Mnemotechniki sposobem na szybsze zapamiętywanie

Aktualizacja: 23 czerwca, 2017

Na co dzień dociera do nas bardzo dużo informacji, które chcielibyśmy zapamiętać, ale z racji różnych ograniczeń nie jesteśmy w stanie. Zapisujemy wówczas ważne dane na kartkach, lecz te zdarza nam się gubić. I tak, udajemy się do sklepu bez listy zakupów i nie pamiętamy co mieliśmy kupić. Istnieją jednak techniki, dzięki którym zapamiętywanie informacji może być czymś prostym i skutecznym. Warto znać niektóre metody niezależnie czy musimy utrwalić w pamięci listę zakupów, dane do egzaminu czy nowy numer telefonu.

Mnemotechniki

Mnemotechnikami określamy zespół działań umysłowych, które pozwalają na przyswojenie informacji w sposób trwały tak, by można było nią manipulować i sięgać w każdej chwili.  Określenie pochodzi od greckiego słowa mneme – pamięć i technikos – „wykonany zgodnie ze sztuką”. Łatwiej zapamiętujemy informacje, które wywołują w nas skojarzenia albo reakcje emocjonalne aniżeli suche fakty. Ponadto szybciej przyswajamy wiadomości pozytywne; żywe, kolorowe i bogate ilustracje. Kodowaniu danych sprzyjają także różne symbole, które są zakorzenione w naszej świadomości. W oparciu o te podstawową wiedzę tworzone są różnego rodzaju mnemotechniki.

Na efektywność mnemotechnik wpływają skojarzenia i wyobraźnia. Odpowiedzialna za nią jest prawa półkula, której domeną jest wyobraźnia, rytm, kolor, zmiana wielkości, relacje przestrzenne. Lewa półkula to przede wszystkim myślenie logiczne i funkcje werbalne. To ją używa się najczęściej podczas zapamiętywania słów, cyfr, myślenia logicznego i technicznego. Jednak by ją odciążyć od nieustannego powtarzania informacji warto spróbować innych metod na zapamiętywanie danych. Jest to możliwe, jeśli skorzysta się z atutów prawej półkuli.  

Rodzaje mnemotechnik

Mnemotechniki można podzielić ze względu na stopień trudności – na łatwe, które polegają na kategoryzacji podobnych elementów i trudne, w których wykorzystuje się wyobraźnię i kreatywność.

• Grupowanie – polega na uporządkowaniu informacji według zasad, na przykład podobieństwa znaczeniowego. Z ciągu wyrazów: tablica, ocena, kapusta, nauczyciel, marchew, ogórek, ołówek, ziemniaki, buraki, dyrektor można wyodrębnić dwie kategorie: warzywa i szkoła.
• Pałac pamięci – w terminologii naukowej znana jako metoda miejsc. Wykorzystuje się w niej wyobraźnię. Polega na kojarzeniu informacji z miejscami, które się zna, bo mija się je w drodze na uczelnię czy do pracy. Pomaga zapamiętać dużą ilość wiadomości w określonym porządku
• Akronimy – inaczej skrótowce przydają się, gdy chcemy zapamiętać wiadomość składającą się z kilku lub kilkunastu słów. Naszym zadaniem jest stworzenie nowego słowa albo wyrażenia z pierwszych zgłosek lub liter innych wyrazów, które chcemy zapamiętać. Można wyróżnić te akronimy, które mają znaczenie, np. HOME (ang. dom), gdy musimy zapamiętać nazwy jezior Ameryki: Huron, Ontario, Michigan, Erie. I te – nieznaczące – np. KOSDKP – gdy uczymy się nazw okresu paleozoiku: kambr, ordowik, sylur, dewon, karbon, perm.
• Metoda haków pamięciowych to tworzenie skojarzeń (haków) cyfr z obrazami przypominającymi kształtem te cyfry. I tak na przykład: 1 to świeca, 2 to łabędź, 3 to serce, 4 to krzesło, 5 – hak dźwigu, 6- wiśnia, 7 – kosa, 8 – bałwan, 9 – balon, 10 – rycerz z mieczem i tarczą. Skojarzenia te powinny być abstrakcyjne, wesołe o zabarwieniu pozytywnym i osobistym, gdyż te łatwiej pamiętamy.
• Łańcuchowa metoda skojarzeń – kolejna technika, w której wykorzystuje się wyobraźnię i fantazję. Polega na stworzeniu historyjki lub opowiadania, na które składa się ciąg skojarzeń z wyrazów do zapamiętania. Podczas jej tworzenia ważne jest poczucie humoru, absurdalność, przesada.

Mnemotechniki dla dzieci

Dzieci również mogą korzystać z mnemotechnik już od najmłodszych lat. Pozwoli to na rozwijanie wyobraźni, kreatywnego myślenia i podejścia do problemów. Wczesne zaimplementowanie w dzieciach tego typu sposobów do nauki przyspieszy i ułatwi ten proces. W późniejszej edukacji będą wiedziały, jak szybko i efektywnie się uczyć. Można zaproponować dzieciom takie techniki:

• Piktogram, czyli ilustrowanie określonych informacji do zapamiętania, takich jak piosenki, bajki, wierszyki. Polega na tworzeniu przez uczniów rysunków, które oddają daną treść. W taki sposób mogą się uczyć znaków drogowych, bowiem do ich nazw muszą przygotować rysunkowe odpowiedniki.
• Wierszyki/rymowanki, które opiera się o element żartu, ponieważ dzieci lepiej zapamiętują śmieszne wierszyki niż „suche” informacje. Tę technikę stosuje się podczas nauki ortografii. Przykładem jest zapamiętanie reguły pisowni „u””: Zapamiętaj zawsze tu, pisz otwarte zwykłe „u” w słowach: skuwka i zasuwka, gdyż wyjątkiem są te słówka. Mogą być stosowane także, gdy potrzeba zapamiętać konkretne dane: Jeden cztery dziewięć dwa, Kolumb lądy odkrywa  (1492r – odkrycie Ameryki)
• Pantomima, w której wykorzystuje się ekspresję dzieci do uczenia się alfabetu czy cyfr. Za pomocą swojego ciała przedstawia się kolejno litery z alfabetu.
• Mapa myśli przydatna jest u starszych dzieci i jej zadaniem jest uporządkowanie informacji. Na środku kartki umieszcza się słowo klucz, do którego dopisuje się w postaci haseł, rozgałęzień lub rysunków bardziej szczegółowe dane. Przydatna jest w nauce planet układu słonecznego, gdy dzieci mogą dopisywać do właściwych obrazków ich nazwy.

Mnemotechniki jako techniki zapamiętywania informacji świetnie sprawdzą się jako niecodzienne metody nauki zarówno dla dzieci, jak i dorosłych. Dzięki nim możliwe jest zaoszczędzenie czasu potrzebnego na zapamiętywanie danych. Wpływają także korzystnie na ilość zapamiętanego materiału i sprzyjają jego trwałości. Wykorzystuje się je podczas nauki języków obcych czy zapamiętywania długich ciągów informacji. Ułatwiają utrwalanie nowych danych i ich późniejsze odtworzenie. W życiu codziennym warto korzystać z mnemotechnik, ponieważ pozwalają na szybkie wydobywanie wiadomości i kojarzenie różnych faktów ze sobą. I co najważniejsze: wpływają korzystnie na obie półkule wykorzystywane podczas kodowania danych. Dzięki takiej gimnastyce nasz mózg dłużej pozostaje sprawny i bardziej wydajny.