Wszystkie

    Porady żywieniowe

    • Zdrowa dieta
    • Skuteczne odchudzanie
    • Zdrowe przekąski
    • Superfoods
    • Przygotowywanie żywności
    • Przechowywanie żywności
    Wszystkie
  • Zdrowie

    Zdrowie

    • Zaburzenia odżywiania
    • Odporność i infekcje
    • Układ pokarmowy i trawienie
    • Nerki i układ moczowy
    • Układ nerwowy i mózg
    • Układ hormonalny
    • Serce i układ krążenia
    • Kości, stawy i mięśnie
    • Układ oddechowy
    • Choroby oczu
    • Zdrowie mężczyzny
    • Zdrowie dzieci
    Wszystkie

    Układ hormonalny

    • Tarczyca
    • Cukrzyca

    Układ trawienny

    • Refluks
    • Helicobacter pylori
    • Nietolerancja pokarmowa
    • Zespół jelita drażliwego
    • Zaparcia
    • Wątroba
    • Celiakia
    • Choroba Leśniowskiego-Crohna

    Medycyna naturalna

    • Zioła na odchudzanie
    • Zioła na odporność
    • Zioła na układ pokarmowy
    • Zioła na wątrobę
    • Zioła na serce i układ krążenia
    • Zioła na stres i sen
    • Zioła na kaszel i przeziębienie
    • Zioła na skórę, włosy i paznokcie

    Zdrowie kobiety

    • Ciąża i poród
    • Karmienie piersią
    • Dieta w ciąży
    • Cukrzyca ciążowa

    Uroda

    • Skóra
    • Trądzik
    • Wlosy
  • Psychologia

    Psychologia

    • Rozwój osobisty
    • Motywacja
    • Uzależnienia
    • Zdrowie psychiczne
    • Psychodietetyka
    Wszystkie

    Zdrowie Psychiczne

    • Depresja
    • Zaburzenia psychiczne
    • Stres

    Psychodietetyka

    • Zaburzenia odżywiania
    • Anoreksja
    • Bulimia
  • Sport

    Budowa mieści i trening

    • Trening
    • Mięśnie
    • Płaski brzuch
    • Tkanka tłuszczowa

    Odżywania

    • Dieta redukcyjna
    • Dieta dla sportowców
    • Suplementy dla sportowców
  • Tabele
    • Produkty spożywcze
    • Dodatki do żywności
    • Witaminy

    Produkty spożywcze

    (składniki odżywcze)

    • Drób
    • Nabiał
    • Produkty zbożowe
    • Ryby
    • Słodycze i przekąski
    • Warzywa, owoce, grzyby
    Wszystkie

    Witaminy

    • Witamina A
    • Witamina B12
    • Witamina B6
    • Witamina C
    • Witamina D
    • Witamina E
    • Witamina H
    • Witamina K
    Wszystkie

    Dodatki do żywności

    • E1xx (Barwniki)
    • E3xx (Przeciwutleniacze, Regulatory Kwasowości)
    • E6xx (Wzmacniacze Smaku)
    • E1xxx (Stabilizatory, Konserwanty, Zagęstniki I Inne)
    • E4xx (Emulgatory I Środki Zagęszczające)
    • E9xx (Środki Słodzące, Nabłyszczające I Inne)
    • E2xx (Konserwanty)
    • E5xx (Środki Pomocnicze)
    Wszystkie
  • Przepisy
Facebook
  • Diety od A do Z

    Diety odchudzające

    • Dieta redukcyjna
    • Dieta śródziemnomorska
    • Dieta ketogeniczna
    • Dieta DASH
    • Dieta Atkinsa
    • Dieta oczyszczająca
    • Dieta low carb
    Wszystkie

    Diety lecznicze

    • Dieta bezglutenowa
    • Dieta dla cukrzyka
    • Diety na chory żołądek
    • Diety nerkowe
    • Diety na chorą wątrobę
    • Diety w chorobach jelit
    Wszystkie

    Diety spersonalizowane

    • Dieta wegańska
    • Dieta wegetariańska
    • Dieta dla sportowca
    • Dieta dla seniora
    • Dieta dla dzieci
    • Dieta w ciąży
    Wszystkie

    Sposoby na odchudzanie

    • Skuteczne odchudzanie
    • Psychodietetyka
    • Produkty wspomagające odchudzanie
    • Przepisy dietetyczne
    • Błędy w odchudzaniu
    • Suplementy na odchudzanie
    Wszystkie
  • Odżywianie

    Produkty spożywcze

    • Owoce
    • Warzywa
    • Produkty zbożowe
    • Oleje i tłuszcze
    • Mięso
    • Ryby i owoce morza
    • Nabiał
    Wszystkie

    Witaminy i suplementy

    • Suplementy diety
    • Suplementy dla sportowców
    • Suplementy na odchudzanie
    • Witaminy i minerały
    • Antyoksydanty
    • Probiotyki
    • Składniki odżywcze
    Wszystkie

    Porady żywieniowe

    • Zdrowa dieta
    • Skuteczne odchudzanie
    • Zdrowe przekąski
    • Superfoods
    • Przygotowywanie żywności
    • Przechowywanie żywności
    Wszystkie
  • Zdrowie

    Zdrowie

    • Zaburzenia odżywiania
    • Odporność i infekcje
    • Układ pokarmowy i trawienie
    • Nerki i układ moczowy
    • Układ nerwowy i mózg
    • Układ hormonalny
    • Serce i układ krążenia
    • Kości, stawy i mięśnie
    • Układ oddechowy
    • Choroby oczu
    • Zdrowie mężczyzny
    • Zdrowie dzieci
    Wszystkie

    Układ hormonalny

    • Tarczyca
    • Cukrzyca

    Układ trawienny

    • Refluks
    • Helicobacter pylori
    • Nietolerancja pokarmowa
    • Zespół jelita drażliwego
    • Zaparcia
    • Wątroba
    • Celiakia
    • Choroba Leśniowskiego-Crohna

    Medycyna naturalna

    • Zioła na odchudzanie
    • Zioła na odporność
    • Zioła na układ pokarmowy
    • Zioła na wątrobę
    • Zioła na serce i układ krążenia
    • Zioła na stres i sen
    • Zioła na kaszel i przeziębienie
    • Zioła na skórę, włosy i paznokcie

    Zdrowie kobiety

    • Ciąża i poród
    • Karmienie piersią
    • Dieta w ciąży
    • Cukrzyca ciążowa

    Uroda

    • Skóra
    • Trądzik
    • Wlosy
  • Psychologia

    Psychologia

    • Rozwój osobisty
    • Motywacja
    • Uzależnienia
    • Zdrowie psychiczne
    • Psychodietetyka
    Wszystkie

    Zdrowie Psychiczne

    • Depresja
    • Zaburzenia psychiczne
    • Stres

    Psychodietetyka

    • Zaburzenia odżywiania
    • Anoreksja
    • Bulimia
  • Sport

    Budowa mieści i trening

    • Trening
    • Mięśnie
    • Płaski brzuch
    • Tkanka tłuszczowa

    Odżywania

    • Dieta redukcyjna
    • Dieta dla sportowców
    • Suplementy dla sportowców
  • Tabele
    • Produkty spożywcze
    • Dodatki do żywności
    • Witaminy

    Produkty spożywcze

    (składniki odżywcze)

    • Drób
    • Nabiał
    • Produkty zbożowe
    • Ryby
    • Słodycze i przekąski
    • Warzywa, owoce, grzyby
    Wszystkie

    Witaminy

    • Witamina A
    • Witamina B12
    • Witamina B6
    • Witamina C
    • Witamina D
    • Witamina E
    • Witamina H
    • Witamina K
    Wszystkie

    Dodatki do żywności

    • E1xx (Barwniki)
    • E3xx (Przeciwutleniacze, Regulatory Kwasowości)
    • E6xx (Wzmacniacze Smaku)
    • E1xxx (Stabilizatory, Konserwanty, Zagęstniki I Inne)
    • E4xx (Emulgatory I Środki Zagęszczające)
    • E9xx (Środki Słodzące, Nabłyszczające I Inne)
    • E2xx (Konserwanty)
    • E5xx (Środki Pomocnicze)
    Wszystkie
  • Przepisy
logo_bonavita_pl
Facebook
  1. Home
  2. Artykuły
  3. Dieta w chorobie Hashimoto – budowa jelita wpływa na jakość życia chorych

Dieta w chorobie Hashimoto – budowa jelita wpływa na jakość życia chorych

🕣 3 min czytania

Aktualizacja: 30 grudnia, 2024

Dietoterapia stanowi ważny element w rekonwalescencji organizmu w trakcie i po wygranej walce z ciężką chorobą. Eliminacja niektórych produktów zawierających drażliwe składniki oraz zastąpienie ich środkami służącymi powrotowi do zdrowia jest nieodłącznym etapem leczenia, choć często pomijanym i niedocenianym przez specjalistów. Dieta w leczeniu Hashimoto powinna opierać się na odbudowie poprawnej flory jelita, gdyż jest to miejsce występowania 80% komórek odpornościowych organizmu.  

SPIS TREŚCI

Toggle
  • Hashimoto
  • Dieta w Hashimoto – zalecenia

Hashimoto

Hashimoto jest chorobą autoimmunologiczną i ogólnoustrojową, co można wytłumaczyć nieprawidłowym działaniem układu immunologicznego całego ustroju. Oznacza to, że organy wewnątrzwydzielnicze produkują przeciwciała skierowane przeciwko komórkom somatycznym organizmu. W przypadku tej choroby narządem szczególnie naznaczonym jest tarczyca. Hashimoto jest przypadłością związaną z nieprawidłową pracą tarczycy, jednak nie dotyczy wyłącznie tego organu.

Ważnym elementem warunkującym lepszą jakość życia chorym na Hashimoto jest wspomaganie układu immunologicznego, a co za tym idzie dbanie o zdrowie jelit. Aż 80% komórek odpowiedzialnych za funkcjonowanie układu odpornościowego znajduje się w jelicie. Ważne jest, aby zadbać o jakość diety, która ma na celu eliminację produktów powodujących rozwój tzw. syndromu nieszczelnego jelita. Warto dodać, że częstym zjawiskiem występującym wśród pacjentów żyjących z Hashimoto jest występowanie licznych nietolerancji pokarmowych, takich jak celiakia, ponadto często towarzyszy jej  cukrzyca, reumatoidalne zapalenie stawów czy niedoczynność kory nadnerczy.

Dieta w Hashimoto – zalecenia

  1. Eliminacja glutenu – istnieją doniesienia naukowe dotyczące silnego powiązania chorób autoimmunologicznych z glutenem, dlatego warte rozważenia jest zastosowanie diety bezglutenowej u osób z chorobą Hashimoto. Białko glutenowe zawarte w pszenicy jest silnie alergizujące, a co za tym idzie, powoduje silne reakcje ze strony układu immunologicznego. Badania potwierdzają, że gluten z pszenicy powoduje wytworzenie białka zonuliny, które odpowiedzialne jest za rozwój nieszczelnego jelita, powodując rozluźnienie struktury narządu. Watro ponadto wyeliminować inne zboża glutenowe: żyto, jęczmień i owies. Zastosowanie diety bezglutenowej może zmniejszyć stymulację układu odpornościowego organizmu i wygasić proces autoimmunologiczny, jednak jej zastosowanie powinno być zawsze skonsultowane z dietetykiem.
  2. Eliminacja produktów mlecznych z diety – kazeina zawarta w mleku i produktach mlecznych może powodować reakcje alergiczne, gdyż biało kazeinowe odczytywane jest przez organizm jako obce. Ponadto kazeina wykazuje duże zdolności antygenowe, co w tym wypadku jest bardzo niekorzystne. Mleko i produkty mleczne w diecie osób chorych na Hashimoto powinny być spożywane w umiarkowanych ilościach.
  3. Eliminacja soi – soja bogata jest w izoflawony, które wykazują działanie hamujące enzymy tarczycowe.
  4. Selen – jest pierwiastkiem regulującym gospodarkę jodową. W przypadku leczenia Hashimoto podawane są preparaty bogate w jod. Zarówno nadmiar jak i niedobór jodu jest niekorzystny. Selen znajduje się głównie w orzechach włoskich i brazylijskich.
  5. Więcej kwasów omega-3 – w normalnej diecie bilans między kwasami omega-3 a omega-6 powinien znajdować się w stosunku 1:3. Niestety z badań wynika, że rzeczywisty bilans wynosi ok 1:40. Warto więc wdrożyć do diety większą ilość ryb, lnu i orzechów będących źródłem omega-3, gdyż nadmiar omega-6 wykazuje działanie prozapalne.
  6. Probiotyki – są to substancje zawarte najczęściej w jogurtach probiotycznych, które stanowią „pożywkę” dla bakterii zasiedlających jelita. Dostarczając tych składników pomagamy w rozwoju prawidłowej flory jelit oraz eliminujemy bakterie gnilne powodujące niekorzystne objawy ze strony układu pokarmowego.
  7. Witamina D3 – pełni istotną rolę w procesach „wyciszających” nadmierne reakcje układu autoimmunologicznego, które przyczyniają się do powstania alergii.
  8. Poziom cukru na odpowiednim, stałym  poziomie – nadmiar cukrów w diecie powoduje zwiększony poziom stresu, co skutkuje stanem zapalnym. Ponadto osoby chorujące na Hashimoto, często walczą z cukrzycą i insulinoopornością, dlatego warto utrzymywać poziom cukru na stałym poziomie.
  9. Regularna aktywność fizyczna – wpływa na utrzymanie prawidłowej masy ciała. Sport jako profilaktyczne działanie w chorobie Hashimoto powinien być mimo wszystko spokojny, aby nie powodować uwalniania kortyzolu (hormonu stresu), który blokuje konwersję T4 do T3 (są to hormony tarczycy).
  10. Stałe uzupełnianie niedoborów mikroelementów – w związku z niepoprawnym funkcjonowaniem flory jelita, dochodzi do upośledzonego wchłaniania części składników mineralnych. Z tego powodu konieczne jest dodatkowe dostarczenie ich do ustroju po konsultacji z dietetykiem. Składniki, które warto uzupełniać to: selen, cynk, jod, kwasy omega3, magnez, żelazo wapń, wit. B12 i enzymy trawienne.

Dieta stanowi ważny element życia, nie tylko osób chorych, ale i zdrowych. Dietoterapia w leczeniu choroby Hashimoto może przynieść korzystne skutki w profilaktyce  terapii pacjentów, eliminując nieprzyjemne objawy choroby, co dodatnio wpływa na poprawę nastroju i polepszenie jakości życia. Ponadto wdrożenie do diety żywności bogatej w selen, jod, kwasy z rodziny omega-3 tj. linolowy, eikozapentaenowy i dokozaheksaenowy oraz probiotyki, pomoże w odnowie uszkodzonej flory jelita.

Literatura:

Emilia Zakrzewska, Magdalena Zegan, Ewa Michota-Katulska. Zalecenia dietetyczne w niedoczynności tarczycy przy współwystępowaniu choroby Hashimoto. Bromat. Chem. Toksykow.– XLVIII, 2015, 2, str. 117–127

Opublikowano ponad miesiąc temu
Oceń artykuł
Oceń artykuł
Autor artykułu:
Martyna Jaros
Martyna Jaros , Dyplomowany dietetyk. Prywatnie pasjonatka zdrowego stylu życia z zamiłowaniem do poznawania składu i sposobu produkcji żywności, a także jej wpływu na organizm człowieka.
Udostępnij na FB
Wyślij na e-mail
Dodaj do ulubionych
hashimoto

Choroba Hashimoto – przyczyny, objawy,…

Ciągłe zmęczenie, senność, łamliwe włosy, sucha skóra, wysoki poziom cholesterolu, obfite miesiączki – to tylko niektóre z objawów choroby Hashimoto. Choroba ta może przebiegać również bezobjawowo, co sprawia, że jest… Czytaj dalej...

Dieta w nadczynności tarczycy –…

Nadczynność tarczycy niesie za sobą wiele kłopotliwych objawów. Poznaj kilka zasad żywienia, które pozwolą ich uniknąć. Czytaj dalej...

Inne artykuły z tej kategorii

E-recepta – jakie dane się na niej znajdują?
Chałwa i bita śmietana – słodki hit na dziecięce przyjęcie
Wars kontra domowy prowiant – co wybrać na podróż koleją?
kawa rzemieślnicza
Palarnia kawy rzemieślniczej – klucz do idealnej filiżanki
Jak zrobić domową pizzę jak z włoskiej restauracji?
Dieta Low FODMAP IBS i SIBO
Dieta Low FODMAP pod lupą. Co trzeba o niej wiedzieć?
Dieta niemowlaka – co warto dodać, by wspierać jego rozwój i odporność?
Zrównoważone odżywianie w praktyce – co powinno znaleźć się na talerzu? (Artykuł sponsorowany)
Catering dietetyczny w Łodzi – dlaczego warto spróbować?
Czy naprawdę ich potrzebujesz? Fakty i mity o suplementach

Popularne tematy

owoce warzywa Zdrowie dzieci trening
Formularz kontaktowy


    Czy wiesz, że..

    7 faktów, które powinieneś wiedzieć o Matchy
    żywność ekologiczna wady i zalety
    Ekologiczna żywność i kosmetyki. Wady i zalety produktów ekologicznych
    Kozieradka, siemię lniane, pokrzywa na włosy
    Kozieradka, siemię lniane, pokrzywa – naturalna pielęgnacja włosów
    Sok z brzozy – naturalna aspiryna i izotonik!
    Szybka kawa z saszetki – sprawdź co pijesz!
    Inspiracje współczesnej dietetyki żywieniem człowieka pierwotnego
    Zespół Menkesa – objawy, przyczyny, leczenie i dieta

    Artykuły >Diety lecznicze i eliminacyjne > hashimoto

    hashimoto
    dieta dr dąbrowskiej a hashimoto
    12

    Dieta dr Dąbrowskiej – efekty uboczne, opinie lekarzy. Dieta Dąbrowskiej a Hashimoto

    choroba hashimoto a ciąża
    hashimoto

    Hashimoto – objawy. Choroba Hashimoto a ciąża

    choroba hashimoto leczenie dieta
    hashimoto

    Choroba Hashimoto – leczenie. Dieta przy niedoczynności tarczycy Hashimoto

    gashimoto wpływ witaminy d i glutenu
    hashimoto

    Hashimoto – wpływ witaminy D i glutenu. Co jeść przy Hashimoto?

    3
    Dieta bezglutenowa

    Dieta bezglutenowa w chorobach tarczycy – Hashimoto i niedoczynność gruczołu

    2
    Dieta bezglutenowa

    Trudności w stosowaniu diety bezglutenowej