Trudności w stosowaniu diety bezglutenowej

Aktualizacja: 18 marca, 2024

Na rynku pojawia się coraz więcej produktów spożywczych wykonanych z kukurydzy, prosa czy innych roślin ubogich w nietolerowany składnik. W dalszym jednak ciągu chorzy zmagają się z trudnościami w odpowiednim skomponowaniu diety, tak aby dostarczała prawidłową dawkę kalorii i równocześnie była odżywcza i smaczna.

Bezglutenowe posiłki zmuszone są spożywać osoby, u których stwierdzono choroby wymagające diety eliminacyjnej, opartej na wykluczeniu glutenu, czyli  m.in. celiakii, alergii na gluten oraz z niealergiczną nadwrażliwością na zboża glutenowe. Alergizujący składnik znajdziemy w surowcach zbożowych, które stanowią główny element podstawowej diety człowieka. Odrzucone zostają produkty zawierające w składzie pszenicę, żyto, jęczmień oraz owies.

Dieta bezglutenowa – wady

Nie jest łatwo z dnia na dzień zrezygnować z pieczywa, makaronów czy produktów mącznych, które chory musi zastąpić produktami wykonanymi wyłącznie z naturalnie bezglutenowych składników żywnościowych, tj. kukurydza, proso, gryka, sorgo, ryż, tapioka lub sztucznie oczyszczonej, mało odżywczej skrobi pszennej bezglutenowej. Wiąże się to nie tylko ze zmianą składu odżywczego, ale również ze stratami sensorycznymi i smakowymi. Produkty bezglutenowe często oceniane zostają jako mało apetyczne. Dieta bezglutenowa z tego również powodu nie jest atrakcyjna dla dzieci.

Podczas uprawy oraz produkcji, zboża bezglutenowe mogą ulec zanieczyszczeniu zbożami glutenowymi, przed czym producenci często chronią się, umieszczając na etykiecie adnotacje „może zawierać śladowe ilości glutenu/pszenicy/…”. Niestety problem stanowi często nadużywanie tego typu stwierdzeń, co znacznie zawęża wybór produktów możliwych do spożycia przez chorych. Niezwykle ważne jest dokładne czytanie etykiet. Mrożone warzywa czy owoce obsypywane są podczas produkcji mąką, aby nie sklejały się w opakowaniu, tańsze wędliny posiadają dodatki w postaci zagęstników czy glutaminianu sodu. Informacja ta jest często pomijana w recepturze! Stanowi to przeszkodę dla klientów, gdyż wymaga od nich kupowania żywności z najwyższej półki, na co nie każdy jest w stanie sobie pozwolić oraz wyłącznie od sprawdzonych producentów.

Cena produktów bezglutenowych jest zdecydowanie wyższa w porównaniu z produktami osób na diecie mieszanej, nie wymagających eliminacji żadnego składnika pokarmowego. Chleb bezglutenowy to koszt ok. 8–12 zł za opakowanie 250 g, podczas gdy cena bochenka pieczywa żytniego czy pszennego o masie 500 g wynosi średnio ok. 4–5 zł.

Dodatkową trudność sprawia stałe monitorowanie etykiet i składu produktów spożywczych. Z tego względu chorzy dosyć często nie trzymają ściśle diety lub decydują się na własnoręczne przygotowywanie domowych wypieków. Pozwala to zaoszczędzić nie tylko pieniądze, ale i dobrać składniki tak, aby danie było bogatsze w wartościowe elementy. Wadą kupnego pieczywa bezglutenowego oraz wyrobów cukierniczych jest obfitość węglowodanów prostych oraz sporej dawki tłuszczów utwardzonych, natomiast niezwykła mała ilość białka w składzie. Proces oczyszczania zbóż prowadzi do usunięcia błonnika oraz witamin A, D, K i B12, co wiąże się z powstającymi niedoborami. Dodatkowo dieta bezglutenowa uboga jest z wapń, magnez, żelazo, cynk oraz kwas foliowy. Chorym z tego względu zaleca się suplementację syntetycznymi odpowiednikami wybranych składników.

Największym problemem w skomponowaniu jadłospisu wykluczającego produkty bezglutenowe jest zapewnienie odpowiedniej podaży białka, błonnika, witamin – głównie A, D, K i B12 oraz składników mineralnych, wapnia, magnezu, żelaza, cynku i kwasu foliowego. Dieta eliminująca gluten jest trudna i wymagająca wiele uwagi i czasu, jednak producenci starają się ułatwić chorym zakup odpowiednich produktów. Również popularność diety, także wśród osób zdrowych, wpływa na zwiększenie asortymentu produktów bezglutenowych, a co za tym idzie obniżenie ich ceny. Jak wszystko dieta bezglutenowa ma swoje wady i zalety. Warto zadbać o to, aby dieta była urozmaicona i wartościowa, pełna warzyw i owoców, które zawierają sporo składników mineralnych i witamin.