Zbożowe płatki: zwykłe, górskie i błyskawiczne – różnice i właściwości

Aktualizacja: 3 kwietnia, 2024

Płatki zbożowe – nazwa na pozór jednoznaczna, jednak stosowana w odniesieniu do trzech rodzajów: zwykłych, górskich i błyskawicznych. Podstawowym surowcem produkcji płatków zbożowych jest pełnowartościowy ziarniak owsa, jęczmienia czy orkiszu, ale sposób obróbki determinuje to, jakie składniki pozostaną po obróbce w produkcie ostatecznym, a jakie utracimy wraz z odpadami.

Jak powstają płatki owsiane

Do produkcji płatków zbożowych możemy użyć ziaren pochodzących ze zbóż, takich jak owies, jęczmień, pszenica orkiszowa czy ryż. Produktem startowym jest ziarniak wybranego zboża, który podlega wstępnej obróbce tj. obtaczaniu. Ma ono na celu usunięcie resztki okrywy nasiennej oraz nadanie opływowego kształtu ziarnom. Następnie obtoczone ziarna można dodatkowo połamać, co ze względów żywieniowych jest niekorzystnym procesem, ponieważ surowiec w wyniku rozdrobnienia traci część składników mineralnych. Kolejnym krokiem jest nawilżenie ziaren poprzez skierowanie ich do parownika, gdzie zostają poddane przez kilka minut działaniu pary wodnej pod wysokim ciśnieniem. Następnie nawilżone ziarna leżakują i zostają gniecione do uzyskania charakterystycznego dla płatków, płaskiego kształtu. Ostatnim procesem jest wysuszenie produktu i zapakowanie go do plastikowych lub papierowych opakowań.

Rodzaje płatków owsianych

• Zwykłe płatki – powstają w wyniku zgniecenia całego ziarna, które zostało obłuszczone i nawilżone. Zwykłe płatki owsiane są produktem najmniej przetworzonym spośród wymienionych rodzajów, ponieważ proces rozdrabniania został pominięty.
• Płatki górskie – proces produkcji zwykłych płatków owsianych został „wzbogacony” o dodatkowe rozdrobnienie ziarna. Górskie płatki powstają w wyniku zgniecenia, nie całego, lecz pokrajanego i obłuszczonego ziarna, które zostało poddane parowaniu.
• Płatki błyskawiczne – występują w dwóch rodzajach: zwykłe błyskawiczne oraz górskie błyskawiczne. Procesem, który warunkuje deklarowane przez producenta „błyskawiczne” ugotowanie, jest dodatkowa hydratacja ziarna zboża. Hydratacja polega na nawodnieniu ziarniaka przed dalszą obróbką, co warunkuje rozmiękczenie struktury ziarniaka i w ostateczności powoduje, że płatki błyskawiczne zawierają luźniejszą strukturę ziarna i łatwiej chłoną wodę podczas gotowania, w porównaniu do produktu, który nie został poddany temu procesowi. Dla konsumenta, oznacza to, że płatki znacznie krócej osiągają pożądaną przez nas miękkość i są łatwiej strawne.

Owsiane płatki zbożowe zwykłe, górskie i błyskawiczne, nie różnią się pod względem ilości zawartych składników odżywczych, tj białka, węglowodanów i tłuszczu w 100 g produktu. Zawierają ok. 378 kcal, 63 g węglowodanów, w tym 61 g złożonych i 2 g cukru, dodatkowo ok 7 g tłuszczu z czego 1,3 g to nienasycone kwasy tłuszczowe. Cechują się wysoką zawartością białka ok. 12 g, jednak jest to białko niepełnowartościowe, dlatego zaleca się, aby je wzbogacić przez spożywanie ich w towarzystwie białek pochodzenia zwierzęcego np. jogurtu, maślanki czy mleka krowiego.

Ze względów żywieniowych najlepiej wybrać płatki zwykłe lub górskie, ponieważ mają skład najbardziej zbliżony do surowca, z którego powstały. W wyniku obróbki termicznej nie utraciły wielu cennych składników mineralnych. Płatki błyskawiczne nadadzą się lepiej do wypieku ciasteczek na bazie np. banana z tego względu, że wymagają krótszej obróbki termicznej. Osobom z wrażliwym żołądkiem również zaleca się spożywanie płatków błyskawicznych, ponieważ są lżej strawne. To także świetny sposób na owsiankę, czyli najlepszą propozycję na śniadanie w okresie jesienno-zimowym.