Kwas foliowy – niezastąpiony przed i w czasie ciąży

Aktualizacja: 3 kwietnia, 2024

Jaka jest prawda na temat folacyny? Kwas foliowy jest potrzebny nie tylko kobietom w ciąży, ale każdemu człowiekowi. Jednak jego brak jest najgroźnieszy właśnie dla przyszłych mam, może powodować poważne wady płodu.

Witamina B9 to szereg związków, pochodnych pteryny – substancji, która m.in. barwi skrzydła motyli. Wpływa korzystnie na układ nerwowy, zapobiega wadom cewy nerwowej płodu, a także ma pozytywny wpływ na wagę i rozwój noworodków. Jednak, aby skutecznie działał, należy zażywać go jeszcze przed okresem ciąży.

Co to jest kwas foliowy?

Kwas foliowy, inaczej witamina B9, M, folacyna, kwas listny jest to organiczny związek (a raczej grupa związków). Nazwa pochodzi od łacińskiego słowa folium – co znaczy liść. Substancja ta posiada żółty kolor, rozpuszcza się w wodzie, a także ulega zniszczeniu pod wpływem wysokiej temperatury, światła słonecznego czy nieodpowiedniego pH. Pod wpływem długiego przechowywania ulega utlenieniu. Szczególnie bogate w kwas foliowy są zielone warzywa (brukselka, kapusta, szpinak, sałata).

Kwas foliowy bierze udział w syntezie kwasów nukleinowych (DNA), materiału genetycznego naszego organizmu. Uczestniczy także w syntezie wielu hormonów m.in. serotoniny, niezbędny jest do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego. Jak już wcześniej wspominaliśmy, chroni płód przed wadami cewy nerwowej, a także wpływa na prawidłowy rozwój noworodków. Chroni przed anemią, pobudzając procesy krwiotwórcze.

Kwas foliowy – dawkowanie i przedawkowanie

Ostatnie badania pokazują, że większość z nas cierpi na niedobór kwasu foliowego. Jako że foliany są istotnym elementem diety szczególnie kobiet planujących ciążę, zaleca się suplementację kwasu foliowego u wszystkich kobiet w wieku rozrodczym w dawce 0,4 mg/dobę. Dotyczy to również kobiet, które zaszły już w ciążę. Kobiety planujące ciążę powinny na 4 tygodnie przed planowanym poczęciem dziecka przyjmować od 0,4–1 mg kwasu foliowego na dobę. Taką dawkępowinna utrzymywać do około 3 miesiąca ciąży. Kobiety, które już urodziły dziecko z wadą cewy nerwowej lub też obciążone takim ryzykiem powinny przyjmować 4,0 mg kwasu foliowego na dobę.

Nie jest znana dawka toksyczna kwasu foliowego. Nadmiar tego związku jest wydalany z moczem i raczej nie obserwuje się skutków ubocznych jego przedawkowania. Natomiast warto go przyjmować zgodnie z zaleceniami lekarza, biodostępność kwasu foliowego poprawia równoczesne przyjmowanie z witaminą C.

Kwas foliowy przed ciążą

Jak już wcześniej wspominaliśmy, bardzo ważna jest profilaktyka. Spora część ciąż jest nieplanowana, kobieta zazwyczaj dowiaduje się o niej w 4–6 tygodniu jej trwania, a wtedy może być już za późno na profilaktykę (wada mogła już powstać). Cewa nerwowa to zawiązek całego układu nerwowego. Ma postać długiej rurki i powstaje w 2–4 tygodniu ciąży, a następnie zamyka się, by przekształcić się w rdzeń kręgowy i mózg. Dlatego tak ważna jest suplementacja kwasem foliowym już przed ciążą, a najbezpieczniej dla kobiet podczas całego okresu rozrodczego.

Kwas foliowy w ciąży

Utrzymywanie suplementacji kwasem foliowym powinno trwać przynajmniej do końca 3 miesiąca ciąży. Kwas foliowy nie tylko pomaga w odpowiednim rozwoju nienarodzonego dziecka, ale także korzystnie wpływa na organizm przyszłej mamy. Związek ten pomaga kobiecie w ciąży uniknąć niedokrwistości (anemii), pobudzając produkcję czerwonych krwinek. W trakcie trwania ciąży zapotrzebowanie na tę witaminę wzrasta nawet czterokrotnie.

Szczególnie bogate w kwas foliowy są zielone warzywa (brukselka, kapusta, szpinak, sałata).

Preparaty zawierające kwas foliowy możemy kupić w każdej aptece bez recepty. Odpowiednią jego dawkę możemy spożywać w postaci suplementów multiwitaminowych, jednak tu trzeba uważać na zawartość nie tylko kwasu foliowego, ale także innych witamin.

Każda kobieta planująca ciążę, a także ta, która planuje dzieci w dalekiej przyszłości, ale zaczęła współżycie płciowe, powinna profilaktycznie przyjmować dzienną dawkę kwasu foliowego. Ważna jest nie tylko suplementacja w trakcie trwania ciąży, ale nawet ważniejsza jeszcze przed samym poczęciem. Warto wzbogacać dietę o produkty zawierające naturalne źródło folianów. Każda przyszła mama powinna pamiętać, że profilaktyka to podstawa.