Dieta w kamicy nerkowej – jadłospis. Czy piwo pomaga przy kamieniach nerkowych?

16 18 20

Kamica nerkowa może być skategoryzowana jako choroba ogólnoustrojowa. Występuje u około 5–20% populacji, przy czym częściej diagnozowana jest u mężczyzn. Ze względu na częstość występowania oraz sytuacje kliniczne, którym towarzyszy, może stanowić istotny czynnik ryzyka rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego, jak nadciśnienie tętnicze i choroba niedokrwienna serca. Z uwagi na szerokie spektrum powikłań w dzisiejszym artykule zapoznamy Państwa dokładniej z tą jednostką chorobową i poradzimy, jak właściwie dobierać produkty żywnościowe, by wspomóc proces leczenia. Zapraszamy do lektury!

Kamienie nerkowe

Kamica nerkowa jest schorzeniem związanym z osadzaniem się w układzie moczowym (nerkach, moczowodach, pęcherzu moczowym, cewce moczowej) złogów w postaci kamieni lub kryształów soli. Do najczęstszych objawów zgłaszanych przez pacjentów należą: ostry ból w boku o charakterze przerywanym, który trwa zazwyczaj wiele godzin i promieniuje do okolic krocza, krwiomocz (30% przypadków), nudności i wymioty, gorączka (powyżej 38°C). Powstające w układzie złogi mogą przyjmować różną budowę pod względem chemicznym, stąd kamicę nerkową dzieli się na kilka rodzajów. Wyróżniamy m.in. kamicę:

  • wapniową – złogi zawierają sole wapnia, głównie szczawiany, rzadziej fosforany (najczęstsza, występuje u 80% chorych),
  • struwitową – składnikiem tworzącym złogi jest struwit, czyli fosforan amonowo-magnezowy (występuje u blisko 10% chorych),
  • moczanową – kamienie zbudowane są z kwasu moczowego (porównywalna częstotliwość jak w przypadku kamicy struwitowej),
  • cystynową – złogi składają się z cystyny (występuje jedynie u 1–2% przypadków).

Kamienie najczęściej powstają w proksymalnym odcinku nefronu (ślepo zakończonego kanalika nerki stanowiącego jej część funkcjonalną, tu powstaje mocz), a następnie transportowane są niżej. Najczęściej kamienie występują jednostronnie, tj. w jednej nerce, tylko w 10–20% zgłaszane są przypadki kamicy obustronnej.

Dieta przy kamieniach nerkowych

Do powstawania kamieni, oprócz czynników genetycznych czy przyjmowania niektórych leków, przyczynia się nieodpowiednio skomponowana dieta codzienna. Ogólne podstawowe zalecenia żywieniowe w kamicy nerkowej obejmują wysoką podaż płynów (nawet 4–5 l na dobę, minimalnie 2 l, w tym wody niskozmineralizowane), ograniczenie spożycia soli (w tym produktów zawierających sól), kategoryczne wykluczenie z diety codziennej alkoholu, mocnej kawy i herbaty oraz ostrych przypraw, zaleca się również zwiększenie aktywności fizycznej. Dalsze, precyzyjne zalecenia są uzależnione od rodzaju zdiagnozowanej kamicy.

W kamicy szczawianowo-wapniowej warto zadbać o produkty będące źródłem błonnika, ubogie w cukry proste i szczawiany. U osób, u których występuje zwiększone wchłanianie szczawianów z przewodu pokarmowego, zaleca się zwiększenie podaży wapnia w diecie i białka ogółem (nawet do 90 g/dobę). W jadłospisie należy także uwzględnić dodatkową podaż mikro- i makroelementów, takich jak magnez czy fosfor. Ograniczeniu powinny ulec produkty będące źródłem szczawianów, czyli: szczaw, szpinak, botwina, buraki, rabarbar, borówki, winogrona, agrest, śliwki, rodzynki, kakao, czekolada, kawa i herbata.

Przyczyną kamicy fosforanowo-wapniowej jest najczęściej zasadowy odczyn moczu, który może wynikać z zakażenia bakteriami rozkładającymi mocznik na amoniak i dwutlenek węgla. By temu przeciwdziałać w diecie warto uwzględnić pokarmy zakwaszające, takie jak: mięso (chude), ryby (tłuste i chude), wędliny, pieczywo. Należy zwiększyć również konsumpcję płynów do min. 2,5 l w ciągu dnia. W dziennym jadłospisie trzeba natomiast ograniczyć spożycie soli (w tym potraw solonych) oraz produktów bogatych w wapń, fosforany i szczawiany, a więc mleko i jego przetwory, sery, jaja, warzywa strączkowe, konserwy. Dobowa podaż białka nie powinna przekraczać 90 g/dobę, tak aby pH moczu pozostawało w granicach 6 (1 g/kg n.m.c./dobę).

Zalecenia dotyczące kamicy struwitowej obejmują jedynie zakwaszenie moczu przez wprowadzenie leków zakwaszających.

Żywienie w kamicy moczanowej opiera się na alkalizacji moczu do wartości pH 6,6–7, gdyż w miarę wzrostu pH wzrasta również rozpuszczalność moczanów. Pacjenci z tym typem kamicy winni uwzględnić w codziennym jadłospisie potrawy mleczne i spore ilości warzyw. To, co powinno natomiast zostać ograniczone, to produkty będące źródłem puryn, które w organizmie są metabolizowane do kwasu moczowego. Należy tu wymienić m.in.: wywary i sosy mięsne, galaretki mięsne, podroby, sardynki, śledzie, szproty, kawior, orzechy, rośliny strączkowe, grzyby i używki. W tym przypadku dobowa podaż białka powinna być ograniczona do ok. 60 g/dobę. W związku z powyższym często zalecanym sposobem żywienia jest dieta mleczno-jarska, w której mięso, drób i ryby należy spożywać w ograniczonych ilościach i najlepiej w formie gotowanej. Konsumpcja płynów nie powinna być niższa niż 2 l na dobę.

Przyczyną kamicy cystynowej jest upośledzenie zwrotnego wchłaniania aminokwasu – cystyny. W leczeniu ważna jest alkalizacja moczu, gdyż cystyna rozpuszcza się w wysokim pH. Zalecenia dietetyczne obejmują ograniczenie podaży cystyny oraz metioniny (aminokwasu, który w organizmie ulega przemianie do cystyny) w codziennym jadłospisie. W tym celu ograniczeniu powinna ulec konsumpcja mięsa i jego przetworów, ryb, jaj, pszenicy i soi. Spożycie płynów powinno wynosić około 150 ml/godzinę, głównie w postaci neutralnych i alkalizujących napojów (jak woda z wodorowęglanami, soki cytrusowe, woda z cytryną, herbaty owocowe), polecane jest także mleko i jego przetwory, zaś spożycie soli należy ograniczyć do mniej niż 3 g/dobę.

Dieta w kamicy nerkowej – jadłospis

Poniżej zamieszczamy przykładowy zarys planu żywieniowego w poszczególnych typach choroby.

Kamica wapniowa

Śniadanie:

  • pieczywo ciemne z masłem, sałatą i gotowanym jajkiem,
  • rozcieńczony sok pomarańczowy (woda, sok 2:1).

II śniadanie:

  • duży jogurt naturalny ze świeżymi truskawkami,
  • woda z cytryną.

Obiad:

  • zupa koperkowa z drobnym makaronem,
  • kasza jęczmienna z drobiowymi pulpetami i surówką z buraczków gotowanych.

Podwieczorek:

  • gotowana kolba kukurydzy na ciepło,
  • sok grejpfrutowy.

Kolacja:

  • ryba chuda w jarzynach z młodymi ziemniakami i surówką ze śmietany i sałaty,
  • przed snem napar z brzozy.

Kamica moczanowa

Śniadanie:

  • pieczywo z masłem i dżemem niskosłodzonym.

II śniadanie:

  • sałatka warzywna z jogurtem naturalnym, herbata z cytryną,
  • nektarynka.

Obiad:

  • zupa pomidorowa na ryżu, ziemniaki młode z odrobiną masła i koperku, jajko sadzone,
  • sałata lodowa z pomidorem, ogórkiem, ser feta, szczypiorek,
  • woda z pomarańczą.

Podwieczorek:

  • jogurt naturalny z bananem i cynamonem,
  • herbata ziołowa.

Kolacja:

  • naleśniki z serem białym, brzoskwinia, śmietana, herbata z miodem,
  • przed snem herbata z brzozy z cytryną.

Kamica cystynowa

Śniadanie:

  • zupa mleczna z makaronem.

II śniadanie:

  • pieczywo z pastą z białego twarogu i ogórka zielonego,
  • woda z limonką.

Obiad:

  • zupa pomidorowa z drobnym makaronem,
  • makaron z marchewką, serem feta i cukinią,
  • herbata ziołowa (250 ml).

Podwieczorek:

  • serniczki ze śmietaną i truskawkami.

Kolacja:

  • naleśniki z serem białym, bananem, cynamonem, odrobiną śmietany,
  • przed snem herbata z brzozy z cytryną.

Kamienie nerkowe a piwo

Panuje powszechna opinia, jakoby konsumpcja piwa wpływała na leczenie i profilaktykę kamicy nerkowej. Dostępna literatura ma w tym temacie niewiele do powiedzenia, zaleca się zatem zachowanie ostrożności. Istnieją doniesienia, które mówią o dobroczynnym dla organizmu wpływie konsumpcji niewielkich ilości piwa z uwagi na jego właściwości pobudzające nerki do filtracji. Następstwem zwiększonej filtracji nerkowej jest mniejsza gęstość moczu, co z kolei wpływa pozytywnie na wydalanie zawartych w nim substancji chemicznych. Niestety zbyt częsta podaż piwa oraz innych trunków alkoholowych może doprowadzić do otyłości, marskości wątroby, zapalenia trzustki, a nawet uzależnienia alkoholowego.

Literatura:

  1. Drabczyk R., Kamica nerkowa, https://nefrologia.mp.pl/choroby/chorobyudoroslych/51945,kamica-nerkowa, data dostępu: 02.11.2017,
  2. Świniarski P., Profilaktyka kamicy nerkowej, http://www.przeglad-urologiczny.pl/artykul.php?2464, data dostępu: 02.11.2017,
  3. Duława J., Czynniki rozwoju kamicy nerkowej. Forum Nefrologiczne 2009, tom 2, nr 3, 184–188.
  4. Jarosz m. (red.), Praktyczny podręcznik dietetyki, wyd. IŻŻ, Warszawa 2012,
  5. Szczeklik A., Gajewski P., Interna Szczeklika. Podręcznik chorób wewnętrznych, Med.Prak., Kraków 2017.
  6. https://pl.wikipedia.org/wiki/Kamica_nerkowa
Kup dietę online – od dietetyka
Opublikowano ponad miesiąc temu
Oceń artykuł
Dieta w kamicy nerkowej – jadłospis. Czy piwo pomaga przy kamieniach nerkowych? - 5.0/5. Oddano 3 głosy.
Autor artykułu:
, Dyplomowany dietetyk. Członek Polskiego Towarzystwa Dietetyki, ekspert żywieniowy programu „Smaczny temat”. Współzałożyciel poradni dietetycznej "Medycyna żywienia".