Hashimoto – wpływ witaminy D i glutenu. Co jeść przy Hashimoto?

Gdy wytworzą się przeciwciała, które zaczynają atakować własne komórki i tkanki, w organizmie rozgrywa się walka przeciwko sobie – nazywana powszechnie zjawiskiem autoagresji. Pierwsze przypadki przewlekłego zapalenia tarczycy zostały zdiagnozowane w XX wieku przez japońskiego chirurga Hakaru Hashimoto.

Hashimoto

Hashimoto (przewlekłe zapalenie tarczycy) jest chorobą o podłożu autoimmunologicznym, związaną z zaburzeniami układu odpornościowego. Przyczyny tego zaburzenia jak dotąd nie zostały do końca poznane. Choć wiadomo, iż Hashimoto jest najczęstszą przyczyną niedoczynności tarczycy, a samo leczenie opiera się na postępowaniu farmakologicznym według ogólnie przyjętych zasad – leczeniu niedoczynności, czasem też nadczynności tarczycy.

Hashimoto a witamina D

Znaczenie witaminy D wykracza poza przypisywaną jej klasyczną rolę w procesie mineralizacji tkanki kostnej. Witamina ta wpływa bowiem na wszystkie ważne funkcje naszego organizmu. Z uwagi na swoje właściwości immunomodulujące – wzmacnia odporność, poprzez udział w namnażaniu i różnicowaniu komórek układu immunologicznego [3,4]. Występujący niedobór witaminy D często przyczynia się również do występowania zaburzeń wchłaniania wapnia. Jednakże dotychczas nie ustalono, czy niedobór tej witaminy jest przyczyną czy raczej konsekwencją choroby Hashimoto [3].

Gluten a Hashimoto

Zalecenie diety bezglutenowej osobom chorym na Hashimoto, do niedawna rutynowo stosowane, obecnie jest przedmiotem dyskusji w środowisku lekarzy i dietetyków. Zarówno choroba Hashimoto jak i celiakia są schorzeniami o podłożu autoimmunologicznym i niestety często występują równocześnie [1]. Brak jest również dowodów potwierdzających zasadność stosowania diety bezglutenowej w chorobach tarczycy, w tym Hashimoto u osób bez zdiagnozowanej celiakii [1,3]. Jednakże w niektórych przypadkach zaobserwowano korzystne efekty stosowania diety bezglutenowej w aspekcie ustępowania objawów chorobowych [2]. Wiadomo, iż każda dieta eliminacyjna może prowadzić do niedoborów, a wszelkie próby wprowadzania tego typu diety muszą być skonsultowane z lekarzem oraz dietetykiem, celem ustalenia odpowiedniego sposobu żywienia z uwzględnieniem możliwych niedoborów pokarmowych.

Co jeść przy Hashimoto

„ Dieta zawsze powinna być dobrana indywidualnie dla każdego pacjenta ze względu na często inne współistniejące  zaburzenia i choroby, jak: cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, stan zapalny czy nieprawidłowy lipidogram.” [4]

Prawidłowo skomponowana i zbilansowana dieta ma na celu dostarczenie odpowiedniej ilości energii i składników odżywczych niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu. W przypadku chorób tarczycy warto zwrócić szczególną uwagę na podaż wraz z pożywieniem witamin i składników mineralnych takich jak: jod, selen, żelazo, cynk, witaminy: B1, B12  oraz witaminę D – niezbędnych do prawidłowej pracy tego narządu.

Praktyczne wskazówki niezbędne przy komponowaniu jadłospisów:

• komponując jadłospis uwzględnij w głównej mierze świeże, naturalne produkty, unikaj takich, które charakteryzują się zbyt  długim składem oraz obecnością chemicznych dodatków do żywności;
• zwracaj uwagę na regularność posiłków. Spożywaj je o stałych porach, przy czym ostatni posiłek powinien być zjadany 3–4 godziny przed snem;
• w dziennej racji pokarmowej białka powinny dostarczać 15–20% wartości energetycznej diety, tłuszcze zaś 20–35%. Pozostałą część powinny pokrywać węglowodany złożone w ilości 50–70% energii [3]. Nie należy zapomnieć również o odpowiedniej podaży błonnika pokarmowego w ilości 25 g/dzień;
• główne źródło węglowodanów powinny stanowić produkty zbożowe z pełnego ziarna (pełnoziarniste pieczywo, grube kasze, ryż brązowy, makarony, płatki owsiane), zwłaszcza te 11(IG<55 ), z uwagi na towarzyszącą często insulinoporność;
• zwracaj uwagę na jakość spożywanych tłuszczów. Wybieraj takie, które są bogate w nienasycone kwasy tłuszczowe, w głównej mierze uwzględnij wielonienasycone kwasy tłuszczowe z rodziny omega-3. Znajdziesz je w olejach roślinnych (oliwa z oliwek, olej rzepakowy), orzechach włoskich, pestkach dyni, awokado oraz rybach morskich;
• niezwykle ważna jest podaż witamin antyoksydacyjnych, których biologicznym celem jest ochrona przed reaktywnymi formami tlenu (wolnymi rodnikami) oraz łagodzenie skutków stresu oksydacyjnego. W związku z tym, do codziennej diety należy włączyć ciemnozielone warzywa (zarówno w formie gotowanej, jak i surowej), a także bogate w karotenoidy czerwone i pomarańczowe warzywa i owoce (marchew, papryka, dynia, pomidory, brzoskwinie, morele, wiśnie) [4];
• ogranicz produkty o właściwościach wolotwórczych, szczególnie w początkowej fazie choroby, bowiem utrudniają one przyswajanie jodu z pożywienia. Największa ilość substancji goitrogennych znajduje się w warzywach z rodziny roślin krzyżowych Cruciferea, do których należą: kapusta, brukselka, kalafior, brokuł, jarmuż, kalarepa, brukiew oraz rzepa. Warto wiedzieć, iż procesy obróbki termicznej przyczyniają się do redukcji tych niekorzystnych substancji o ponad 30% , a negatywne oddziaływanie na tarczycę dotyczy w głównej mierze warzyw surowych. Wobec tego,  przy odpowiedniej realizacji zapotrzebowania na jod i selen eliminacja tych produktów nie jest konieczna [3,4];
• w przypadku występujących niedoborów pokarmowych, po konsultacji z lekarzem bądź dietetykiem, rozważ suplementację witamin i składników mineralnych;
• pamiętaj, iż dieta zawsze powinna być dobrana indywidualnie dla każdego człowieka chorego na Hashimoto przy uwzględnieniu schorzeń współistniejących.

Czego nie jeść przy Hashimoto

Poza ograniczeniem produktów zawierających substancje goitrogenne (zwłaszcza w początkowym stadium choroby) z diety należy bezwzględnie wykluczyć produkty wysoko przetworzone: gotowe ciastka, krakersy, konserwy, zupy i sosy typu instant, a także zawierające niezliczoną ilość substancji dodatkowych – napoje gazowane, słodzone oranżady. Warto zwrócić uwagę, iż u niektórych pacjentów obserwowane są objawy nietolerancji laktozy po spożyciu mleka i przetworów mlecznych, jednakże z uwagi na możliwe niedobory dieta eliminacyjna nigdy nie powinna być zalecana na wyrost –wszystko bowiem uzależnione jest indywidualnie od każdego chorego i towarzyszących mu objawów.

Niewątpliwie dieta ma ogromne znaczenie wspomagające leczenie niedoczynności tarczycy spowodowanej chorobą Hashimoto. Odpowiednio skomponowane i urozmaicone codzienne żywienie z pewnością złagodzi proces zapalny oraz przyczyni się do poprawy stanu zdrowia i samopoczucia pacjenta.