Niedobór żelaza u dzieci – przyczyny, objawy. Co jeść przy niedoborze żelaza u dzieci?

Żelazo jest pierwiastkiem uznanym za niezbędny do prawidłowego rozwoju oraz funkcjonowania organizmu dziecka. Większość żelaza zgromadzonego w organizmie wchodzi w skład hemoglobiny (barwnik krwi), która odpowiada za transport tlenu po organizmie. W wątrobie, śledzionie oraz szpiku kostnym, nadmiar żelaza jest magazynowany w formie: ferrytyny i hemosyderyny. Niedobór żelaza może skutkować poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi, zatem warto zadbać o odpowiednią ilość tego pierwiastka w codziennej diecie dziecka.

Niedobór żelaza – przyczyny

Niedobór żelaza w organizmie dziecka może być podyktowany jedną z trzech następujących nieprawidłowości:

• niedostatecznym spożyciem żelaza wraz z codzienną żywnością,
• wynikać z zaburzeń w prawidłowym wchłanianiu spożytego pierwiastka w jelicie,
• utratą żelaza w wyniku krwotoku.

Wielu rodziców skarży się na niechęć swojego dziecka do spożywania mięsa i jego przetworów (dobrej jakości chude wędliny, kiełbasy) oraz podrobów, z których warto wymienić wątróbkę będącą znakomitym źródłem żelaza. Większą sympatią wśród dzieci cieszą się jaja, jednak ich nadmierne spożycie nie jest polecane przez specjalistów.

Dobrym źródłem żelaza są również zielone warzywa, produkty zbożowe, orzechy nerkowca i laskowe oraz suszone i świeże owoce. Niestety w grupie dzieci obserwuje się niskie spożycie wymienionych przetworów, co może przyczyniać się do wystąpienia niedoboru żelaza w ich diecie.

Niedobór żelaza może dotyczyć również dzieci, u których zdiagnozowano nietolerancje pokarmowe na jaja, białka mleka krowiego (często wymaga to również wykluczenia z diety wołowiny) oraz celiakię, co wymaga wykluczenia z diety dziecka ziaren pszenicy, żyta, jęczmienia i owsa oraz przetworów wykonanych z wymienionych zbóż.

Niedobór żelaza u dzieci – objawy

Niedobór żelaza daje charakterystyczne objawy, których wystąpienie u dziecka powinno zaalarmować rodziców. Jakie to objawy? U niemowląt obserwuje się zaburzenia w prawidłowym rozwoju psychomotorycznym oraz nadpobudliwość. Dzieci starsze mogą mieć kłopoty ze skoncentrowaniem się na wykonywanych czynnościach, będą drażliwe, zmęczone, blade i apatyczne. Można również zaobserwować obniżenie wydolności fizycznej, przewlekłe zmęczenie oraz senność.

Przewlekle występujący niedobór żelaza w organizmie dziecka może przyczynić się do rozwoju niedokrwistości z niedoboru żelaza.

Niedobór żelaza u dzieci – co jeść?

Źródła żelaza można podzielić na roślinne (żelazo niehemowe) oraz zwierzęce (żelazo hemowe). O ile pierwiastek z produktów pochodzenia zwierzęcego, takich jak mięso, podroby, jaja, jest dobrze przyswajalny przez organizm, to pochodzący z produktów roślinnych (orzechy, warzywa, owoce, produkty zbożowe) przyswaja się znacznie trudniej. Czynnikiem zwiększającym przyswajalność żelaza ze źródeł roślinnych są witaminy A, C i beta-karoten występujące w warzywach i owocach oraz sokach owocowo-warzywnych. Działanie wspomagające wchłanianie tego pierwiastka wykazuje także witamina B6, B12 oraz kwas foliowy. Niekorzystny wpływ na przyswajanie żelaza ma natomiast błonnik oraz fityniany zawarte w produktach zbożowych i warzywach strączkowych. Kwas fitynowy wpływa ponadto negatywnie na absorpcję wapnia oraz cynku.

Warto zatem łączyć produkty bogate w żelazo roślinne z żywnością zawierającą składniki poprawiające jego wchłanianie, natomiast ograniczać połączenia z produktami zawierającymi substancje, które obniżają biodostępność tego pierwiastka.

Zawartość żelaza w wybranych produktach spożywczych została przedstawiona w poniższej tabeli.

Niedobór żelaza w diecie dziecka może przyczynić się do zaburzeń w prawidłowym rozwoju umysłowym oraz fizycznym. Wdrożenie do diety większej ilości produktów spożywczych będących dobrym źródłem tego pierwiastka okaże się korzystnym zabiegiem dla zdrowia dziecka oraz jego samopoczucia.