Jakie są właściwości prawoślazu lekarskiego? Działanie syropu prawoślazowego

Aktualizacja: 7 marca, 2025

Syrop prawoślazowy produkuje się z prawoślazu lekarski, czyli Althaea officinalis L. Jest to roślina o długiej historii zastosowania w medycynie. Wykorzystywane są zarówno jego kwiaty oraz liście, jak i korzenie. Naturalnie występuje on m.in. w Polsce, ale również w innych państwach Europy, a także w niektórych regionach Azji. Jego anglojęzyczna, nazwa „marshmallow”, używana jest głównie dla wyrobu cukierniczego – słodkich pianek gdyż to właśnie z tej rośliny powstały pierwsze sztuki tego znanego na całym świecie przysmaku.

Syrop prawoślazowy

Syrop prawoślazowy produkuje się głównie z korzenia prawoślazu, który jest wykopywany jesienią, w drugim lub trzecim roku wegetacji, następnie surowiec poddaje się suszeniu w ok. 40°C. Jest on bogatym źródłem substancji śluzowych, zaliczanych do polisacharydów. Sporządzane z korzeni wyciągi stosowane są przy wielu schorzeniach, m.in. ochronnie i przeciwzapalnie w leczeniu chorób górnego układu oddechowego, nieżytu oskrzeli, przełyku, nadkwaśności oraz nieżytu żołądka i dwunastnicy. Syrop prawoślazowy składa się z maceratu korzenia z prawoślazu (ekwiwalent 5 g korzenia prawoślazu) [1–3].

Działanie syropu prawoślazowego

Syrop prawoślazowy jest wskazany przy łagodzeniu podrażnień błony śluzowej górnych dróg oddechowych przy współwystępującym kaszlu. Jego działanie opiera się na właściwościach powlekających, łagodzących i osłaniających, które wynikają z zawartych w prawoślazie związkach śluzowych [2–4]. Na ulotkach producenci zapewniają, że z powodzeniem może on być stosowany przy dolegliwościach bólowych gardła i krtani, suchym kaszlu, chrypce, anginie, bronchicie, nieżycie oskrzeli i przełyku [5].

Syrop prawoślazowy w ciąży i dla dzieci

Zgodnie z informacjami zawartymi na ulotkach syropów prawoślazowych różnych producentów, produkt ten jest przeciwwskazany dla kobiet w ciąży, co może być tłumaczone brakiem badań przeprowadzonych na tej grupie pacjentów oraz zawartością etanolu w składzie syropu. Podobnie jest, jeśli chodzi o dzieci – ze względu na zawartość etanolu lek nie powinien być stosowany przed 6 rokiem życia. Dorosłym i dzieciom powyżej 12 roku życia można podawać ten środek 3 razy na dobę 15 ml, zaś dzieciom w przedziale wiekowym 6–12, o ile lekarz nie zaleci inaczej, należy podawać 3 razy na dobę po 5 ml [2, 3].

Na jaki kaszel stosować syrop prawoślazowy?

Co ciekawe, syrop prawoślazowy może być stosowany zarówno na kaszel mokry, jak i na kaszel suchy. To dwukierunkowe działanie jest związane z zawartymi w korzeniu tej rośliny związkami śluzowymi, które z jednej strony charakteryzują się działaniem nawilżającym, co jest wskazane przy kaszlu suchym, a z drugiej strony będą zmniejszać ilość wydzieliny, co ma korzystne działanie przy występującym kaszlu mokrym [2, 3].

Prawoślaz

Skład chemiczny prawoślazu lekarskiego jest dobrze znany. Już kilkadziesiąt lat temu opisano obecne w tej roślinie z rodziny ślazowatych śluz, skrobię i pektyny, a także flawonoidy, kwasy fenolowe czy kumaryny. Identyfikacja składu prawoślazu pozwoliła na dalsze badania dotyczące jego wpływu na zdrowie człowieka.

Właściwości prawoślazu lekarskiego

Za prozdrowotne właściwości prawoślazu lekarskiego odpowiadają głównie związki chemiczne o charakterze przeciwutleniaczy. Flawonoidy, kwasy fenolowe i kumaryny znane są jako fitozwiązki o działaniu antyoksydacyjnym i przeciwzapalnym. Śluz z kolei wykazuje działanie śluzogenne – sprzyja zdrowiu niektórych elementów układu oddechowego i pokarmowego, a dokładniej nawilżeniu tkanek wysuszonych i podrażnionych. Obecne w tej roślinie węglowodany natomiast przejawiają interesujące właściwości organoleptyczne, co wykorzystywane jest w technologii żywności i potraw.

Korzeń prawoślazu

Podobnie jak w przypadku wielu innych roślin stosowanych w ziołolecznictwie poza nadziemnymi częściami prawoślazu wykorzystywany jest również jego korzeń. Większość badań dotyczących medycznych właściwości tego surowca prowadzone były właśnie z udziałem korzenia. To on bowiem odznacza się bogactwem wartościowego śluzu – stwierdzono, że działa przeciwkaszlowo, przeciw niektórym chorobom przyzębia, przeciwzapalnie i immunostymulująco, a także wykazuje właściwości obniżające poziom cukru we krwi po posiłku, pobudzające fagocytozę i aktywność makrofagów. Ekstrakty korzenia prawoślazu często znajdują się w różnych pastylkach do ssania i syropach, aczkolwiek ekstrakty wodne, czyli herbatki, również mają pewien potencjał.

Medycyna naturalna często udowadnia wyższość nad syntetycznymi środkami farmaceutycznymi, należy jednak pamiętać, że nie zawsze. Wszelkie chęci wprowadzenia fitoterapii w leczeniu konkretnych schorzeń powinny być konsultowane ze specjalistami – zarówno w zakresie medycyny, jak i ziołolecznictwa. Jedną z najpopularniejszych i najbardziej sprawdzonych roślin jest prawoślaz. Z pewnością może być on wykorzystywany w leczeniu m.in. przeziębień, którym towarzyszy kaszel, ból gardła i stany zapalne.