Glistnica – objawy, leczenie i dieta. Glistnica u dzieci

Aktualizacja: 30 grudnia, 2024

Glista ludzka (Ascaris lumbricoides) jest pasożytem występującym w jelicie cienkim u około 1/4 ludności świata, a w niektórych regionach u 90% populacji. Pod względem częstości występowania w Polsce, glista ludzka zajmuje trzecie miejsce po owsiku i włosogłówce i oceniana jest od 1 do 18%.

Glistnica

Glistnica, inaczej acaroza, askarioza, czy choroba „brudnych rąk” jest to jedna z najczęstszych chorób pasożytniczych przewodu pokarmowego, wywołana przez zakażenie jelita ludzkiego glistą ludzką (Ascaris lumbricoides). Do zakażenia dochodzi drogą pokarmową przez połknięcie jaj, przenoszonych przez brudne ręce, zanieczyszczony kałem pokarm lub wodę.

Jaja glisty wydalane z kałem zawierają formę zarodka, niezdolną do zarażenia. Dopiero po 6-tygodniowym rozwoju poza ustrojem (w wodzie lub w wilgotnej glebie) powstaje zakaźna larwa. Po zakażeniu człowieka larwa umiejscawia się w  jelicie cienkim, skąd wydostaje się z otoczki jaja, przebija się przez ścianę jelita do naczyń krwionośnych, a następnie z krwią wędruje do oskrzeli i pęcherzyków płucnych. Larwy odkrztuszane do jamy ustnej są połykane z plwociną i w ten sposób ponownie dostają się do jelit, gdzie dojrzewają w ciągu 2–3 miesięcy od zakażenia.

Glista bytuje w jelicie 13–15 miesięcy. Po tym czasie, o ile nie nastąpi ponowne zakażenie lub powikłania, dochodzi do samowyleczenia. W jelicie może przebywać nawet kilkaset glist jednocześnie. Samica produkuje ogromne ilości jaj, które są wydalane z kałem.

Glistnica – objawy

Objawy glistnicy mogą być zróżnicowane w zależności od umiejscowienia  larwy glistnicy w ludzkim organizmie. Są różne, zależą od wieku i stanu wydolności układu immunologicznego, a także rodzaju szczepu.

Już sama wędrówka larw w ustroju powoduje alergiczne objawy skórne i płucne jak np. napady duszności.

Z kolei podczas wędrówki larw przez płuca może pojawić się:

• zapalenie oskrzeli,
• odoskrzelowe zapalenie płuc
• kaszel,
• spastyczne skurcze oskrzeli,
• duszności,
• szmer oddechowy,
• astma,
• plwocina podbarwiona krwią,
• nacieki w płucach,
• podwyższona temperatura,
• niedrożność dróg oddechowych.

 Objawy ze strony układu pokarmowego to typowe objawy obecności glisty w jelitach:

• brak łaknienia, utrata apetytu,
• nawracające bóle brzucha,
• wzdęcia, nudności, wymioty,
• biegunka lub zaparcia,
• tłuszczowe stolce,
• zmniejszone wchłanianie witaminy A,
• niedrożność jelit,
• silne, kolkowe bóle brzucha, kolka, wymioty podbarwione żółcią,
• bóle głowy,
• brak koncentracji,
• bezsenność.

Objawy związane z obecnością pasożytów nasilają się wraz ze wzrostem ilości pasożytów. Są efektem braków witaminowo-mineralnych, zniszczonej mikroflory jelita oraz dodatkowo przeciążeniem systemu odpornościowego człowieka silnymi toksynami. Toksyny te nieraz latami wydzielane przez obumierające pasożyty (co niejednokrotnie ma charakter cykliczny) zatruwają i wyniszczają organizm chorego w sposób utajony.

Glistnica u dzieci

Szczególnie dzieci narażone są na zainfekowanie pasożytem glisty. Bawiąc się w piaskownicach, na dywanie, brudnej podłodze, posiadając zwierzątko w domu (pies, kot) istnieje ryzyko zakażenia. Jaja glist mogą występować niemal wszędzie – w powietrzu wraz z kurzem jako wysuszone ekskrementy, ale najczęściej bytują w ziemi.  

Typowym objawem glistnicy u dziecka jest kaszel, który wielokrotnie mylony jest z przeziębieniem, alergią lub astmą. Często występuje też niespokojny sen, nadmierna pobudliwość nerwowa, trudności w skupieniu uwagi, zmiany skórne – świąd skóry, pokrzywki, wypryski, biegunka, brak apetytu, zapalenie spojówek. Z czasem może dojść do zahamowania wzrostu i niedoboru masy ciała.

Glistnica – leczenie

Leczenie przeprowadza się zazwyczaj w warunkach domowych z wykorzystaniem licznych leków farmakologicznych. Wśród najczęściej stosowanych zalicza się: albendazol,  mebendazol, pyrantel.

Należy zaznaczyć, że leczenie przeciwpasożytnicze jest skuteczne tylko w przypadku dojrzałych osobników pasożytujących w jelicie, natomiast nie działa na krążące w płucach larwy. W fazie wędrówki larw stosuje się leczenie objawowe – może być konieczne podanie leków rozszerzających oskrzela lub glikokortykosteroidów.

Efekty terapii kontroluje się po 2–4 tygodniach. W tym celu dokonuje się badania kału. W przypadku niepowodzenia, kurację się powtarza. Prawidłowe leczenie prowadzi zwykle do eliminacji pasożytów i ustąpienia dolegliwości. Należy w czasie leczenia i po nim rygorystycznie przestrzegać higieny osobistej. Podyktowane to jest możliwością szybkiego nawrotu choroby. W tym celu należy codziennie zmieniać bieliznę pościelową i osobistą, dezynfekować urządzenia sanitarne, dokładnie czyścić podłogę i dywan odkurzaczem.

Glistnica – dieta

Dieta ma  istotne znaczenie we wspieraniu kuracji przeciwpasożytniczej. Preferuje się w tym przypadku dietę z ograniczeniem słodyczy (węglowodanów prostych) i podawanie dużej ilości błonnika, np. jabłka, suszone śliwki.

Odpowiednia dieta będzie sprzyjać neutralizowaniu toksycznych odchodów pasożytniczych oraz sprzyja szybszemu usuwaniu pasożytów i toksyn z przewodu pokarmowego. Picie soku z kiszonej kapusty, jedzenie kiszonych ogórków,  suszonych śliwek to dobra metoda poprawiania mikroflory w przewodzie pokarmowym sprzyjająca usuwaniu pasożytów.

Warto włączyć do diety czosnek, pestki dyni i świeże pory, bowiem glisty szczególnie za nimi nie przepadają i szybko opuszczają organizm wraz z kałem. Dobrymi wspomagaczami w walce z glistami są również nasiona papai, kokos oraz kurkuma.

Glistnik (jaskółcze ziele) to zioło, które w medycynie ludowej jest znane jako skuteczny środek przeciwpasożytniczy. Największą skuteczność na glistę ludzką wykazuje w postaci suszonej – zalany wrzącą wodą i pozostawiony na 30 minut. Tak sporządzony napar należy pić codziennie przed snem przez okres co najmniej 3. miesięcy. Jednak  metodę tę należy stosować po konsultacji z lekarzem, ponieważ alkaloidy glistnika mają bardzo silne działanie.

Zapobieganie glistnicy polega na piciu przegotowanej wody i przestrzeganiu ogólnych zasad higieny osobistej i żywienia. Należy staranne myć warzywa i owoce, zwrócić uwagę, żeby dzieci myły ręce przed jedzeniem, zwłaszcza po każdej zabawie z rówieśnikami oraz po skorzystaniu z toalety.      

Gdy już jesteśmy nosicielem glisty należy bezwzględnie skontaktować się z lekarzem, a nie czekać aż „samo przejdzie”, gdyż nieleczona glistnica może nieść za sobą niebezpieczne powikłania.