Guma arabska – zastosowanie i szkodliwość. Czy guma arabska jest zdrowa?

Aktualizacja: 7 maja, 2024

W obecnych czasach większość produktów spożywczych zawiera w sobie substancje dodatkowe, mające polepszyć ich smak, wygląd czy teksturę. Są one także odpowiedzialne za zwiększoną odporność na zepsucie, dzięki czemu zakupione surowce mogą być dłużej przechowywane czy też transportowane na dalekie odległości. Jednym z takich produktów jest guma arabska, której obecność wykryć można w wielu składach produktów. Pozostaje jednak pytanie, czy jej korzystne działanie dla producentów żywności jest równoczesne z brakiem szkodliwości wywieranej na organizm konsumenta i utrzymaniem zdrowotności wybranych surowców? Przeczytaj artykuł i dowiedz się, czym jest guma arabska i jakie ma zastosowanie!

Guma arabska

Guma arabska zaliczana jest do grupy substancji dodatkowych odpowiedzialnych za działanie stabilizujące i zagęszczające. Jest to mieszanka polisacharydów, oligosacharydów oraz glikoprotein. Uznana została przez Amerykańską Agencję ds. Żywności i Leków za jedną z najbezpieczniejszych substancji dietetycznych. Dzięki temu cechuje się silnie rozgałęzioną strukturą i wysoką masą cząsteczkową, a także hydrofilnością. Charakteryzuje ją pochodzenie naturalne, gdyż jest ona wydzielana przez rośliny w sposób naturalny. Jest to bowiem wysięk otrzymywany z łodyg Acacia Senegal pochodzącej z zachodniego wybrzeża Afryki oraz blisko spokrewnionych z nią gatunków. Żywica pozyskiwana jest z uszkodzonych lub naciętych gałęzi. Zajmują się tym głównie kobiety, dla których praca ta stanowi główne źródło utrzymania. Oznaczana jest symbolem E414, pod którym najczęściej spotkać ją można w składach produktów żywnościowych. Jest to substancja dobrze rozpuszczalna w wodzie, nie posiada smaku ani zapachu, dlatego jest tak często stosowana jako emulgator czy stabilizator smaku. Funkcjonuje ona również jako nośnik innych substancji dodatkowych w takich produktach, w których ich ilość jest ograniczona. Guma arabska nie jest trawiona przez organizm ludzki, jednak po procesie fermentacji w okrężnicy otrzymywane są krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe, które mogą przynosić wiele korzyści, m.in. efekt probiotyczny.

Guma arabska – zastosowanie

Guma arabska zwykle stosowana jest jako stabilizator w produktach spożywczych. Jej funkcja jednak na tym się nie kończy, okazuje się bowiem, iż cechuje się ona aktywnością żelującą. Dodatkowo działa jak emulgator oraz zagęstnik. Świetnie sprawdza się w wyrobach cukierniczych, a także napojach bezalkoholowych. Bywa także częstym składnikiem gum do żucia, galaretek czy różnego typu polew. Poza tym warto wspomnieć o jej roli nośnika. Zgodnie z doniesieniami zaliczana jest do grupy nośników stałych i umożliwia jednolite rozprowadzenie innych substancji dodatkowych, stosowanych w niewielkiej ilości np. podczas produkcji wyrobów cukierniczych, ciast czy margaryn. Oczywiście stosowana jest również w innych gałęziach przemysłu, np. w kosmetycznym jako substrat do produkcji środków przeznaczonych do pielęgnacji włosów, a także ceramicznym czy tekstylnym. Przez farmaceutów stosowana bywa zwykle do produkcji leków osłonowych w przypadku stanów zapalnych błon śluzowych, a także tabletek. Ceniona jest tutaj również za zdolność do zapobiegania wytrącania metali ciężkich z surowców. Warto wspomnieć, iż różnego rodzaju preparaty przeznaczone do łagodzenia podrażnień śluzówki (krople, syropy, pastylki na kaszel czy ból gardła) często cechują się jej dodatkiem, gdyż usprawnia owy proces. Właśnie z tego względu polecana jest osobom zmagającym się ze schorzeniami takimi jak: zapalenie dziąseł, gardła oraz krtani. Jako ciekawostkę dodam, że używana bywa przez niektórych wędkarzy w połączeniu z piaskiem czy żwirem w celu sklejenia zanęty.

Guma arabska w żywności

Guma arabska znajduje szerokie zastosowanie w przemyśle spożywczym właśnie ze względu na jej właściwości zagęszczające, stabilizujące oraz emulgujące. Jej obecność odnotowywana jest w niemal wszystkich wyrobach cukierniczych, zwłaszcza kakaowych czy czekoladowych. Związane jest to z jej aktywnością zapobiegającą krystalizacji cukru oraz ułatwiającą połączenie ze sobą składników, co daje gwarancję odpowiedniej konsystencji mieszaniny. Dodatkowo wykorzystywana jest do produkcji napojów bezalkoholowych, gdyż pozwala na zachowanie pożądanego smaku, konsystencji i barwy. W piwach natomiast skutkuje zachowaniem trwalszej i bardziej okazałej piany. Nie jest to jednak jedyny produkt alkoholowy, do którego została zastosowana. Jej dodatek bowiem podczas wyrobu wina daje bardziej wyrazisty kolor końcowy płynu. Oczywiście pod względem stabilizacji smaku często bywa dodatkiem gum do żucia, galaretek czy polew. Wzbogacane nią zostają także żywność bezglutenowa czy przeznaczona dla niemowląt.

Guma arabska – szkodliwość

Dopuszczalna dzienna dawka owej substancji oceniona została już w 1969 roku przez ekspertów FAO oraz WHO, jednak maksymalna dawka nie została określona. Okazuje się bowiem, iż nie należy przekraczać spożywania 30 g tego surowca w ciągu doby. Badania dowodzą, iż guma arabska jest stosunkowo mało toksyczna przy spożyciu doustnym. Niekiedy mogą wystąpić reakcje alergiczne w postaci wysypki, pokrzywki czy kataru siennego. W rzadkich i bardziej skomplikowanych przypadkach możemy mieć do czynienia z astmą. Osoby chorujące na to schorzenie po spożyciu zbyt wysokich ilości tego dodatku mogą zauważyć nasilenie objawów. Pamiętajmy jednak, iż guma arabska jest bardzo szeroko stosowana w przemyśle spożywczym, jednak przypadki wystąpienia natychmiastowych objawów alergii są niezwykle rzadkie. Należy zachować umiar przy jej spożywaniu i przestrzegać określonej dawki, bezpiecznej do spożycia. W takich ilościach z pewnością nie grozi konsumentom niebezpieczeństwo. Szczególnie niebezpieczna okazać może się w niektórych sytuacjach, gdzie wywołać może astmę w ekspozycji zawodowej, zwłaszcza w miejscach takich jak fabryki cukierków, pracowniach przemysłu farmaceutycznego czy drukarniach.

Guma arabska – cena, gdzie kupić

Gumę arabską spotkać można przede wszystkim w internecie, gdzie bez przeszkód zdobyć można ją w postacią proszku, kryształków lub syropu. Dodatkowo dostępna jest również w większości aptek. Cena także nie jest zbyt wygórowana. W przypadku formy sproszkowanej zapłacimy ok. 20 zł za opakowanie 500 g, natomiast 1 kg to koszt 35 zł. Surowiec ten w postaci płynnej to koszt ok. 23–40 zł za 75 ml. Decydując się na zakup w internecie należy zwracać uwagę na sprzedawcę oraz inne produkty, jakie oferuje. Najlepiej skłonić się do wyboru apteki, skąd produkt będzie miał pewną jakość.

Czy guma arabska jest zdrowa?

Guma arabska, jak już wspomniałam, nie jest całkowicie trawiona w przewodzie pokarmowym, a w owym procesie otrzymywane są krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe o zdrowotnym wpływie na organizm. Odnotowano m.in. ich działanie probiotyczne polegające przede wszystkim na wzroście poziomu różnych szczepów bakterii, w szczególności Bifidobacteria, Lactobacteria oraz Bacteriodes. Niektóre doniesienia świadczą także o ich aktywności przeciwutleniającej i w efekcie przeciwnowotworowej. Dodatkowo inne korzystne aspekty jej spożywania to np. redukcja stężenia cholesterolu (całkowitego i frakcji LDL) oraz trójglicerydów w osoczu zwierząt oraz ludzi. Zatem może być niezwykle skuteczna w walce z hipercholesterolemią, a także różnego rodzaju schorzeniami sercowo-naczyniowymi.

Warto tutaj wspomnieć o jej aktywności przeciwko toksyczności wątroby i serca. Dzieje się tak poprzez działalność obecnych w niej włókien pokarmowych (błonnik), które wiążą kwasy żółciowe w końcowym odcinku jelita krętego równocześnie ograniczając ich wchłanianie. To właśnie one stanowią substrat do syntezy cholesterolu. Następnie w jelicie grubym zostają  uwolnione. Kwaśne pH panujące w owym środowisku w wyniku zachodzącego tam procesu fermentacji, sprawia, iż stają się one nierozpuszczalne i ułatwia ich wydalanie ze stolcem. Dodatkowo takie odziaływanie obniża trawienie i wchłanianie wszystkich lipidów. Poza tym wymienić można jej lecznicze działanie w zakresie niwelowania biegunki poprzez usprawnienie wchłaniania wody przez błonę śluzową jelit. Prawdopodobnie jest to wynikiem otwarcia ścieżek parakomórkowych w owym miejscu. Oczywiście nie zapominajmy o jej zdolności poprawiania biodostępności wielu związków (m.in. pochodzących z kurkumy czy witamin oraz składników mineralnych, a nawet kwasów tłuszczowych omega-3) i skuteczności terapeutycznej w stosunku do różnorodnych komórek, w tym rakowych.

Ponadto od wielu lat guma arabska stosowana jest w medycynie Bliskiego Wschodu w leczeniu pacjentów z przewlekłą niewydolnością nerek oraz schyłkową niewydolność nerek. Udowodniono, że zmniejsza częstość, a także potrzebę hemodializy. Oprócz tego redukuje wydalanie azotu z moczem i tym samym wzmaga usuwanie mocznika w kątnicy. Skutkuje to ograniczeniem stężenia mocznika w surowicy. Wykazuje ona bowiem silny wpływ na komórki dendryczne, prezentujące antygeny. W ten sposób domniemać można, iż pełni kluczową rolę w regulacji odpowiedzi immunologicznej. Co więcej wykazano, że jej spożycie może zwiększać stężenie maślanu w surowicy krwi, które regulują syntezę hemoglobiny płodowej. Ona natomiast opóźnia degradację hemoglobin i jednocześnie hamuje wzrost śródbłonka Plasmodium. Odpowiednia ekspresja hemoglobiny płodowej chroni przed ciężkim przebiegiem malarii. Istotny jest fakt, że konsumpcja gumy arabskiej wydaje się być skuteczną strategią żywieniową zapobiegającą, a nawet wspomagającą leczenie nadwagi. W wielu badaniach odzwierciedlono zmniejszenie masy ciała w grupach badanych spożywających owy związek. Umożliwia ona zachowanie beztłuszczowej masy ciała oraz zmniejszenie otłuszczenia.

Podsumowując guma arabska to niezwykle drogocenny dodatek do produktów żywnościowych. Oferuje ona szeroką gamę korzystnych dla zdrowia funkcji. Działa bowiem m.in. jako probiotyk czy przeciwdziała otyłości i hipercholesterolemii. Dodatkowo wspomaga leczenie niewydolności nerek, a nawet malarii. Należy jednak pamiętać o zachowaniu umiaru w jej spożyciu, gdyż przedawkowanie skutkować może wystąpieniem nieprzyjemnych objawów. Bez wątpienia jest to surowiec, który warto włączyć do swojej diety.