Owoce dzikiej róży – właściwości, suszenie. Co można zrobić z owoców dzikiej róży?

Aktualizacja: 9 kwietnia, 2024

W ostatnim okresie możemy zaobserwować wzrost zainteresowania roślinami takimi jak: rokitnik, dereń czy róża. Wiele lat temu surowce te były bardzo często wykorzystywane, między innymi do celów leczniczych, jednak po pewnym czasie zniknęły z powszechnego użycia. A szkoda, bo stanowią cenne źródło substancji wpływających pozytywnie na zdrowie człowieka. Szczególnie korzystnie działa na nas róża [1]. Przyjrzyjmy się jej bliżej.

Owoce dzikiej róży

W Polsce rośnie ponad 20 gatunków róż, które zaliczyć możemy do grupy użytkowej. Spośród nich najpowszechniejszym gatunkiem jest róża dzika. Spotkamy ją w zaroślach, na obrzeżach lasów, miedzach, a także przy drogach. Ta znana od starożytności roślina wykorzystywana była do licznych celów leczniczych oraz kosmetycznych [1]. Współczesna wiedza na temat dzikiej róży pogłębia się każdego dnia, dostarczając coraz to nowszych doniesień na temat potencjalnych możliwości leczniczych i pielęgnacyjnych. Jej popularność wynika m.in. z możliwości stosunkowo łatwej hodowli oraz szerokiego znaczenia farmakologicznego. Nad dziką różą przeprowadzone zostały liczne badania. Wykazały one, iż roślina posiada duży potencjał leczniczy. Wynika to głównie z obecności w niej galaktolipidu, a także związków fenolowych, witamin i składników mineralnych [2].

Owoce pozorne dzikiej róży wykształcają się ze zmięśniałego dna kwiatowego. Wewnątrz nich znajdują się liczne „pestki”, które stanowią tak naprawdę owoce właściwe. Mają one barwę od jasnożółtej do żółtobrązowej i są otoczone licznymi ostrymi, szczeciniastymi włoskami. Kształt pozornego owocu dzikiej róży jest podłużny, czasem kulisty. Początkowo ma kolor zielony, który w miarę dojrzewania staje się czerwony, soczysty i miękki [1].

Dzika róża – właściwości

Dzika róża posiada liczne, cenne właściwości prozdrowotne. Stanowi bardzo dobre źródło witaminy C. Jej zawartość w owocach dzikiej róży jest 10 razy większa niż w owocach czarnej porzeczki i aż 100 razy większa niż w jabłkach. Wystarczy spożyć tylko trzy owoce dzikiej róży, aby pokryć dzienne zapotrzebowanie organizmu na witaminę C.

Owoce obfitują w karotenoidy (m.in. beta-karoten, likopen oraz ksantofile), a także różne związki z grupy flawonoidów. Zawierają również witaminy E, K, B1, B2, B3, B6, olejki eteryczne i pektyny. W dzikiej róży znajdziemy kwasy organiczne, cukry. Dodatkowo owoc jest źródłem zarówno makroelementów (P, K, Ca, Mg), jak i mikroelementów, (Fe, Cu, Mn, Zn).

Karotenoidy zawarte w owocach są cenione jako naturalne barwniki wykorzystywane w przemyśle spożywczym. Dzięki zawartości licznych substancji bioaktywnych, przetwory z dzikiej róży cechują się wysoką pojemnością przeciwutleniającą.

Ważnym odkryciem związanym z wykorzystaniem owoców w farmacji było wyizolowanie aktywnej substancji – galaktolipidu, GOPO, który wykazuje działanie przeciwzapalne. Z przeprowadzonych badań wynika, iż pacjenci cierpiący na przewlekłe stany zapalne stawów oraz kości, po przyjęciu sproszkowanych owoców dzikiej róży, w mniejszym stopniu odczuwali ból. Nastąpiła u nich poprawa ruchomości stawów. Symptomy ostrego zwyrodnienia stawów ustąpiły u ok. 65% osób uczestniczących w badaniu.

Przetwory z dzikiej róży wykazują działanie wzmacniające organizm. Są zalecane w stanach rekonwalescencji, stresu, ogólnego osłabienia, przy chorobach infekcyjnych oraz schorzeniach, które powiązane są z ograniczonym przyswajaniem witaminy C.

Wykazano, że owoce hamują rozwój wirusów, wzrost szczepów Escherichia coli, a także posiadają właściwości przeciwgrzybicze w stosunku do Candida albicans.

Co więcej można je zastosować jako środek żółciopędny i moczopędny oraz pomocniczo w biegunkach, zapaleniu żołądka, jelit, w chorobie wrzodowej, niedokrwistości, reumatyzmie i zapaleniu wątroby [3].

Dzika róża – suszenie

Wykorzystanie dzikiej róży jest ograniczone przez ich niewielką trwałość. Owoce, które są zebrane w odpowiednim stadium dojrzałości, muszą w krótkim czasie zostać poddane procesom utrwalającym. Powszechnie stosowaną metodą utrwalania owoców dzikiej róży jest suszenie konwencjonalne [4].

Zbiór owoców przeprowadzany jest sukcesywnie od września do zimy. Suszenie następuje w temperaturze 50–60 stopni C lub też 75–80 stopni C przez 30 minut, a następnie do zupełnego wysuszenia w temperaturze 40–45 stopni C [1].

Susz uzyskany taką metodą charakteryzuje się ciemną barwą oraz intensywnym zapachem. Owoce zawierają niewielką ilość frakcji lipidowej, jednak charakteryzuje się ona bardzo cennym składem kwasów tłuszczowych, będących źródłem kwasu linolowego oraz α-linolenowego. Susz owoców dzikiej róży posiada bogaty skład karotenoidów, a także związków polifenolowych. W porównaniu z innymi owocami, suszona dzika róża jest znacznie lepszym źródłem polifenoli niż owoce leśne, takie tak np. borówki czy żurawina.

Warto pamiętać, iż poza tradycyjnym suszeniem, w celu utrwalenia owoców dzikiej róży można zastosować również metodę liofilizacji. Badania wykazały, że wykorzystanie tej metody zwiększa zawartość związków bioaktywnych. Owoce cechują się silniejszymi właściwościami przeciwutleniającymi w porównaniu z suszami otrzymanymi konwencjonalną metodą suszenia [4].

Róże od czasów starożytnych były uznawane za „lekarstwo na wszystko”. Współcześnie prowadzonych jest wiele badań, których celem jest potwierdzenie korzystnego wpływu tych roślin na zdrowie. Wiemy już, że owoce dzikiej róży wzmacniają organizm, hamują rozwój wirusów, działają przeciwgrzybiczo, antyoksydacyjnie, moczopędnie [5]. Ze względu na zawartość w nich witamin (zwłaszcza witaminy C), a także licznych makro- oraz mikroelementów warto włączyć owoce do swojej diety.