Dereń – uprawa, właściwości, nalewka

Aktualizacja: 24 stycznia, 2025

Większa świadomość konsumentów oraz wyższy poziom wiedzy sprawia, że chętniej poszukujemy i sięgamy po produkty roślinne o prozdrowotnych właściwościach, zamiast po kolejne lekarstwa. Dereń jadalny jest nie tylko rośliną ozdobną. W medycynie ludowej wykorzystywano jego potencjał sięgając po świeże owoce oraz ich przetwory, liście lub korę rośliny niwelując m.in. stany podgorączkowe i anemię.

Dereń jadalny

Dereń jadalny to drobne, kuliste owoce o barwie od różowej, przez czerwoną nawet do czarnej, co uzależnione jest od odmiany oraz zawartości antocyjanów. Drobne owoce rosną na krzewie osiągającym wysokość ok. 9 metrów. Owoce derenia cenione są szczególnie ze względu na zawartość związków przeciwutleniających oraz działanie przeciwgorączkowe.

Dereń jadalny – uprawa

Okres II wojny światowej to w Polsce czas sadzenia krzewów dereniowych, jednak w obecnych czasach przestał być tak popularny na terenie naszego kraju. Z powodzeniem możemy szukać go na Ukrainie czy też Słowacji oraz południowej części Szwecji i w Anglii. Dereń jest odporny na niekorzystne warunki glebowe, środowiskowe oraz szkodniki. Lubi natomiast miejsca słoneczne. Jedno drzewko może okazać się niezdolne do samozapylenia, toteż jeśli zdecydujesz się zasadzić dereń w swoim ogródku lub na działce koniecznie wybierz minimum dwa.

Dereń – właściwości

Dereń jest bogatym źródłem związków fenolowych szczególnie antocyjanów posiadających właściwości przeciwnowotworowe. Antyutleniacze niszczą wolne rodniki, których nadmiar może przyczyniać się do uogólnionego zapalenia w organizmie.

Alkoholowa nalewka z owoców derenia w medycynie ludowej stosowana była na:

• stany podgorączkowe, które skutecznie niwelowała,
• anemię,
• podagrę (choroba metaboliczna, znana również pod nazwą dny moczanowej).

Kąpiel w wodzie z naparem z kory lub liści derenia przynosi ulgę stawom zajętym przez reumatyzm. Działanie zapobiegające niedokrwistości można przypisać wysokiej zawartości żelaza (ok. 1,6–2 mg na 100 g owoców) oraz zawartości witaminy C (ok. 34–55 mg na 100 g), która ułatwia jego wchłanianie przez organizm.

Owoce derenia dostarczają ponadto składników mineralnych takich jak:

• potas wpływający na prawidłową pracę serca, mięśni oraz gospodarkę wodno-elektrolitową,
• wapń (100 g owoców pokrywa ok. 10% zapotrzebowania), który wzmacnia kości oraz miedzi,
• manganu,
• magnezu.

Napar z kory lub liści derenia polecany był dawniej osobom z problemami trawiennymi i niestrawnością, jednak nie należy ich stosować, jeśli masz problem z nadżerkowym zapaleniem czy też wrzodami żołądka lub dwunastnicy.

Dereń – nalewka  

Dereniówka to wyjątkowa nalewka z owoców derenia, która im dłużej leżakuje tym bardziej smaczna i wartościowa się staje. Do jej przygotowania należy wybrać najbardziej dojrzałe owoce, najlepiej takie, które same spadły z krzaka.

Składniki na nalewkę:

• 1 kg dojrzałych owoców derenia,
• 1 kg drobnego cukru,
• ½ l czystego spirytusu,
• ½ l czystej wódki.

Sposób przygotowania:

1. Owoce lekko miażdżymy, przekładamy do dużego słoja, po czym zalewamy wódką, a następnie spirytusem. Odstawiamy w ciemne miejsce na około miesiąc czasu.
2. Po około miesiącu zlewamy znad owoców powstały płyn do drugiego słoja i odstawiamy z powrotem w chłodne i ciemne miejsce.
3. Pozostałe w pierwotnym słoju owoce zasypujemy cukrem i odstawiamy w te same miejsce co słój z płynem, na kilka, kilkanaście dni i co drugi dzień potrząsamy naczyniem z owocami. Następnie zlewamy powstały syrop i łączymy go z wcześniej otrzymanym alkoholowym płynem.
4. Teraz należy przefiltrować nalewkę, przelać do mniejszych butelek, a następnie umieścić w ciemnym i chłodnym miejscu, na okres minimum 6 m-cy, a najlepiej na kilka lat.

Owoce derenia rosnące na krzaku są kwaśne, jednak gdy dojrzeją stają się słodkie i takie opadają na ziemię. Możesz z powodzeniem spożywać je na surowo, jako dodatek do musli, owocowych deserów, koktajli czy też ciast. Śmiało wykorzystaj je również do przygotowania dżemu lub marmolady do domowych naleśników lub kanapek z twarogiem.