Źródła wapnia w diecie bezmlecznej

Aktualizacja: 20 marca, 2019

Głównym i najlepszym źródłem wapnia jest mleko i produkty mleczne. Produkty te nie tylko zawierają dużą ilość wapnia, ale przede  wszystkim jest ono łatwo przyswajalne dla człowieka. Dobra dostępność wapnia wynika z obecności witaminy D w produktach mlecznych, niskiej zawartości fosforu, obecności laktozy, dlatego też mleko i nabiał powinny znajdować się w codziennym jadłospisie dzieci, dla których wapń jest szczególnie ważny w procesie kształtowania się układu kostnego.

Wskazania do diety bezmlecznej

Istnieją jednak takie sytuacje, w których z przyczyn zdrowotnych należy wykluczyć mleko z diety.  Dieta eliminacyjna jest wykorzystywana do leczenia i łagodzenia objawów skazy białkowej, alergii na białka mleka oraz nietolerancji laktozy.

Alergię na białka mleka krowiego mogą powodować różne frakcje białek, natomiast najbardziej alergenne białka to: laktoalbumina, która unieczynniona zostaje w procesie gotowania, laktoglobulina, kazeina, glikoproteina.

Nietolerancja laktozy, czyli cukru znajdującego się w mleku spowodowana jest brakiem lub niedoborem enzymu rozkładającego laktozę na cukry proste: glukozę i galaktozę, czyli laktazy. Objawy nietolerancji laktazy to: biegunki, wzdęcia, bóle brzucha. Przy długotrwałej nietolerancji może dojść do upośledzenia przyswajania składników odżywczych z diety. Takie zaburzenie przyswajania składników odżywczych jest szczególnie niebezpieczne u dzieci, gdyż może dojść do zahamowania wzrostu masy ciała i niedożywienia.

W przypadku zarówno alergii na białka mleka, jak i nietolerancji laktozy, należy zrezygnować nie tylko z mleka krowiego, ale także owczego i koziego, ponieważ najprawdopodobniej będą one powodować podobne niepożądane reakcje.

Przy zastosowaniu diety bezmlecznej stałej lub czasowej należy wyeliminować oprócz mleka we wszystkich formach (świeże, pasteryzowane, sterylizowane, UHT), mleka smakowe, mleko w proszku, mleko skondensowane, mleko acidofilne, mleko ukwaszone, także:

• przetwory mleczne (serwatka, kefir, jogurty, maślanka, śmietana i śmietanka, sery twarogowe, sery podpuszczkowe, sery pleśniowe, serki homogenizowane, serki typu fromage)
• produkty, w których mleko występuje (pasty serowe, pieczywo cukiernicze, masło, produkty tłuszczowe do smarowania typu mieszanki masła z margaryną, lody, desery lodowe, budynie, torty z kremami, czekolada mleczna i produkty z jej dodatkiem, cukierki mleczne typu krówki, zupy i sosy zabielane, sos beszamelowy, sos holenderski, dania gotowe z dodatkiem sera (np. pizza, zapiekanki, lasagne), pierogi z serem, ruskie, kluski leniwe, naleśniki,  krokiety, racuchy, napoje kakaowe w proszku, kawa typu cappuccino, koktajle mleczne).

*produkty podkreślone (fermentowane) najczęściej mogą spożywać osoby z nietolerancją laktozy, są dobrze przez nie tolerowane

Laktoza lub białka mleka mogą również stanowić skład odżywek dla sportowców lub występować w lekach, dlatego też osoby z dużą nietolerancją powinny wnikliwie czytać składy leków.

Źródła wapnia w diecie bezmlecznej

W diecie bezmlecznej należy dbać o właściwą podaż wapnia, którego mogą występować niedobory. Wapń oprócz tego, że jest materiałem budulcowym tkanki kostnej, uczestniczy także w procesie krzepnięcia krwi, jest aktywatorem wielu enzymów, jego jony uczestniczą w przewodnictwie impulsów nerwowych. Ponadto jest pierwiastkiem niezwykle ważnym dla organizmu, dlatego też powinien być dostarczany z innych niż mleko źródeł:

• dla niemowląt i dzieci w postaci mleka zastępczego;
• dla starszych dzieci i dla dorosłych należy uwzględnić w naszej diecie produkty takie jak: mak, ziarno sezamowe, pasta sezamowa, rośliny strączkowe, migdały, orzechy laskowe.

„Wadą” tych produktów jest obecność w nich związków utrudniających wchłanianie wapnia takich jak: kwas fitynowy, kwas szczawiowy i błonnik pokarmowy. Możemy jednak częściowo je wyeliminować z produktu np. poprzez moczenie orzechów i nasion roślin strączkowych, zmielenie ziaren maku i sezamu.

Poniżej przedstawiam tabelę, która przedstawia zawartość wapnia w wybranych produktach spożywczych.

Jeśli z jakiś powodów nie możemy lub nie chcemy spożywać mleka i jego przetworów, należy wzbogacać swoją dietę w produkty zawierające wapń, gdyż może występować jego niedobór. W swoim jadłospisie powinniśmy uwzględnić produkty roślinne bogate w wapń, a także żywność, która została przemysłowo wzbogacona w ten pierwiastek np. tofu, mleko sojowe fortyfikowane wapniem.