Dieta w kamicy nerkowej – jadłospis. Czy piwo pomaga przy kamieniach nerkowych?

Kamica nerkowa może być skategoryzowana jako choroba ogólnoustrojowa. Występuje u około 5–20% populacji, przy czym częściej diagnozowana jest u mężczyzn. Ze względu na częstość występowania oraz sytuacje kliniczne, którym towarzyszy, może stanowić istotny czynnik ryzyka rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego, jak nadciśnienie tętnicze i choroba niedokrwienna serca. Z uwagi na szerokie spektrum powikłań w dzisiejszym artykule zapoznamy Państwa dokładniej z tą jednostką chorobową i poradzimy, jak właściwie dobierać produkty żywnościowe, by wspomóc proces leczenia. Zapraszamy do lektury!

 

Kamienie nerkowe

Kamica nerkowa jest schorzeniem związanym z osadzaniem się w układzie moczowym (nerkach, moczowodach, pęcherzu moczowym, cewce moczowej) złogów w postaci kamieni lub kryształów soli. Do najczęstszych objawów zgłaszanych przez pacjentów należą: ostry ból w boku o charakterze przerywanym, który trwa zazwyczaj wiele godzin i promieniuje do okolic krocza, krwiomocz (30% przypadków), nudności i wymioty, gorączka (powyżej 38°C). Powstające w układzie złogi mogą przyjmować różną budowę pod względem chemicznym, stąd kamicę nerkową dzieli się na kilka rodzajów. Wyróżniamy m.in. kamicę:

• wapniową – złogi zawierają sole wapnia, głównie szczawiany, rzadziej fosforany (najczęstsza, występuje u 80% chorych),
• struwitową – składnikiem tworzącym złogi jest struwit, czyli fosforan amonowo-magnezowy (występuje u blisko 10% chorych),
• moczanową – kamienie zbudowane są z kwasu moczowego (porównywalna częstotliwość jak w przypadku kamicy struwitowej),
• cystynową – złogi składają się z cystyny (występuje jedynie u 1–2% przypadków).

Kamienie najczęściej powstają w proksymalnym odcinku nefronu (ślepo zakończonego kanalika nerki stanowiącego jej część funkcjonalną, tu powstaje mocz), a następnie transportowane są niżej. Najczęściej kamienie występują jednostronnie, tj. w jednej nerce, tylko w 10–20% zgłaszane są przypadki kamicy obustronnej.

Dieta przy kamieniach nerkowych

Do powstawania kamieni, oprócz czynników genetycznych czy przyjmowania niektórych leków, przyczynia się nieodpowiednio skomponowana dieta codzienna. Ogólne podstawowe zalecenia żywieniowe w kamicy nerkowej obejmują wysoką podaż płynów (nawet 4–5 l na dobę, minimalnie 2 l, w tym wody niskozmineralizowane), ograniczenie spożycia soli (w tym produktów zawierających sól), kategoryczne wykluczenie z diety codziennej alkoholu, mocnej kawy i herbaty oraz ostrych przypraw, zaleca się również zwiększenie aktywności fizycznej. Dalsze, precyzyjne zalecenia są uzależnione od rodzaju zdiagnozowanej kamicy.

W kamicy szczawianowo-wapniowej warto zadbać o produkty będące źródłem błonnika, ubogie w cukry proste i szczawiany. U osób, u których występuje zwiększone wchłanianie szczawianów z przewodu pokarmowego, zaleca się zwiększenie podaży wapnia w diecie i białka ogółem (nawet do 90 g/dobę). W jadłospisie należy także uwzględnić dodatkową podaż mikro- i makroelementów, takich jak magnez czy fosfor. Ograniczeniu powinny ulec produkty będące źródłem szczawianów, czyli: szczaw, szpinak, botwina, buraki, rabarbar, borówki, winogrona, agrest, śliwki, rodzynki, kakao, czekolada, kawa i herbata.

Przyczyną kamicy fosforanowo-wapniowej jest najczęściej zasadowy odczyn moczu, który może wynikać z zakażenia bakteriami rozkładającymi mocznik na amoniak i dwutlenek węgla. By temu przeciwdziałać w diecie warto uwzględnić pokarmy zakwaszające, takie jak: mięso (chude), ryby (tłuste i chude), wędliny, pieczywo. Należy zwiększyć również konsumpcję płynów do min. 2,5 l w ciągu dnia. W dziennym jadłospisie trzeba natomiast ograniczyć spożycie soli (w tym potraw solonych) oraz produktów bogatych w wapń, fosforany i szczawiany, a więc mleko i jego przetwory, sery, jaja, warzywa strączkowe, konserwy. Dobowa podaż białka nie powinna przekraczać 90 g/dobę, tak aby pH moczu pozostawało w granicach 6 (1 g/kg n.m.c./dobę).

Zalecenia dotyczące kamicy struwitowej obejmują jedynie zakwaszenie moczu przez wprowadzenie leków zakwaszających.

Żywienie w kamicy moczanowej opiera się na alkalizacji moczu do wartości pH 6,6–7, gdyż w miarę wzrostu pH wzrasta również rozpuszczalność moczanów. Pacjenci z tym typem kamicy winni uwzględnić w codziennym jadłospisie potrawy mleczne i spore ilości warzyw. To, co powinno natomiast zostać ograniczone, to produkty będące źródłem puryn, które w organizmie są metabolizowane do kwasu moczowego. Należy tu wymienić m.in.: wywary i sosy mięsne, galaretki mięsne, podroby, sardynki, śledzie, szproty, kawior, orzechy, rośliny strączkowe, grzyby i używki. W tym przypadku dobowa podaż białka powinna być ograniczona do ok. 60 g/dobę. W związku z powyższym często zalecanym sposobem żywienia jest dieta mleczno-jarska, w której mięso, drób i ryby należy spożywać w ograniczonych ilościach i najlepiej w formie gotowanej. Konsumpcja płynów nie powinna być niższa niż 2 l na dobę.

Przyczyną kamicy cystynowej jest upośledzenie zwrotnego wchłaniania aminokwasu – cystyny. W leczeniu ważna jest alkalizacja moczu, gdyż cystyna rozpuszcza się w wysokim pH. Zalecenia dietetyczne obejmują ograniczenie podaży cystyny oraz metioniny (aminokwasu, który w organizmie ulega przemianie do cystyny) w codziennym jadłospisie. W tym celu ograniczeniu powinna ulec konsumpcja mięsa i jego przetworów, ryb, jaj, pszenicy i soi. Spożycie płynów powinno wynosić około 150 ml/godzinę, głównie w postaci neutralnych i alkalizujących napojów (jak woda z wodorowęglanami, soki cytrusowe, woda z cytryną, herbaty owocowe), polecane jest także mleko i jego przetwory, zaś spożycie soli należy ograniczyć do mniej niż 3 g/dobę.

Dieta w kamicy nerkowej – jadłospis

Poniżej zamieszczamy przykładowy zarys planu żywieniowego w poszczególnych typach choroby.

Kamica wapniowa

Śniadanie:

• pieczywo ciemne z masłem, sałatą i gotowanym jajkiem,
• rozcieńczony sok pomarańczowy (woda, sok 2:1).

II śniadanie:

• duży jogurt naturalny ze świeżymi truskawkami,
• woda z cytryną.

Obiad:

• zupa koperkowa z drobnym makaronem,
• kasza jęczmienna z drobiowymi pulpetami i surówką z buraczków gotowanych.

Podwieczorek:

• gotowana kolba kukurydzy na ciepło,
• sok grejpfrutowy.

Kolacja:

• ryba chuda w jarzynach z młodymi ziemniakami i surówką ze śmietany i sałaty,
• przed snem napar z brzozy.

Kamica moczanowa

Śniadanie:

• pieczywo z masłem i dżemem niskosłodzonym.

II śniadanie:

• sałatka warzywna z jogurtem naturalnym, herbata z cytryną,
• nektarynka.

Obiad:

• zupa pomidorowa na ryżu, ziemniaki młode z odrobiną masła i koperku, jajko sadzone,
• sałata lodowa z pomidorem, ogórkiem, ser feta, szczypiorek,
• woda z pomarańczą.

Podwieczorek:

• jogurt naturalny z bananem i cynamonem,
• herbata ziołowa.

Kolacja:

• naleśniki z serem białym, brzoskwinia, śmietana, herbata z miodem,
• przed snem herbata z brzozy z cytryną.

Kamica cystynowa

Śniadanie:

• zupa mleczna z makaronem.

II śniadanie:

• pieczywo z pastą z białego twarogu i ogórka zielonego,
• woda z limonką.

Obiad:

• zupa pomidorowa z drobnym makaronem,
• makaron z marchewką, serem feta i cukinią,
• herbata ziołowa (250 ml).

Podwieczorek:

• serniczki ze śmietaną i truskawkami.

Kolacja:

• naleśniki z serem białym, bananem, cynamonem, odrobiną śmietany,
• przed snem herbata z brzozy z cytryną.

 

Kamienie nerkowe a piwo

Panuje powszechna opinia, jakoby konsumpcja piwa wpływała na leczenie i profilaktykę kamicy nerkowej. Dostępna literatura ma w tym temacie niewiele do powiedzenia, zaleca się zatem zachowanie ostrożności. Istnieją doniesienia, które mówią o dobroczynnym dla organizmu wpływie konsumpcji niewielkich ilości piwa z uwagi na jego właściwości pobudzające nerki do filtracji. Następstwem zwiększonej filtracji nerkowej jest mniejsza gęstość moczu, co z kolei wpływa pozytywnie na wydalanie zawartych w nim substancji chemicznych. Niestety zbyt częsta podaż piwa oraz innych trunków alkoholowych może doprowadzić do otyłości, marskości wątroby, zapalenia trzustki, a nawet uzależnienia alkoholowego.