Choroba Hashimoto – przyczyny, objawy, leczenie

Aktualizacja: 30 maja, 2018

Zdrowa tarczyca ma pozytywny wpływ na cały nasz organizm. Produkowane przez nią hormony docierają do wszystkich gruczołów, dlatego od ich poziomu zależy funkcjonowanie całego ustroju. Zakłócenia w tarczycy prowadzą do niewłaściwej pracy układu nerwowego, krążenia, pokarmowego, a także oddechowego. Najczęściej przyczyny niedoczynności doszukuje się w niedoborze jodu w środowisku, ale pod uwagę należy brać również inne czynniki, np. autoimmunologiczne zapalenie tarczycy, czyli chorobę Hashimoto.

Choroba Hashimoto – co to jest?

Hashimoto (nazwa pochodzi od nazwiska japońskiego lekarza Hakaru Hahimoto, który w 1912 r. jako pierwszy opisał to schorzenie) to przewlekłe, limfocytarne zapalenie tarczycy, które zaliczane jest do chorób autoimmunologicznych, związanych z zaburzeniami układu odpornościowego. Układ immunologiczny przestaje bronić organizm przed infekcjami i zaczyna wytwarzać stan zapalny we własnych tkankach. Traktuje białka tarczycy jak wroga i niszczy je.

Istotą Hashimoto jest przewlekły stan zapalny tarczycy, który najczęściej doprowadza do jej niedoczynności, co bywa poprzedzone nadczynnością tego gruczołu (Hashitoxicosis). Choroba zazwyczaj ma postać przewlekłą, a zmiany bywają nieodwracalne. Przebieg Hashimoto jest na ogół postępujący – niedoczynność tarczycy pojawia się i nasila.

Niedoczynność tarczycy jest szczególnie niebezpieczna dla kobiet w ciąży. Zwiększa ryzyko poronienia, odklejenia łożyska, nadciśnienia ciążowego, niedokrwistości, czy krwawienia poporodowego. Nieleczona lub nieprawidłowo leczona niedoczynność niesie wiele zagrożeń dla płodu i noworodka, m.in. możliwość zgonu, przedwczesny poród, niedostateczną masę urodzeniową, noworodkowy zespół zaburzeń oddechowych. U dzieci urodzonych przez matki z niedoczynnością tarczycy w ciąży o wiele częściej wykrywa się zaburzenia rozwoju neuropsychologicznego, obniżenie ilorazu inteligencji, a także przyszłych możliwości edukacyjnych dziecka.

Choroba Hashimoto – przyczyny

Niestety przyczyny tego schorzenia nie są do końca znane. Choroba atakuje przede wszystkim kobiety w  średnim wieku, ale coraz częściej diagnozuje się ją u osób młodych, a nawet u dzieci. Predyspozycje genetycznie są główną przyczyną zapadalności na Hashimoto. Szczególnie narażone są osoby, u których w rodzinie występowały choroby tarczycy lub u pacjentów cierpiących na cukrzyce typu 1. Czynnikami wyzwalającymi autoimmunologiczne zapalenie tarczycy może być przewlekły stres, przemęczenie, problemy psychiczne. Nie ma potwierdzenia, aby infekcje (wirusy) w jakikolwiek sposób wpływały na rozwój tej choroby. Hashimoto często pojawia się również u kobiet po porodzie. Może przejść wówczas w stan utajenia, lecz wcześniej czy później znowu da o sobie znać.

Choroba Hashimoto – objawy

Hashimoto może przebiegać bez żadnych znaczących objawów, przez co chore osoby żyją w nieświadomości tej choroby. Niekiedy tarczyca stopniowo się  powiększa, tworząc wole lub może uleć zanikowi. Początkowo wydziela prawidłową lub nawet nadmierną ilość hormonów. Po wielu miesiącach lub latach przekształca się w niedoczynność, która staje się przyczyną pogarszającego zdrowia i samopoczucia.

Sama choroba wbrew krążącym opiniom jest bezobjawowa. Symptomy wynikają z niedoczynności lub nadczynności gruczołu tarczycy. Do objawów wskazujących na Hashimoto  (UWAGA: mogą ale nie muszą świadczyć o chorobie) zalicza się:

• ciągłe zmęczenie,
• senność,
• kłopoty z pamięcią i koncentracją,
• zmienność nastrojów,
• skłonność do depresji,
• uczucie zimna,
• suche, łamliwe włosy,
• wypadanie włosów,
• szorstka i sucha skóra,
• obfite miesiączki, bądź nieregularne cykle miesiączkowe,
• bezpłodność,
• zaparcia,
• bóle stawów i mięsni,
• podwyższony poziom cholesterolu,
• problemy z nadwagą.

Objawy pośrednie umożliwiające rozpoznanie choroby to:

• laboratoryjne cechy niedoczynności (lub nadczynności) tarczycy – na podstawie oznaczenia poziomu TSH,
• znaczne podwyższone miano przeciwciał anty-TPO (co najmniej 500) – niższe miano jest nieswoiste i może wskazywać na inne choroby,
• hipoechogeniczny miąższ  USG.

Do rozpoznani Hashimoto najistotniejszy jest wysoki poziom przeciwciała anty-TPO, ale u niektórych chorych stwierdza się niskie miano, dlatego rozpoznanie choroby wyłącznie na podstawie podwyższonego poziomu przeciwciał  nie jest pewne. Po za tym wahania miana przeciwciał bywają efektem naturalnego przebiegu choroby.

Choroba Hashimoto – leczenie

W przypadku tego schorzenia leczymy po prostu skutki niedoczynności poprzez stałe podawanie syntetycznego hormonu tyroksyny.  Dawki powinny być ustalone w proporcji do ciężaru ciała, ale uwzględniając indywidualną reakcję na preparat. Większe ilości podawane są dzieciom, młodzieży oraz kobietom w ciąży. Konsekwencją nieleczenia niedoczynność tarczycy u dzieci może być niedorozwój umysłowy.

Sama podwyższona ilość przeciwciał anty-TPO nie wymaga leczenia. Zmiany w zakresie ich stężenia nie mają żadnego znaczenia, gdyż same w sobie nie wywołują objawów. Istnieją przesłanki, że u pacjentów przyjmujących selen w dawce 80–200 μg zaobserwowano znaczący spadek poziomu przeciwciał anty-TPO, a także zwiększenie proporcji fT3 do fT4. Jednak temat wciąż pozostaje otwarty, gdyż nie wszystkie organizacje eksperckie uznają te badania za wystarczająco przekonujące.

Należy pamiętać, że choroba Hashimoto nie wyklucza macierzyństwa. Co prawda ryzyko poronień u kobiet chorych jest 3–5 razy wyższe niż u kobiet zdrowych. Odpowiednio wdrożone leczenie w czasie planowania ciąży pozwoli na uzyskanie TSH na niskim, normalnym poziomu. Pamiętajmy, że hormony tarczycy odgrywają w ciąży istotną rolę. To właśnie od ich odpowiedniego stężenia we krwi matki, (zwłaszcza w pierwszym trymestrze ciąży, kiedy płód nie produkuje jeszcze własnych hormonów), zależy m.in. prawidłowy rozwój mózgu, a także układu kostnego.

U noworodków, których matki chorują na autoimmunologiczne zapalenie tarczycy nie stwierdza się charakterystycznych upośledzeń tej choroby, ani też zwiększonej częstotliwości jej występowania.

Życie pacjentów z Hashimoto nie różni się zbytnio od życia osób zdrowych. Systematyczne kontrolowanie swojego stanu zdrowia oraz właściwe nawyki żywieniowe pozwolą na skuteczną walkę ze skutkami tej choroby. Racjonale odżywianie i zrównoważony tryb życia

są podstawą zdrowego funkcjonowania każdego organizmu. Dieta w chorobach autoimmunologicznych posiada pierwszorzędne znacznie. Sam hormon tarczycy, przyjmowany w wyniku niedoczynności tarczycy nie gwarantuje poprawy stanu zdrowia. Leczenie należy zacząć od wprowadzenia odpowiednich nawyków żywieniowych. Właściwa dieta to podstawa poprawy metabolizmu. Czasem wymagane jest wykluczenie z diety cukru, laktozy, kazeiny czy też glutenu, co w niektórych przypadkach może poprawić ogólny stan zdrowotny.