Kolka nerkowa – przyczyny, objawy, leczenie. Dieta przy kolce nerkowej

Aktualizacja: 10 marca, 2025

Kolka nerkowa to mocny ból, do którego często dochodzą nudności i wymioty, a także bolesne parcie na mocz. W większości przypadków konieczna jest interwencja lekarza, ponieważ zwykłe środki przeciwbólowe nie przynoszą ulgi.

Kolka nerkowa

Kolka nerkowa to charakterystyczny rodzaj bólu w okolicy lędźwiowej, często promieniujący, na który zwykłe środki przeciwbólowe nie działają. Często jest to pierwszy, specyficzny objaw, który wskazuje na kamicę nerkową.

Przyczyny kolki nerkowej

Kolka nerkowa występuje, gdy nierozpuszczalne kamienie blokują część dróg moczowych, powodując wzrost ciśnienia wskutek zalegającego w nich moczu. Tworzą się one, gdy mocz jest przesycony związkami chemicznymi, mającymi zdolność do krystalizowania. Ważny jest stan uwodnienia organizmu, “kiedy, wody jest zbyt mało, roztwór moczowy, szybko się zatęża, a sole, które nie mają się gdzie rozpuścić, są agregowane w określonych strukturach nerek”[4]. Przyczyną może być też niedobór lub brak inhibitorów litogenezy, czyli substancji, które są odpowiedzialne za hamowanie procesu odkładania się soli w organizmie. Duże znaczenie mają również szczawiany wapnia, które odkładając się w organizmie zlepiają ze sobą sole.

Mimo uczucia wypełnienia chory przez zalegające złogi nie może oddać moczu. Jak wcześniej wspomniano objaw ten często wskazuje na kamicę nerkową, kamienie znajdują się najczęściej w miedniczce nerkowej lub w początkowym fragmencie moczowodu. Powyższego stanu nie należy lekceważyć gdyż może prowadzić nawet do niewydolności nerek.

Objawy kolki nerkowej

Najczęstsze objawy kolki nerkowej to:

• mocny ból w okolicy lędźwiowej (często promieniujący), 
• bolesne parcie na mocz,
• potrzeba częstego oddawania moczu (w niewielkich ilościach), 
• nudności,
• wymioty, 
• wzdęcia brzucha.

Inne objawy mogą obejmować:

• wzrost ciśnienia tętniczego,
• gorączka,
• mętny mocz,
• ból podczas oddawania moczu.

Ból kolki nerkowej często pojawia się falami. Fale te mogą trwać od 20 do 60 minut.

Leczenie kolki nerkowej

W przypadku wystąpienia objawów kolki nerkowej należy skontaktować się z lekarzem, który może zlecić badanie moczu, krwi, a także RTG, USG lub tomografii komputerowej. W celu potwierdzenia kamieni w nerkach lub innych narządach moczowych częstym badaniem jest również dożylna pielografia (IVP), czyli badanie radiologiczne z użyciem kontrastu, które pozwala na uwidocznienie nieprawidłowości w układzie moczowym.

Celem leczenia jest zapobieganie powstawaniu nowych kamieni i powiększaniu się istniejących. Często jednak występuje sytuacja, w której kolka ustępuje samoistnie (chory wydala zalegający złóg), wtedy leczenie nie jest konieczne.

W praktyce leczenie kolki nerkowej opiera się głównie na przyjmowaniu NLPZ lub morfiny, gdy NLPZ nie reguluje odpowiednio bólu lub gdy lepiej jest unikać stosowania NLPZ.

Najnowsze badania pokazują, iż paracetamol był skuteczniejszy od morfiny w przypadku krótkotrwałego bólu. Jeśli jednak pacjent zmaga się z kamieniami, których samoistne odejście nie jest możliwe, a przy których istnieje zakażenie, konieczna może być interwencja chirurgiczna.

Terapia falami uderzeniowymi jest powszechnie stosowaną procedurą, wykorzystującą fale dźwiękowe do rozbicia kamieni na fragmenty, które później są wydalane z moczem. Operacja jest konieczna w przypadku większych kamieni lub jeśli nerki nie funkcjonują prawidłowo. Można to wykonać poprzez włożenie endoskopu przez cewkę moczową lub przez nacięcie w plecach, aby uzyskać bezpośredni dostęp do nerki. Kamienie są usuwane lub rozbijane za pomocą specjalnych instrumentów.

Kolka nerkowa – dieta

Aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia kolki nerkowej należy:

• ograniczyć sól, gdyż zawarty w niej sód powoduje większe wydalanie wapnia z moczem;
• ograniczać pokarmy zawierające szczawiany (np. szpinak, rabarbar, czekolada, kawa), gdyż ich stężenie w moczu jest znacznie większe po spożyciu produktów zawierających dane związki. Są one częstym powodem tworzenia się kamieni szczawianowych w układzie moczowym;
• ilość białka nie powinna przekraczać zalecanej w diecie, ponieważ nadmierna jego ilość powoduje zwiększone wydalanie wapnia, w związku z czym organizm kumulując jego zapas na przyszłość, patologicznie go odkłada;
• pić co najmniej 8–10 szklanek wody dziennie – niska zawartość wody w organizmie, a także mała ilość wydalanego moczu sprzyjają krystalizacji soli;
• ograniczyć napoje gazowane – zawierają one kwas fosforowy, który sprzyja odkładaniu się kamieni

Podwyższone ryzyko występowania kamieni nerkowych można zaobserwować u osób z nadwagą, otyłością oraz przyjmujących preparaty wapnia, dlatego też zdrowa, zbilansowana dieta zawierająca dużą ilość warzyw, a także utrzymanie prawidłowej masy ciała może zmniejszyć ryzyko ich wystąpienia, tym samym chroniąc przed kolką nerkową.