Ostropest plamisty – olej, tabletki, nasiona, herbata. Jak stosować ostropest plamisty?

Aktualizacja: 27 maja, 2024

Ostropest plamisty był stosowany już w starożytnej Grecji i Rzymie. Dotychczas na świecie przeprowadzono ponad 300 badań naukowych potwierdzających skuteczność tego zioła, szczególnie w leczeniu schorzeń wątroby. Wrzesień i październik to świetny okres na zbiór ostropestu!

Ostropest plamisty – działanie

Ostropest plamisty jest jedną z najważniejszych roślin leczniczych. Należy do rodziny astrowatych, podrodziny rurkokwiatowych. W zależności od warunków wegetacji ostropest osiąga wysokość od około 0,7 do 1,7 m, a okres wegetacji na plantacjach surowcowych trwa 80–110 dni. Preparaty na bazie ekstraktów z owoców tego gatunku są od wielu lat stosowane głównie w leczeniu schorzeń wątroby. Obecnie w literaturze medycznej, można znaleźć doniesienia na temat prób wykorzystania substancji z ostropestu także w leczeniu innych chorób, m.in. nowotworowych.

Swoje prozdrowotne właściowości ostropest zawdzięcza sylimarynie (kompleksowi flawonolignanów – sylibina, sylikrystyna i silidianina), skumulowanej w owocni i łupinie nasiennej.

Ostropest plamisty wzmacnia wątrobę, zapobiegając nadmiernej utracie przez organizm glutationu – związku podobnego do aminokwasu, który odgrywa ważną rolę w odtruwaniu organizmu. Badania wykazały, że może on zwiększać stężenie glutationu nawet o 35%. Zioło skutecznie chroni wątrobę przed dopływem zbyt wielu szkodliwych substancji. Okazuje się bowiem, że ostropest chroni komórki wątroby przed niekorzystnym działaniem naturalnych metabolitów, które tworzą się w naszym organizmie, a także przed truciznami, które dostają się ze środowiska zewnętrznego: metalami ciężkimi, toksyną muchomora sromotnikowego, pestycydami, alkoholem czy lekami. Jest też silnym przeciwutleniaczem, mocniejszym niż witaminy C i E, przeciwdziała więc uszkodzeniom komórek przez wolne rodniki. Roślina działa odtruwająco, oczyszczająco i regenerująco na miąższ wątroby i częściowo na miąższ nerek, zwiększa wydzielanie soku żołądkowego i wzmaga apetyt. Ostropest plamisty działa przeciwzapalnie ze względu na inhibicję leukotrienów, wzmacnianie układu enzymów antyoksydacyjnych i usuwanie tych toksyn, które zapoczątkowują reakcje zapalne. Wyciągi alkoholowe z tej rośliny działają wzmacniająco na naczynia krwionośne, hamują krwawienia wewnętrzne, a zwłaszcza z narządów kobiecych, powodują łagodny skurcz naczyń krwionośnych.

W związku z powyższym ostropest przydatny jest głównie w leczeniu takich schorzeń jak:

• marskość wątroby,
• ostry żółty zanik wątroby,
• żółtaczka,
• wirusowe zapalenie wątroby,
• zwyrodnienie tłuszczowe wątroby,
• zatrucia,
• brak soku żołądkowego,
• wzdęcia, odbijanie,
• kamica żółciowa,
• hemoroidy,
• krwotoki wewnętrzne,
• krwawienie z żołądka i jelit,
• łuszczyca.

Ostropest plamisty wskazany jest podczas chemioterapii u pacjentów cierpiących na nowotwór, gdyż zmniejsza powstające uszkodzenia wątroby oraz wspomaga rekonwalescencję, przyspieszając usuwanie substancji toksycznych odkładających się w organizmie.

Ponadto zioło to działa skutecznie w endometriozie (chorobie, która jest jedną z przyczyn bezpłodności kobiet), ponieważ pomaga wątrobie przetwarzać estrogen – hormon, który w większych stężeniach może nasilać bóle i inne objawy.

Roślina ta stała się ponadto przedmiotem badań specjalistów od pasz i żywienia zwierząt, a ze względu na znaczną zawartość oleju o interesującym składzie kwasów tłuszczowych, także specjalistów od kosmetyki.

Olej z ostropestu

Olej z ostropestu można stosować zarówno wewnętrznie, jak i zewnętrznie. Olej, w szczególności tłoczony na zimno, ma najszersze zastosowanie, w tym także nawilżające i regenerujące skórę, więc może być stosowany jako kosmetyk działający ochronnie. Olej ostropestowy zastosowany zewnętrznie pomoże uporać się z oparzeniami czy innymi trudno gojącymi się ranami. Jego skuteczność udowodniono w leczeniu procesów ropnych, egzemy, odleżyn, rumienia, alergii atopowej i kontaktowej oraz w przypadku zrogowaceń naskórka. Wyciąg z ostropestu wskazany jest również w regeneracji włosów i paznokci. Olej z ostropestu warto używać w schorzeniach związanych z zapaleniem jamy ustnej, dziąseł czy krtani.

W zastosowaniu wewnętrznym zaleca się picie 2–3 łyżeczek oleju na dobę (w przypadku mocnych zatruć stosuje się większe dawki). Śmiało można go także dodawać do sałatek i innych potraw na zimno. Posiada lekko gorzki, orzechowy smak oraz żółto-brązową barwę. Stosując go zewnętrznie należy regularnie robić okłady lub wcierać olej w chorobowo zmienione miejsce. Efekty są widoczne już po kilku tygodniach.

W zasadzie nie ma żadnych przeciwwskazań do stosowania oleju z ostropestu plamistego. Nie wykazuje on żadnych właściwości toksycznych i nie wywołuje skutków ubocznych, o ile jest przyjmowany zgodnie z zaleceniami. Olej z ostropestu należy przechowywać w chłodnym i ciemnym miejscu – wówczas dłużej zachowa swoje właściwości.

Ostropest plamisty – tabletki

Ostropest plamisty dostępny jest na rynku również w tabletkach. Zioło to w postaci gotowych suplementów diety należy stosować zgodnie z zaleceniami podanymi na etykiecie preparatu. Najczęściej producenci zalecają spożycie 1 tabletki raz dziennie. W skład tabletki z wyciągiem ostropestu mogą również wchodzić takie substancje jak: celuloza (substancja wypełniająca), sole magnezowe kwasów tłuszczowych (substancja przeciwzbrylająca), sól sodowa karboksymetylocelulozy usieciowiona (substancja wypełniająca), dwutlenek krzemu (substancja przeciwzbrylająca), sorbitole, kwasy tłuszczowe, guma arabska, karagen (substancje glazurujące).

Ostropest plamisty – nasiona

Owocem roślin z tej podrodziny jest niełupka (łac. achaenium). Jest to owoc suchy, niepękający, o skórzastej owocni z pojedynczym nasieniem. Niełupki przeważnie są niewielkie (choć w przypadku ostropestu wyjątkowo duże, o masie 25–33 g) i są one jednocześnie materiałem siewnym. W praktyce więc częściej używa się nazwy „nasiona” niż „niełupki”. W literaturze naukowej zamiast potocznie nazywanych „nasion” spotkamy się z poprawnie botanicznymi nazwami, czyli w przypadku ostropestu – owocem lub niełupką.

Tak więc ostropest w formie tzw. nasion jest najmniej przetworzonym produktem, w związku z czym jest najlepszym wyborem. Nasiona można mielić, by tak powstający proszek stał się najlepszy źródłem sylimarynu, a więc substancji, na której najbardziej nam zależy. Po zmieleniu mogą być dodatkiem do praktycznie każdego dania. Ich smak jest neutralny, dzięki czemu możemy dodać je do kanapek, owsianki, jogurtów, sałatek itd.

Nasiona ostropestu plamistego można zakupić również w gotowej formie mielonej. Jednak należy mieć świadomość, że w pyłku mogą znajdować się również inne części tej rośliny jak chociażby kwiaty, czy łodyga które posiadają o wiele mniej prozdrowotnych właściwości.

Herbata z ostropestu

Herbata z ostropestu posiada lekko mleczną konsystencję. Do jej przygotowania warto korzystać z dobrze zmielonych łupin nasiennych. Smak herbaty może być nieco gorzki, dlatego można do niej dodać cukru czy substytutów cukru, np. miodu. Dla poprawy smaku można dodać liści mięty, które pozwalają jeszcze lepiej stymulować pracę układu trawiennego. Dobrym połączeniem jest również ostropest plamisty i mniszek lekarski. Wówczas rośliny te silniej przeciwdziałają dolegliwościom układu trawiennego, takimi jak rozstrój żołądka, biegunka czy nudności. Zioło to również dobrze współgra z nagietkiem, poprawiając pracę układu krwionośnego i zmniejszając dyskomfort związany z żylakami.

Herbata z ostropestu dla większości ludzi jest z reguły zupełnie bezpieczna. Sporadycznie mogą pojawiać się reakcje alergiczne, tj. podrażnienie żołądka, nudności i biegunka, czy wysypka. Jeżeli jesteś uczulony na rośliny z rodziny astrowatych, np. ambrozja, chryzantemy, nagietki, rumianek, krwawnik pospolity, czy stokrotki zachowaj szczególną ostrożność przy spożywaniu ostropestu. Herbata z ostropestu plamistego nie powinna być stosowana przez kobiety w ciąży lub karmiące matki.

Warto również przyjąć zasadę, szczególnie w przypadku jakichkolwiek problemów zdrowotnych, że stosowanie ziołowych środków zaradczych powinno być konsultowane z lekarzem lub dietetykiem. Warto wiedzieć, że różnego rodzaju preparaty z ostropestu nie powinny stosować osoby, które cierpią na niedrożność kanałów żółciowych (w ich przypadku zwiększone wydzielanie żółci jest niebezpieczne), są leczone metronidazolem, lekami przeciwlękowymi, antykoncepcyjnymi, przeciwzakrzepowymi czy statynami (obniżającymi cholesterol), ponieważ może on osłabić ich działanie.