Pokrzywa na włosy, odchudzanie i anemię. Jakie właściwości ma pokrzywa?

Aktualizacja: 2 stycznia, 2025

Medycyna niekonwencjonalna to w dzisiejszych czasach popularna i szybko rozwijająca się dziedzina. W dużej mierze bazuje na wykorzystaniu ziół, które – ze względu na powszechne występowanie – są stosunkowo tanie. Kolejną zaletą jest ich łatwa obróbka technologiczna oraz bogactwo składników bioaktywnych, które posiadają bardzo duży potencjał leczniczy. 

Na rynku dostępna jest szeroka gama ziół czystych, mieszanek ziołowych oraz produktów zawierających ekstrakty roślin leczniczych – maści, suplementów, kosmetyków, płukanek, nalewek. Dużo odmian ziół znalazło swoje zastosowanie zarówno w lecznictwie, jak i w kosmetologii. Tak jest również przypadku pokrzywy.

Pokrzywa

Pokrzywa zwyczajna uważana jest za chwast. Porasta gleby w okolicach domostw, pastwiska, ogrody, polany, zarośla. Zazwyczaj występuje w dużych skupiskach. W kontakcie ze skórą daje nieprzyjemne uczucie pieczenia, a wszystko za sprawą drażniącej cieczy zawartej we włoskach porastających roślinę. W jej skład wchodzi między innymi kwas mrówkowy, który drażni skórę i powoduje powstanie na jej powierzchni białawych, pękających bąbli.

Z pokrzywy do celów leczniczych wykorzystuje się zarówno liście (zbierane przed kwitnieniem), jaki i korzenie (zbierane wczesną wiosną lub jesienią) oraz nasiona. Te ostatnie składają się w 30% z oleju, który jest źródłem wielonienasyconych, jednonienasyconych i nasyconych kwasów tłuszczowych – zwłaszcza oleinowego i linolowego.

Pokrzywa – właściwości

Pokrzywa jest cennym źródłem substancji biologicznie czynnych – kwasów organicznych, karotenoidów, flawonoidów, garbników, steroli, składników mineralnych oraz witamin. Szczególnie duża zawartość witaminy C sprawia, że preparaty na bazie pokrzywy wspomagają odporność. Gorący napar sprawdzi się w okresie zimy i z powodzeniem zastąpi zwykłą herbatę.

Pochodne tyrozyny zawarte w pokrzywie wykazują działanie przeciwhistaminowe. Właśnie tym związkom roślina zawdzięcza swoje właściwości antyalergiczne. Badania wykazały, że ekstrakt z pokrzywy ma zdolność do hamowania aktywności enzymów biorących udział w kilku głównych reakcjach zapalnych.

Właściwości przeciwzapalne mogą być również pomocne w przypadku pacjentów cierpiących na schorzenia stawów spowodowanych urazami mechanicznymi. Stwierdzono ponadto, że ekstrakt z pokrzywy działa łagodząco na bóle reumatyczne.

Z kolei w medycynie ludowej pokrzywa znana była ze swoich właściwości przeciwbakteryjnych. Stosowano ją w przypadku słabo gojących się ran. Współczesna medycyna potwierdza skuteczność pokrzywy w eradykacji gronkowca złocistego opornego na metycylinę oraz szczepu Mycobacterium tubeculosis.

Najnowsze badania wskazują na właściwości przeciwnowotworowe pokrzywy. Wyciąg na bazie alkoholu z powodzeniem stosowany jest w leczeniu raka prostaty. Przypuszcza się, że działanie antynowotworowe jest zasługą występujących w korzeniu fitoestrogenów, dzięki którym wzrasta poziom aktywnych hormonów w organizmie pacjenta, co z kolei ogranicza proces przerostu prostaty.

Pokrzywa – zastosowanie

Preparaty z kłącza oraz korzenia pokrzywy wykazują właściwości obniżające poziom glukozy, cholesterolu i lipidów we krwi, a to bywa wykorzystywane w leczeniu cukrzycy. Co więcej, badania pokazały, że pokrzywa zwiększa wydzielanie insuliny – może być zatem pomocna w walce z insulinoopornością, czyli tzw. stanem poprzedzającym wystąpienie choroby.

Zioło to znane jest ponadto ze swoich właściwości diuretycznych, co znajduje swoje zastosowanie przy leczeniu zaburzeń oddawania moczu towarzyszących przerostowi gruczołu krokowego. Związki aktywne zawarte w korzeniach poprawiają sam proces oddawania moczu oraz zmniejszają dolegliwości bólowe przy jego wydalaniu.

Wyciągi z pokrzywy mają zastosowanie u pacjentów kardiologicznych. Wyizolowane z liści pokrzywy flawonoidy hamują agregację płytek krwi indukowaną trombiną, adrenaliną, kolagenem i difosforanem adenozyny. Badania potwierdziły, że pokrzywa ma istotne zastosowanie w profilaktyce oraz leczeniu chorób sercowo-naczyniowych.

Pokrzywa na włosy

Susz z pokrzywy może być wykorzystywany w kosmetologii – do przyrządzania płukanek na włosy. Dzięki takim zabiegom kosmki staną się puszyste, błyszczące i dobrze odżywione. Pokrzywa pomaga również w walce z łupieżem i nadprodukcją sebum. Wystarczy zalać 2–3 łyżki liści z pokrzywy litrem zimnej wody i zagotować. Po ostudzeniu wywar cedzimy i spłukujemy nim świeżo umyte włosy.

Taki zabieg kosmetyczny najlepiej sprawdzi się na włosach ciemnych, gdyż pokrzywa może nieco zmieniać ich barwę. Blondynkom zaleca się stosowanie płukanek na bazie rumianku, który, tak samo jak pokrzywa, odżywia włosy i nadaje im blasku, ale nie zmienia ich koloru.

Szatynki i brunetki bez obaw mogą korzystać z dobrodziejstw pokrzywy, a paniom pragnącym wzmocnić efekt przyciemnienia włosów zaleca się zmieszanie pokrzywy z korą dębu w proporcji 1:1. Płukanka na bazie tych 2 składników stosowana regularnie nada włosom głębszego koloru.

Uwaga praktyczna – warto stosować ciemne ręczniki, na których nie znać zabrudzeń spowodowanych stosowaniem płukanki.

Pokrzywa a odchudzanie

Podstawą szczupłej sylwetki jest właściwa przemiana materii, a tą można regulować odpowiednią dietą oraz aktywnością fizyczną. Podstawą jest spożywanie dużej ilości warzyw i owoców, które są cennym źródłem błonnika. Na regulację pasażu jelitowego korzystnie wpływają też zioła. Pokrzywa nie ma wprawdzie takich walorów smakowych jak rozmaryn czy majeranek, ale zauważono, że napar pity regularnie również przyspiesza procesy trawienne, co pozwala zredukować masę ciała.

Nadwaga może być w pewnym stopniu spowodowana zatrzymaniem wody w organizmie. W przypadku pacjentów przewodnionych można wykorzystać właściwości diuretyczne pokrzywy.

Pokrzywa na anemię

Anemia zwana jest inaczej niedokrwistością i może być spowodowana niedoborem żelaza, witaminy B12 lub kwasu foliowego. Ponieważ liście, korzenie oraz nasiona zawierają sporo potrzebnego w procesie tworzenia krwinek pierwiastka, pokrzywa bywa też stosowana do łagodzenia objawów anemii. Regularne picie naparu z pokrzywy nie tylko zwiększa poziom niektórych składników mineralnych, ale również poprawia mechanizmy obronne organizmu.

Pokrzywa w ciąży

Ciąża jest dla organizmu kobiety okresem zwiększonego zapotrzebowania na energię, witaminy oraz składniki mineralne, a tych nie brakuje w produktach z pokrzywy. Napar z tego ziela może być stosowany w okresie ciąży ze względu na zawartość żelaza (używanego w procesach krwiotworzenia), magnezu (odpowiadającego za przewodnictwo nerwowo-mięśniowe) i wapnia (potrzebnego do budowy kośćca). Niektórzy producenci odradzają jednak stosowania herbatek z pokrzywy przez kobiety ciężarne. W takiej sytuacji warto wcześniej skonsultować się z lekarzem prowadzącym.

Podobnie sprawa wygląda w przypadku suplementów w formie kapsułek. Tu producenci zalecają, by kobiety w ciąży przed zastosowaniem preparatu skonsultowały się z lekarzem. Podobne ostrzeżenie znajdziemy na opakowaniach soków z pokrzywy.

Pokrzywa – bezpieczeństwo stosowania

Nie zauważono poważnych skutków ubocznych u pacjentów przyjmujących ekstrakt z pokrzywy nawet przez okres 2 lat. Roślina ta może być zatem stosowana jako naturalny środek w terapii długoterminowej.

Należy jednak pamiętać o właściwościach diuretycznych pokrzywy. Picie naparu w dużych ilościach może niekiedy prowadzić do wypłukiwania składników mineralnych. Warto zatem spożywać pokrzywę naprzemiennie z innymi ziołami – np. skrzypem.

Niektórzy pacjenci skarżą się na dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego. Nie są to jednak częste przypadki. Wówczas należy ograniczyć ilość spożywanego naparu lub zmienić formę, w jakiej przyjmowane jest zioło. Najczęściej jednak pokrzywa działa łagodząco na stany zapalne żołądka i jelit, łagodzi również biegunki.

Pokrzywa – przeciwskazania

Przed zastosowaniem jakiegokolwiek preparatu należy uważnie przeczytać ulotkę, na której producenci umieszczają informację o przeciwwskazaniach. Najczęstszymi z nich są ciężkie choroby nerek lub serca, uczulenie na liść pokrzywy, nadwrażliwość na którykolwiek ze składników preparatu, ciąża i laktacja, wiek (dzieci do 12 r.ż.).

Wcześniejszej konsultacji ze specjalista wymagają też pacjenci zażywający dużą ilość innych leków. W takich sytuacjach należy pamiętać, że zioła nie są substancjami obojętnymi i lubią wchodzić w reakcje z farmaceutykami. Mogą wówczas znosić bądź potęgować działanie leków.