Nerczyca – przyczyny, objawy oraz zasady diety w zespole nerczycowym

Aktualizacja: 30 grudnia, 2024

Zespół nerczycowy to przewlekła choroba wieku młodzieńczego, polegająca na dysfunkcji nerek. Schorzenie to wymaga wprowadzenia przez chorego specjalnej diety, która przyczyni się do osiągnięcia stanu remisji i oszczędzenia chorego narządu przed jego niewydolnością.

Zespół nerczycowy (nerczyca)

Nerczyca występuje głównie u dzieci do 12. roku życia (najczęściej w wieku 3–5 lat) i częściej u chłopców. Jest to choroba przewlekła, z okresami remisji i nawrotów. Chory powinien unikać nadmiernego wysiłku fizycznego, kontaktu z chemikaliami i infekcji wirusowych, które mogą indukować rozwój choroby.

Zespół nerczycowy – przyczyny

Choroba ta polega na uszkodzeniu błony filtracyjnej kłębuszków nerkowych, co skutkuje wzrostem jej przepuszczalności, zwłaszcza dla białek z rodzaju albumin. Najczęstszą przyczyną choroby są różne postacie pierwotnych kłębuszkowych zapaleń nerek. Nerczycę często powodują również choroby ogólnoustrojowe (cukrzyca, gruźlica, nowotwory), utrudniające odpływ krwi żylnej z nerki oraz uszkodzenia nerek na skutek leków, toksyn, substancji chemicznych.

Zespół nerczycowy – objawy

Charakterystycznym objawem choroby jest obecność białka w moczu w ilości przekraczającej 50 mg/kg m.c./dobę, czego przyczyną są wtórna hipo- i dysproteinemia i hiperlipidemia. W wynikach badań krwi zauważalne jest zmniejszenie stężenia białka całkowitego, albumin, gamma-globulin oraz zwiększenie alfa i beta-globulin oraz cholesterolu całkowitego, triglicerydów i lipoprotein frakcji LDL i VLDL. Wraz z moczem następuje również zwiększona utrata jodu, wapnia i witamin rozpuszczalnych w wodzie, przyczyniając się do niedoboru tych związków w organizmie. Nasilona resorpcja wody i sodu powoduje występowanie obrzęków – początkowo w okolicy oczu, później całego ciała. Skóra chorego staje się cienka, podatna na urazy, włosy i paznokcie kruche i łamliwe. Może wystąpić krwinkomocz, nadkrzepliwość krwi, nadciśnienie tętnicze i zaburzenia gospodarki wapniowo-fosforanowej.

Dieta w zespole nerczycowym – zasady

Zapotrzebowanie energetyczne powinno być zgodne z normami dla dzieci zdrowych, odpowiednimi dla danego wieku. Podaż protein musi zostać zwiększona o ilość utraconą z moczem, co należy wyznaczyć indywidualnie dla każdego chorego. Białko powinno być pełnowartościowe, zawierające komplet aminokwasów egzogennych. Należy wystrzegać się zbyt wysokiej podaży protein, która może zwiększać ciśnienie śródkłębuszkowe nerek i nasilać przesącz kłębuszkowy, prowadząc do uszkodzenia narządu. W okresie występowania obrzęków należy ograniczyć podaż wody i sodu. Zapotrzebowanie na płyny ustalane jest indywidualnie na podstawie określenia dobowej diurezy. Stosowanie leków moczopędnych wymaga uzupełnienia utraconego z moczem potasu, co należy uwzględnić podczas tworzenia jadłospisu. Zespołowi nerczycowemu często towarzyszą zaburzenia metabolizmu lipidów, dlatego należy zadbać o odpowiednią podaż i źródło tłuszczów w diecie – absolutną eliminację kwasów tłuszczowych trans i cukru, zadbanie o odpowiedni stosunek kwasów omega-3 do omega-6, zwiększenie spożycia jedno- i wielonienasyconych kwasów tłuszczowych.

Przed uwzględnieniem w diecie dziecka chorującego na zespół nerczycowy konkretnych produktów, należy rozpatrzyć indywidualny stan zdrowia chorego – występujące nietolerancje (np. glutenu, laktozy), alergie (białko mleka, pszenica), niedobory pokarmowe, choroby współistniejące, aktualną czynność nerek itp. Produkty zalecane w zespole nerczycowym to głównie żywność niskosodowa, będąca źródłem pełnowartościowego białka, węglowodanów złożonych i tłuszczu o prawidłowym stosunku poszczególnych kwasów tłuszczowych, bogata w witaminy, minerały, przeciwutleniacze i błonnik. Nie zaleca się spożywania żywności zasobnej w sól, cukier, kwasy tłuszczowe trans oraz smażonej i wysokoprzetworzonej.