Jeżyny – właściwości lecznicze, zastosowanie

Aktualizacja: 26 marca, 2024

Jeżyny należą do jednych z najstarszych znanych nam owoców, znaleziono je w wykopaliskach pochodzących z czasów prehistorycznych. Mogą być uprawiane w gospodarstwach produkcyjnych, jak również w przydomowych ogródkach. Znane są nie tylko ze względu na walory smakowe, ale przede wszystkim dzięki właściwościom leczniczym i odchudzającym.

Jeżyna wyglądem przypomina nieco malinę, ponadto owoce te należą do jednej rodziny i mają podobne wymagania uprawowe. Pędy jeżyny są jednak dłuższe oraz znacznie bardziej kolczaste niż pędy jej bliskiej kuzynki. Owoce jeżyny, zwanej także ożyną lub ostrężyną mają najczęściej ciemnofioletowy lub czarny kolor, a smak w zależności od gatunku może być kwaśny lub bardzo słodki.

Jeżyny a odchudzanie

Jeżyny zawierają dużo wody i dlatego zalicza się je do owoców niskokalorycznych, śmiało mogą gościć w dietetycznym menu. Garść jeżyn (około 65 gram) dostarcza tylko 46 kcal i aż 4,7g błonnika, porównując średni banan zawiera tylko 2,0g błonnika i aż 120 kcal!

Ponadto obecność drobnych pestek, wiąże się z wysoką zawartością substancji balastowych, które pobudzając trawienie, zapobiegają uciążliwym zaparciom.

Witaminy

Jeżyny są zasobne w wiele cennych składników odżywczych. Zawierają również duże ilości witamin, wśród których znajdują się:

Witamina C- 21 mg

Tiamina- 0.020 mg

Ryboflawina- 0.026 mg

Niacyna – 0.646 mg

Witamina B6- 0.030 mg

Kwas foliowy –  25 ug

Witamina A- 11 ug

Witamina E- 1.17 ug

Witamina K- 19.8 ug

Jeżyny są zasobne w wiele cennych składników odżywczych i witamin.

Właściwości lecznicze

Jeżyna należy do najstarszych roślin leczniczych. Ciemnopurpurowe owoce jeżyny dostarczają mnóstwo potasu, dlatego są szczególnie polecane osobom z podwyższonym ciśnieniem tętniczym oraz z chorobami serca. Wysoka zawartość żelaza jest szczególnie korzystna dla osób cierpiących na anemię, dzieci, kobiet ciężarnych, karmiących, wegetarian. Jeżyny są także źródłem wapnia, który pozytywnie wpływa na stan kośćca, prawidłowego przewodzenia bodźców w mózgu i sercu. Zawartość witaminy C ma duże znaczenie w tworzeniu sił obronnych organizmu, co powinno zostać docenione zwłaszcza teraz, kiedy zaczyna się chłodna i deszczowa jesień. Ponadto kwas askorbinowy wpływa korzystnie na wchłanianie żelaza zawartego w jeżynach. Jeżyny wśród innych owoców wyróżniają się sporą zawartością kwasu elagowego, substancji bioaktywnej wspierającej układ odpornościowy, oraz zwalczającej wolne rodniki, będące prekursorami komórek nowotworowych. Właściwości przeciwnowotworowe oraz przeciwzapalne mają również antocyjany (naturalne barwniki), których w jeżynach można znaleźć pod dostatkiem.

Zastosowanie

Jeżyny znajdują zastosowanie, jako składniki ciast, kremów, lodów, dżemów, kompotów, kisieli, czy galaretek. Szczególnie lubiane są nalewki, wina oraz soki, syropy i herbaty jeżynowe, które ze względu na dużą zawartość witamin często stosowane są w przeziębieniu i grypie.

Kupując jeżyny musimy zwrócić uwagę na ich kolor – powinny być ciemnopurpurowe, czarne – należy unikać niedojrzałych ciemnoczerwonych. Świeże owoce są suche i błyszczące, najlepiej przechowywać je w lodówce i spożyć najpóźniej 2-3 dni od daty zakupu. Ze względu na delikatny miąższ powinny być myte krótko pod bieżącą wodą, następnie przełożone na papierowy ręcznik, który wchłonie nadmiar wody. Bez obaw o utratę cennych składników odżywczych można wybierać owoce mrożone, zawarta w jeżynach witamina C jest odporna na działanie niskich temperatur.

Liść jeżyny

Zastosowanie w codziennym życiu znajdują także liście jeżyny – Folium Rubi fructosi. Zawierają one głównie garbniki, wykazujące silne działanie przeciwbakteryjne, kwasy organiczne, stymulujące wydzielanie soków trawiennych oraz barwniki i pektyny. Napary z nich sporządzane działają ściągająco, dezynfekująco, moczopędnie i przeciwbiegunkowo. W ziołolecznictwie bywają polecane, jako środki łagodzące przy zgadze, wzdęciach oraz zmianach skórnych. Liście krzewu znalazły również zastosowanie w pielęgnacji skóry, włosów i paznokci. Wystarczy przygotować napar i dodać go do kąpieli zamiast chemicznych środków pielęgnacyjnych.

Koktajl, kisiel, czy herbatę jeżynową możemy potraktować jako inwestycję w siebie, swoje zdrowie i urodę. Mocne kości, piękna skóra, prawidłowe funkcjonowanie układu pokarmowego i odpornościowego, również ochrona przed wolnymi rodnikami są w zasięgu ręki – wystarczy wykorzystać cenny dar natury, jakim są jeżyny.